Ενα σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση να γίνει η Ελλάδα βασικός κρίκος στην αλυσίδα προμήθειας της
Ε.Ε. από το αέριο της Ανατολικής Μεσογείου έγινε με την ένταξη στον κατάλογο των έργων κοινού ενδιαφέροντος της Κομισιόν, του αγωγού που φιλοδοξεί να συνδέσει τα κοιτάσματα σε Κύπρο και Ισραήλ με την Κρήτη και την Ελλάδα. Ο λόγος για τον αγωγό East Med, που, όπως όλα δείχνουν, μπαίνει δυναμικά στο προσκήνιο, ως μια από τις εναλλακτικές για την εξαγωγή προς την Ευρώπη του αερίου της Μεσογείου.
Η διαδρομή που κατέθεσε η ελληνική πλευρά για τον αγωγό East Med, που εντάχθηκε στη λίστα των έργων PCI, ξεκινά από τον σταθμό του Βασιλικού στην Κύπρο και καταλήγει αρχικά στην Κρήτη. Από εκεί υπάρχουν τρεις εναλλακτικές διαδρομές, η πρώτη προς την Πελοπόννησο, ώστε στη συνέχεια να διασυνδεθεί με τον αγωγό TAP, η δεύτερη προς τη Βόρεια Ελλάδα και από εκεί προς τη Βουλγαρία, μέσω του ελληνοβουλγαρικού αγωγού IGB, και η τρίτη προς τον τερματικό σταθμό αεριοποίησης της Ρεβυθούσας.
Το πλεονέκτημα που εμφανίζει η ένταξη της ελληνικής πρότασης στα έργα κοινού ενδιαφέροντος είναι ότι τα συγκεκριμένα projects διασφαλίζουν ταχύτερη αδειοδοτική διαδικασία και, κατά συνέπεια, πιθανή ευκολότερη πρόσβαση σε ιδιωτική χρηματοδότηση, σύμφωνα πάντα με την πάγια πρακτική και εκτίμηση των αγορών. Επιπλέον, ορισμένα από αυτά είναι επιλέξιμα για μερική χρηματοδοτική συνδρομή από την Ε.Ε., υπό τη μορφή επιχορηγήσεων για μελέτες.
Η εξέλιξη αυτή, πάντως, αντιμετωπίζεται από την ελληνική πλευρά ως μια επιτυχία σε συνέχεια των προσπαθειών της χώρας μας να αναβαθμίσει τον γεωπολιτικό της ρόλο. Χαρακτηριστικά, ο υπουργός ΠΕΚΑ, Γιάννης Μανιάτης, σημείωσε ότι «η κεντρική κατεύθυνση για να καταστεί η Ελλάδα ενεργειακή πύλη εισόδου από την Ανατολική Μεσόγειο και την Κασπία προς την υπόλοιπη Ευρώπη δεν είναι πια θεωρητικός στόχος, αλλά διαρκώς ωριμάζουσα και υλοποιούμενη εθνική στρατηγική επιλογή».
Σύμφωνα με τον υφυπουργό ΠΕΚΑ, Μάκη Παπαγεωργίου, με την ένταξη στον κατάλογο των PCIs των ελληνικών έργων, «αναγνωρίζεται ο κομβικός ρόλος που η χώρα μας μπορεί να διαδραματίσει στην ενεργειακή ασφάλεια και τροφοδοσία της Ευρώπης, ενώ ισχυροποιεί περαιτέρω την αναβαθμισμένη θέση της Ελλάδας στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη».
Θυμίζουμε ότι ο υποθαλάσσιος αγωγός αερίου, που προτάθηκε για πρώτη φορά από τη ΔΕΠΑ το 2012, βρέθηκε, έπειτα από πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης, στο επίκεντρο της πρόσφατης συνεδρίασης του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας και Ισραήλ.
Σύμφωνα με όσα υποστήριξε η ελληνική πλευρά, παρουσιάζοντας νέα μελέτη σκοπιμότητας του αγωγού, το σχέδιο για υποθαλάσσιο αγωγό από το κοίτασμα Λεβιάθαν έως την Κρήτη μπορεί, υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις, να αποδειχθεί οικονομικά βιώσιμο.
Το συνολικό κόστος του έργου υπολογίζεται σε 4,7 δισ. ευρώ.
