Κόκκινο ελάφι στο αρχαίο κρητικό τραπέζι

Από την 5η χιλιετία π.Χ. η βάση της διατροφής ήταν όσπρια, δημητριακά, ελαιόλαδο, ενώ κυνηγούσαν αγριοκούνελα, λαγούς, πέρδικες και ασβούς

Η περίφημη κρητική διατροφή μοιάζει να ανάγεται σε αρχαιότατο βάθος χρόνου. Δεν έχουμε γραπτά για το τι έτρωγαν -και πολύ περισσότερο για το πώς το έτρωγαν- οι μινωίτες, όμως οι αρχαιολόγοι μπορούν με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών να ανασυνθέτουν στοιχεία των τροφών που συνήθιζαν να παρασκευάζουν και να καταναλώνουν.

Για τη διατροφή των αρχαίων κατοίκων της Κρήτης μίλησε ο αρχαιολόγος, δρ Αντώνης Βασιλάκης στην εορτή των «Γεύσεων της Μεσσαράς», που πραγματοποιήθηκε στην Πόμπια με πρωτοβουλία του Δικτύου Συλλόγων Μεσσαράς και τοπική διοργάνωση του δυναμικού Γυναικείου Συνεταιρισμού Πολιτιστικού Συλλόγου και του Αγροτικού Συνεταιρισμού Πόμπιας.

«Η διατροφή ήταν και είναι πάντοτε μέρος σημαντικό της καθημερινής ζωής και του πολιτισμού μιας ανθρώπινης κοινότητας», τόνισε ο ομιλητής. Την έλλειψη άμεσων γραπτών πληροφοριών -που υπάρχουν μόνο για τα ιστορικά χρόνια- για τη διατροφή στη Mινωική Eποχή έρχονται να υποκαταστήσουν τα υλικά κατάλοιπα που σχετίζονται με την παρασκευή και την κατανάλωση της τροφής, που τα βρίσκουμε στις ανασκαφές.

Κύρια τροφή τους ήταν τα δημητριακά και τα όσπρια, από τα οποία έχουν ταυτιστεί αρκετές ποικιλίες. Δημητριακά: σιτάρι 2 ποικιλίες, κριθάρι, βρόμη, σίκαλη. Παρασκεύαζαν ψωμί, ένα είδος πίτες, παξιμάδι, ενώ τα χρησιμοποιούσαν και στο μαγείρεμα διαφόρων φαγητών. Οσπρια: έχουν αναγνωριστεί τα είδη: κουκιά, λαθούρι (φάβα), ρόβι, φασόλια, ρεβίθια, βίκος.

Λαχανικά όπως σέλινο, άγρια κρεμμύδια κ.ά. Αλλες φυτικές τροφές ήταν τα διάφορα φρούτα: άγρια αχλάδια και σύκα (που ξέραιναν,) σταφύλια, και ξηροί καρποί, όπως τα αμύγδαλα.

Από τις υγρές τροφές ο κ. Βασιλάκης ανέφερε το ελαιόλαδο, «που ήταν πάντοτε η βάση της διατροφής τουλάχιστον από την 5η χιλιετία π.Χ., ενώ υπήρχαν και άλλα φυτικά έλαια. Χρησιμοποιούσαν και το ζωικό λίπος στη μαγειρική».

Το κρασί ήταν, επίσης, γνωστό εδώ και 7 χιλιάδες χρόνια στην Κρήτη. «Μάλιστα έχει διαπιστωθεί ότι συντηρούσαν το κρασί, αναμειγνύοντάς το με ρετσίνι πεύκου, ενώ φαίνεται ότι έφτιαχναν και μπίρα».

Και βέβαια, υπήρχε το γάλα των γαλακτοφόρων ζώων, από το οποίο έφτιαχναν και ένα είδος λευκό τυρί.

Από τη ζωική παραγωγή έτρωγαν όλα τα ζώα που γνώριζαν, είτε άγρια είτε εξημερωμένα. Λαγός, αγριοκούνελο, αίγαγροι, κόκκινο ελάφι πλατόνι, γουρούνια, αγριογούρουνα, άγρια βοοειδή και ασβοί ήταν αυτά που κυνηγούσαν. Ακόμη διάφορα άγρια πουλερικά (πέρδικες, νηκτικά πτηνά κ.ά.).

Για την τροφή ζωικής προέλευσης, «πρέπει να πούμε ότι αντίθετα με όσα πίστευαν οι ερευνητές παλιότερα, σήμερα πιστεύουμε ότι το κρέας το έτρωγαν αρκετά συχνά, είτε απλά ψημένο μόνο, οπτό ή ψητό, ή βραστό, είτε μαγειρεμένο με όσπρια, λαχανικά και λάδι.» Για ευνόητους λόγους τα ζώα σφάζονταν μεγάλα στην ηλικία, 6 χρονών και πάνω, και μόνο κάποια αδύναμα τα έσφαζαν σε μικρότερη ηλικία.

Τη διατροφή συμπλήρωναν σε ικανοποιητικό ποσοστό τα ψάρια και τα θαλασσινά, από τα οποία έχουν αναγνωριστεί είδη όπως πεταλίδες, πορφύρες, δίθυρα τρίτωνες κ.ά.

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΤΤΗ
akotti@pegasus.gr – ethnos.gr