Κυκλοφορησε ο ΙΘ’ τόμος της έκδοσης “Τάλως” από το Ινστιτούτο Κρητικού Δικαίου

Κυκλοφόρησε αυτές τις μέρες ο ΙΘ΄ (2011) τόμος της περιοδικής έκδοσης του Ινστιτούτου Κρητικού Δικαίου, «Τάλως», που περιλαμβάνει τον Κώδικα Ισχύουσας Νομοθεσίας περί Κρήτης, με επιμέλεια Στρατή Παπαμανουσάκη.

Ο Κώδικας της ισχύουσας Νομοθεσίας περί Κρήτης εκπονήθηκε στα πλαίσια της προσπάθειας του Ινστιτούτου Κρητικού Δικαίου για τη δημιουργία της απαραίτητης επιστημονικής υποδομής, στην οποία  βασίζεται η περαιτέρω έρευνα και μελέτη του Κρητικού Δικαίου σε όλες τις περιόδους της ιστορικής του εξέλιξης. Ο Κώδικας αυτός αποτελεί συνέχεια και επιστέγασμα της έκδοσης του Κρητικού Κώδικα [Τουρκοκρατία (1669-1868), Ημιαυτονομία (1868-1898), Κρητική Πολιτεία (1898-1912), Σύγχρονη Περίοδος (1913-1996)], όπου καταγράφεται η  πορεία του Κρητικού Δικαίου κατά τους τέσσερις τελευταίους αιώνες της ιστορίας του. Από την τεράστια αυτή δικαιϊκή παραγωγή απομονώνεται τώρα το ισχύον δίκαιο, σε συσχετισμό με το προϊσχύον, με όλες τις εν τω μεταξύ (από το 1996 μέχρι σήμερα) μεταβολές.

Η κωδικοποίηση προϋποθέτει από τη μια μεριά συγκέντρωση του υλικού χωρίς ουσιαστικές παραλείψεις και από την άλλη εύχρηστη ταξινόμηση του, ώστε να είναι δυνατός ο άμεσος εντοπισμός του σχετικού νομοθετήματος. Ως προς το πρώτο ζήτημα ακολουθήθηκε  η διαδικασία του ελέγχου των πηγών από τον Κρητικό Κώδικα, την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και τους Κώδικες των νομικών περιοδικών,(κυρίως του Κώδικα Νομικού Βήματος και του Κώδικα Νόμων), καθώς και παλιότερων νομοθετικών συλλογών ( Θέμις, Σιφναίος, Ραπτάρχης κ.α.), όπως και από τις σύγχρονες νομοθετικές ηλεκτρονικές συλλογές (Νόμος κλπ.). Ως προς δε το δεύτερο ζήτημα το υλικό που συγκεντρώθηκε διαιρέθηκε αρχικά σε δεκαοκτώ ενότητες, που αντιστοιχούν κατά βάση στις αρμοδιότητες των σχετικών Υπουργείων (Α΄. Γενικά, Β΄. Δικαιοσύνη, Γ΄. Εθνική Άμυνα, Δ΄. Διοίκηση, Ε΄. Δημόσια Τάξη και Ασφάλεια, ΣΤ΄. Εθνική Οικονομια, Ζ΄. Γεωργία – Αλιεία, Η΄. Βιομηχανία –Εμπόριο, Θ΄. Εμπορική Ναυτιλία, Ι΄. Τουρισμός, ΙΑ΄. Μεταφορές – Επικοινωνιές, ΙΒ΄. Περιβάλλον – Χωροταξία – Δημόσια Έργα, ΙΓ΄. Εργατική Νομοθεσία, ΙΔ΄. Υγεία – Πρόνοια – Κοινωνικές Ασφαλίσεις, ΙΕ΄. Πολιτισμός, ΙΣΤ΄. Παιδεία – Εκπαίδευση, ΙΖ΄. Εκκλησία Κρήτης, ΙΗ΄. Αθλητισμός). Κάθε ενότητα υποδιαιρέθηκε πάλι σε ανάλογες υποενότητες και ούτω καθεξής. Προς διευκόλυνση των χρηστών χρησιμοποιήθηκαν διαφορετικοί αριθμητικοί προσδιορισμοί για κάθε κατηγορία, (με ελληνική, λατινική και αραβική αρίθμηση), πρώτα με κεφαλαία και ακολούθως με μικρά στοιχεία. Για κάθε θέμα δίδονται τα σχετικά νομοθετικά κείμενα σε τίτλους και σημειώνεται η δημοσίευση τους στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ή και σε άλλες νομοθετικές συλλογές. Συχνά όμως, και ιδίως για βασικά θέματα του Κρητικού Δικαίου (Διεθνείς Συνθήκες, Καθεστώς Ενώσεως, Δικαστικοί Θεσμοί, Συστατικοί Νόμοι Κρητικών Οργανισμών, Αρχών, Πανεπιστημίων κ.α.), αναφέρονται σε αγκύλες και ολόκληρα τα σχετικά κείμενα ή άρθρα των νομοθετημάτων, καθώς και οι τροποποιήσεις και το προϊσχύον δίκαιο.

