Μερικές κριτικές παραρηρήσεις για την ταινία “Ο γιος κάποιας μάνας” του Τέρι Τζόρτζ

Την Κυριακή, 28 Ιανουαρίου 2018 στην αίθουσα ορόφου του Τ.Ε.Ε. Δυτικής Κρήτης ο πολιτιστικός σύλλογος “ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ” στα πλαίσια του Β’ κύκλου του αφιερώματος στο Ιρλανδικό σινεμά με τίτλο: “Ανιχνεύοντας την ταυτότητα του Νέου Ιρλανδικού Κινηματογράφου” πρόβαλε στα Χανιά την εξαιρετική ταινία του Τέρι Τζορτζ Ο γιος κάποιας μάνας/Some mother’s son, παραγωγής 1996. Την ταινία προλόγησε η εκπαιδευτικός Βίκυ Παπαναγιώτου, η οποία επισήμανε τα εξής:

Το σενάριο της ταινίας επικεντρώνεται στις μητέρες δύο απεργών πείνας στη φυλακή του Maze στο Belfast. Η Καθλίν (που την υποδύεται η Χέλεν Μίρρεν), μία απολίτικη καθηγήτρια πληροφορείται ξαφνικά ότι ο γιος της Τζέραντ έχει συλληφθεί κατηγορούμενος για συμμετοχή σε βομβιστική επίθεση του ΙΡΑ. Στη φυλακή ο Τζέραντ είναι συγκρατούμενος του Μπόμπι Σαντς, ο οποίος ηγείται της απεργίας πείνας που αρχίζουν τα μέλη του ΙΡΑ.    Σε αντίθεση με την Καθλίν η Άννι Χιγκινγς (που την υποδύεται η Φιοννούλα Φλάναγκαν), η μητέρα που ο γιος της Φρανκ συνελήφθη μαζί τον Τζέραντ, είναι μια γυναίκα θερμή υποστηρίκτρια του ΙΡΑ και συνεπώς των επιλογών του γιου της.

Το μεγάλο δίλημμα για την Καθλίν βρίσκεται στην απόφαση που πρέπει να πάρει μετά από την πολυήμερη απεργία πείνας, αν δηλαδή θ’ αφήσει τον γιο της να πεθάνει σεβόμενη την απόφαση και τον αγώνα του ή θα υπογράψει για να του δοθεί χωρίς τη συναίνεσή του ενδοφλέβια τροφή.

Η ταινία στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα που ξεκινούν το 1976, όταν η Βρετανική κυβέρνηση αλλάζει την επίσημη πολιτική της απέναντι στους κρατούμενους-μέλη του ΙΡΑ που αντιμετωπίζονται πλέον ως ποινικοί εγκληματίες και όχι ως πολιτικοί κρατούμενοι

Τον Μάρτιο του 1981 ξεκίνησε η απεργία πείνας των κρατουμένων-μελών του ΙΡΑ στη φυλακή του Maze με αρχηγό τον Μπόμπι Σάντς που έληξε 66 μέρες μετά με τον θάνατό του. Ο τελικός απολογισμός της απεργίας πείνας ήταν ο θάνατος 10 συνολικά απεργών. Ένα μήνα πριν ξεκινήσει η απεργία ο Μπόμπι Σαντς, αν και κρατούμενος, ήταν υποψήφιος στις τοπικές εκλογές και κέρδισε τον συνυποψήφιο του Συντηρητικού Ενωτικού Κόμματος Μεγάλης Βρετανίας-Βόρειας Ιρλανδίας. Στην κηδεία του Μπόμπι Σαντς παρευρέθηκαν πάνω από 100.000 Ιρλανδοί.

Η ταινία είναι πολιτική και συνδυάζει τα πραγματικά γεγονότα με τη μυθοπλασία. Θεωρείται η συνέχεια της γνωστής ταινίας “Εις το όνομα του Πατρός”. Το δίδυμο Τέρι Τζόρτζ-Τζιμ Σέρινταν ευθύνεται και για τις δύο ταινίες, αφού το σενάριο της ταινίας “Εις το όνομα του Πατρός” του 1993 είναι γραμμένο από τον Τέρι Τζόρτζ και τον Τζιμ Σέρινταν ενώ η σκηνοθεσία έγινε από τον Τζιμ Σέρινταν. Στην ταινία “Ο γιος κάποιας μάνας” τρία χρόνια αργότερα το σενάριο είναι ξανά του Τέρι Τζόρτζ και του Τζιμ Σέρινταν και η σκηνοθεσία του Τέρι Τζόρτζ. “Ο γιος κάποιας μάνας”, ωστόσο, δεν έχει έναν κεντρικό χαρακτήρα όπως στην ταινία “Εις το όνομα του Πατρός”, όπου ο Ντάνιελ Ντέι Λιούις υποδύεται τον κεντρικό ήρωα, ο οποίος βρίσκεται άδικα στη φυλακή για πολλά χρόνια σαν τρομοκράτης του ΙΡΑ. Αντίθετα στο κέντρο της ταινίας “Ο γιος κάποιας μάνας” βρίσκεται η σχέση δύο εντελώς διαφορετικών γυναικών στο χαρακτήρα και τις αντιλήψεις που το μόνο που τοις ενώνει και οικοδομεί τη σχέση τους είναι η κοινή μοίρα των παιδιών τους.