Ο αγωγός μήκους 1.150-1.200 χλμ., σύμφωνα με μελέτη που πραγματοποίησε για λογαριασμό της ΔΕΠΑ ο διεθνής οίκος JP Kenny, θα μεταφέρει 8 δισ. κυβικά μέτρα αερίου ετησίως από το Ισραήλ και την Κύπρο στην Ευρώπη. Σημειώνεται ότι οι συνολικές ποσότητες που προβλέπεται να διατεθούν προς εξαγωγή από την Ανατολική Μεσόγειο θα κυμανθούν μεταξύ 16 δισ. και 18 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως, ωστόσο η δυνατότητα που παρέχει ο τερματικός σταθμός υγροποίησης κυμαίνεται μεταξύ 8 δισ. και 10 δισ. κυβικών. Αυτό σημαίνει ότι ο αγωγός θα μπορούσε να λειτουργήσει συμπληρωματικά. Η μελέτη του ξένου οίκου για λογαριασμό της ΔΕΠΑ προωθεί τρία εναλλακτικά σενάρια.
Ο αγωγός θα ξεκινά από την Κύπρο, θα φτάνει στην Κρήτη, από εκεί στην Πελοπόννησο και θα καταλήγει στην περιοχή της Κομοτηνής, όπου θα συνδέεται με τον ελ-ληνοβουλγαρικό αγωγό IGB και θα τροφοδοτεί τη νοτιοανατολική αγορά της Ευρώπης. Ο αγωγός θα συνδέει το Ισραήλ με την Κρήτη και την Πελοπόννησο και από εκεί θα διασχίζει την ηπειρωτική χώρα για να συνδεθεί με τον αγωγό TAP και να τροφοδοτήσει την αγορά της Δυτικής Ευρώπης.
Η διαδρομή του αγωγού ξεκινά από έναν σταθμό πλωτής συμπίεσης νοτίως της Κύπρου, συνεχίζει προς Κρήτη, Πελοπόννησο και ακολούθως προς την ηπειρωτική χώρα, όπου θα συναντηθεί επίσης με τον αγωγό TΑP. Ένα από τα βασικά επιχειρήματα της ελληνικής πλευράς, πάντως, εστιάζει στο γεγονός ότι ο αγωγός μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά προς τις εξαγωγές LNG που αυτήν τη στιγμή προκρίνονται από την Κύπρο και το Ισραήλ ως οι επικρατέστερες για την αξιοποίηση των κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου.
Οι τεχνικές δυσκολίες για το έργο είναι αρκετές, όχι όμως και ανυπέρβλητες, καθώς η τεχνολογία κατασκευής υποθαλάσσιων αγωγών έχει εξελιχθεί και επιτρέπει την κατασκευή έργων σε βάθη της τάξης των 1.800 μέτρων. Πάντως, ένας αγωγός από το Ισραήλ προς την Κρήτη θα χρειαστεί να φτάσει σε βάθη 2.300 έως 2.500 μέτρων. Ακόμα ένα πλεονέκτημα, πάντως, αφορά την πιθανή σύνδεση του έργου με τον αγωγό TAP.
Τα έργα PCI
Από το σύνολο των 12 έργων που εντάχθηκαν στη λίστα των έργων κοινού ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest), τα 9 αφορούν το φυσικό αέριο με δύο άξονες θεματικής: τις διασυνδέσεις Βορρά- Νότου στην Κεντροανατολική και Νοτιανατολική Ευρώπη και τον Νότιο Διάδρομο. Αναλυτικά, τα ελληνικά έργα κοινού ενδιαφέροντος στο φυσικό αέριο είναι:
Αγωγός TAP. Αγωγός IGB.
Αγωγός Κύπρος-Κρήτη (ενοποίηση των οδεύσεων East Med της ΔΕΠΑ και Trans Med της Κύπρου).
Υπόγεια αποθήκη αερίου στη Νότια Καβάλα.
Σταθμός συμπίεσης φυσικού αερίου στους Κήπους του Έβρου.
Σταθμός μόνιμης ανάστροφης ροής στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα (Σιδηρόκαστρο-Kula).
Πλωτός σταθμός αποθήκευσης και επαναεριοποίησης INGS LNG Greece.
Πλωτός σταθμός αποθήκευσης και επαναεριοποίησης Aegean LNG.
ITGI.