Η ύπαρξη ιδιαίτερου Κρητικού Δικαίου μετά την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, όπως εξυποννοεί ο Κώδικας ισχύουσας νομοθεσίας περί Κρήτης, αναφέρεται όχι φυσικά με την έννοια ιδιαίτερης έννομης πολιτειακής τάξης, αλλά με την ακριβώς αντίθετη της πλήρους υπαγωγής και ενσωμάτωσης του στο Ελληνικό Δίκαιο, αφ’ ενός με τη μορφή του προϊσχύοντος δικαίου και αφ’ ετέρου με τη μορφή της συσσωμάτωσης και διάκρισης των κανόνων δικαίου που αφορούν αποκλειστικά την Κρήτη. Προφανώς μπορεί να προστεθεί εδώ και η συμβολή των ιστορικών και κοινωνικών συνθηκών της Κρήτης στη διαμόρφωση ή στη διατήρηση ιδιαίτερων εθίμων, συναλλακτικών πρακτικών και παραβατικών συμπεριφορών. Και ακόμη η διαμόρφωση της νομολογίας των κρητικών δικαστηρίων ως προς τα σχετικά με την Κρήτη θέματα, αλλά και η  σχετική επιστημονική επεξεργασία του δικαίου, το κύριο βάρος της οποίας έχει ανατεθεί στο Ινστιτούτο Κρητικού Δικαίου. Έτσι ο νομικός ερευνητής, ο εφαρμοστής του δικαίου, δικαστής και δικηγόρος, ο απλός ενδιαφερόμενος πολίτης, αλλά και οι διοικητικές υπηρεσίες και οι συναλλασσόμενοι, θα μπορούν να ανατρέχουν στις σχετικές νομοθετικές πηγές εύκολα, γρήγορα και ασφαλώς.

Στους δημιουργούς του έργου περιλαμβάνονται η δικηγόρος Αγάπη Μικρού, στην οποία είχε ανατεθεί το σχετικό ερευνητικό πρόγραμμα που ολοκληρώθηκε κατά την περίοδο 1996-1999, ο δικηγόρος Μανόλης Βασιλοδημητράκης, που βοήθησε στη σχετική έρευνα, καθώς και ο τότε επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου, Διδάκτορας νομικής Κώστας Παπαγεωργίου, που επεξεργάστηκε τον μεγάλο όγκο του συγκεντρωμένου υλικού μέχρι το έτος 2003. Με το υλικό που προέκυψε μεταγενέστερα, μέχρι σήμερα και την τελική διαμόρφωση του τόμου απασχολήθηκε ο Διευθυντής του Ινστιτούτου, συνέβαλε δε και ο συνεργάτης του Ινστιτούτου, επίτιμος Γραμματέας Εισαγγελίας Εφετών Κρήτης Ιάκωβος Σαμιωτάκης. Η πρακτική υλοποίηση του έργου οφείλεται και στην τεχνική επεξεργασία του κειμένου, χάρη στη φροντίδα της γραμματέως του Ι.Κ.Δ. Ελευθερίας Ζαμπετάκη.

Αλλ’ εκτός από τη γενικότερη σημασία του έργου ο χρόνος εκδόσεως του Κώδικα, συμπίπτει με τη συμπλήρωση μιας εκατονταετίας από την de facto (1912) και de jure (1913) Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, ύστερα από μια μεγάλη περίοδο εθνικών αγώνων. Η υλοποίηση της κωδικοποίησης του ισχύοντος περί Κρήτης Δικαίου και δη από το Ινστιτούτο Κρητικού Δικαίου στην υπηρεσία του δικαιικού θεσμού «εις άπαντα χρόνον» (Αισχύλος, Ευμενίδες 484), αποτελεί ευτυχής συγκυρία.