Η ταινία δεν έχει ίχνος μελοδραματισμού. Είναι μια καθαρά πολιτική ταινία που δεν προσπαθεί μέσα απ’ το κοινωνικό δράμα να περάσει το πολιτικό της μήνυμα. Αντίθετα χαρακτηρίζεται από μια αμεσότητα στην κινηματογράφηση και στην εξέλιξη της ταινίας παρεμβάλλονται αποσπάσματα από τις δηλώσεις της τότε πρωθυπουργού της Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ. Είναι μια ταινία πιο συγκρουσιακή και πολιτικά ξεκάθαρη σε σχέση με την ταινία “Εις το όνομα του Πατρός” στον τρόπο που παρουσιάζει την πολιτική καταστολής ενός εθνικού κινήματος στην Ιρλανδία από την Βρετανική κυβέρνηση και τους αξιωματούχους της. Αυτός είναι και ο λόγος που ο βρετανικός τύπος στο σύνολό του έκανε αρνητική κριτική στην ταινία όσον αφορά στο πολιτικό της μήνυμα αλλά ήταν αδύνατο να μην αναγνωρίσει τη σκηνοθετική δύναμη, την αμεσότητα και την εξαιρετική ερμηνεία της Χέλεν Μίρρεν στο ρόλο της Καθλίν και την ακόμα πιο υπέροχη ερμηνεία της Φιοννούλα Φλάναγκαν στο ρόλο της Άννι Χίγκινγς. Οι κριτικοί επαίνεσαν τη συναισθηματική δύναμη και τις κεντρικές ερμηνείες αλλά κριτικάρουν την πολιτική άποψη των δημιουργών. Σ’ αυτό το σημείο καλό είναι να αναφερθούν ενδεικτικά κάποια αποσπάσματα από τις κριτικές του βρετανικού τύπου:

Στον Guardian ο Derek Malcom γράφει επί λέξει: “Είναι ξεκάθαρο που βρίσκεται η συμπάθεια των δημιουργών. Οι Βρετανοί είναι καρικατούρες, ιδιαίτερα το θατσερικό τέρας που προτείνει να μη γίνει καμία διαπραγμάτευση με τους απεργούς. Αυτή η ανισορροπία αν δεν υπήρχε, θα μιλούσαμε για μια συγκινητική ταινία που γνωρίζει καλά το θέμα της”

Στην Daily Mail ο Christoper Tookey σημειώνει την παρουσίαση στην ταινία της πολιτικής κατάστασης στη Βόρεια Ιρλανδία με μεροληπτικό τρόπο υπέρ του ΙΡΑ: “Και σε άλλες πρόσφατες ταινίες, όπως στον “Μάικλ Κόλινς”, τα νόμιμα συμφέροντα της πλειοψηφίας της Βορείου Ιρλανδίας  απλά αγνοούνται… Το γεγονός ότι η Ιρλανδική κυβέρνηση παρέχει διευκολύνσεις και χρηματοδότηση σε τέτοιες ταινίες είναι πιθανό να ενθαρρύνει τις χειρότερες υποψίες των Ενωτικών της σκληρής γραμμής”.

Τέλος στους London Times ο λιγότερο επικριτικός Geoff Brown γράφει ότι η πολεμική σύγκρουση δεν είναι ο κύριος σκοπός της ταινίας με τις καλύτερες στιγμές της στις σχέσεις των δύο γυναικών, ολισθαίνει όμως κάποιες φορές στην απεικόνιση της “εύκολης καρικατούρας” των βρετανικών αρχών. Ο Brown ωστόσο ότι η ταινία έχει έντονο δυναμισμό και μία οικουμενική απήχηση που την τοποθετεί πάνω από οποιαδήποτε σεχταριστική διαίρεση.

Η ταινία είναι πολυεπίπεδη. Από τη μια μεριά κινείται μπρος-πίσω με σκηνές ψυχρών Βρετανών αξιωματούχων και με σκηνές των κρατουμένων που με την αλληλεγγύη τους δεν υποχωρούν. Μοιάζει σαν ένας πόλεμος νεύρων που κάνει την κατάσταση ανεξέλεγκτη. Και η κατάσταση γίνεται πράγματι ανεξέλεγκτη, όταν αρχίζουν να φαίνονται οι φυσικές συνέπειες της απεργίας πείνας. Από την άλλη μεριά, βρίσκεται ο αγώνας των δύο μανάδων. Η Καθλίν από απολίτικη ειρηνίστρια γίνεται διαδηλώτρια υπέρ των απεργών πείνας του ΙΡΑ, για να σώσει τον γιό της. Οι καινούργιες εμπειρίες και η ταχύτητα των εξελίξεων δεν αφήνουν χρόνο για θλίψη. Η Άννι Χίγκινς, μια λαϊκή γυναίκα θερμή υποστηρίκτρια του ΙΡΑ, ενσαρκώνει την αδιάλλακτη ψυχή της αντίστασης απέναντι στη βρετανική κυριαρχία. Είναι ταυτόχρονα η θαρραλέα και μαχητική γυναίκα και η ευάλωτη μάνα. Στη σχέση των δύο γυναικών και τη φιλία που αναπτύσσεται μεταξύ τους υπάρχει μία υποβόσκουσα δυσπιστία που είναι αποτέλεσμα των αγεφύρωτων διαφορών τους.

Η ταινία είναι βαθιά ανθρώπινη με τις λίγες στιγμές ηρεμίας να τις διαδέχονται καταιγιστικά γεγονότα αναγκάζοντας τον θεατή ν’ αναρωτηθεί γιατί αυτό το θανάσιμο παιχνίδι θα πρέπει να φτάνει στα άκρα αναδεικνύοντας ταυτόχρονα πως αυτή η εξέλιξη είναι το αποτέλεσμα αγεφύρωτων διαφορών.

"google ad"