Στις 25 Μαρτίου του 2021 είχε ανακοινωθεί η πιλοτική χρήση καμερών σώματος από αστυνομικούς των ομάδων ΔΡΑΣΗ και ΟΠΚΕ. Πρόκειται για φορητές κάμερες της εταιρείας Hytera οι οποίες καταγράφουν τις κινήσεις που θα κάνουν οι αστυνομικοί κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους. Σε πρώτη φάση, η κάμερα θα τοποθετείται στη στολή ενός μέλους μιας ομάδας αστυνομικών.
Σε ανάρτησή του στο Twitter ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης ανέφερε:
«Μπήκαν οι κάμερες πιλοτικά στη ΔΡΑΣΗ και στην ΟΠΚΕ. Σε λίγο παντού. Μια εικόνα, ένας ήχος, όλη η αλήθεια».
Από τότε πέρασαν δύο χρόνια όμως ελάχιστα έχουν γίνει για να επεκταθεί ένα μέτρο που θα έδινε εν μέρει λύση στο πρόβλημα κατάχρησης της εξουσίας εκ μέρους της αστυνομίας.
Στις ΗΠΑ, η συζήτηση έχει προχωρήσει πολύ παραπάνω, και εξαιτίας των πολλών βίαιων περιστατικών που έχουν οδηγήσει σε θανάτους πολιτών. Ο εξοπλισμός γρήγορα καθιερώνεται στα αστυνομικά τμήματα σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες και τα αποτελέσματα είναι ήδη εμφανή. Λ.χ. στο Ριάλτο της Καλιφόρνιας μόνο κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους χρήσης καμερών η χρήση βίας από τους αστυνομικούς φέρεται να μειώθηκε κατά 60% και οι καταγγελίες πολιτών κατά αστυνομικών μειώθηκαν κατά 88%.
Στα Χανιά χθες είχαμε μία ακόμη σημαντική καταγγελία για αστυνομική αυθαιρεσία.
Ο Αναστάσης Μανιουδάκης μίλησε επώνυμα για τον θάνατο του πατέρα του ο οποίος αν και παρουσιάστηκε από τα μέσα ενημέρωσης ως “ανακοπή μετά από έλεγχο της τροχαίας στον ΒΟΑΚ” τελικώς ο έλεγχος δεν ήταν από την τροχαία αλλά από τα ΤΑΕ και δεν έγινε στον ΒΟΑΚ αλλά στον επαρχιακό δρόμο στο Φρε.
Και αν κι εφόσον αυτά τα δύο στοιχεία του ρεπορτάζ ήταν λανθασμένα, τότε εγείρονται σοβαρά ερωτηματικά κατά το πόσο ευσταθεί το πιο σημαντικό: η αιτία του θανάτου.
Ο Αναστάσης Μανιουδάκης στην καταγγελία του υποστηρίζει ότι ο θάνατος επήλθε μετά από ξυλοδαρμό και ενώ ο πατέρας του για ασήμαντη αφορμή βρέθηκε δεμένος πισθάγκωνα με χειροπέδες. Όπως αποκάλυψε ο αδελφός του θύματος Πέτρος Μαρινάκης, ο Κώστας είχε προχωρήσει σε εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς πριν 1 χρόνο. Σύμφωνα με όσα καταγγέλονται όλη αυτή η αχρείαστη βία που του ασκήθηκε οδήγησε τελικά στον θάνατό του από ανακοπή.
Η λάθος μεταφορά των πληροφορίων, όπως επισήμανε και ο κ. Μανιουδάκης, έφερε στο μυαλό μας το πρόσφατο περιστατικό με τον θάνατο του Αντώνη Καργιώτη, ο οποίος είχε παρουσιαστεί αρχικά από τα ΜΜΕ ως πνιγμός από ατύχημα ενώ τελικώς αποδείχτηκε ότι κάθε άλλο παρά ένας απλός πνιγμός ήταν.
Καταρρίθφηκε το ψέμμα και αποκαλύφθηκε η αλήθεια επειδή το γεγονός καταγράφηκε σε βίντεο. Αν δεν υπήρχε, τότε θα υπήρχαν απλά μαρτυρίες. Το θέμα δε θα είχε ποτέ λάβει τη δημοσιότητα που θα έπρεπε. Και ίσως τελικά αυτές οι μαρτυρίες να μην αρκούσαν για να αποδοθεί δικαιοσύνη.
Το ζητούμενο λοιπόν της καταγραφής είναι σημαντικό, ειδικά όταν αφορά τις σχέσεις αστυνομίας με πολιτών που έχει δεχθεί αρκετά πλήγματα τα τελευταία χρόνια.
- Εφόσον οι αστυνομικοί λειτουργούσαν χρησιμοποιώντας κάμερες, η καταγραφή των αλληλεπιδράσεων με τους κατοίκους έχει αποδειχθεί ότι ελαχιστοποιεί τα παράπονα για τη συμπεριφορά των αστυνομικών και την άσκοπη χρήση βίας Επειδή υπάρχει αρχείο των αλληλεπιδράσεών τους για να το βλέπουν όλοι. Τόσο οι αστυνομικοί όσο και οι πολίτες μπορεί να τείνουν να είναι πιο συγκρατημένοι, γνωρίζοντας ότι η κάμερα καταγράφει τα λόγια και τις πράξεις τους.
- Η χρήση της κάμερας κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας παρέχει αδιάσειστα αποδεικτικά βίντεο για τις αποφάσεις που λαμβάνουν οι αστυνομικοί σε καταστάσεις υψηλής έντασης. Το υλικό είναι εξαιρετικά πολύτιμο για τη σύνθεση του τι και πώς συνέβη.
- Το βίντεο που καταγράφεται από τις κάμερες σώματος συμβάλλει στην προστασία των αστυνομικών και των πολιτών από ψευδείς κατηγορίες.
- Αυξάνει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία των αστυνομικών.
- Μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη και την αποκλιμάκωση συγκρουσιακών καταστάσεων μεταξύ αστυνομικών και πολιτών.
- Μπορεί να συμβάλει στην παροχή πολύτιμων αποδεικτικών στοιχείων για τη λήψη ακριβών καταθέσεων μαρτύρων και θυμάτων.
- Το βιντεοσκοπημένο υλικό μπορεί να συμβάλει στην επιτάχυνση των δικαστικών διαδικασιών παρέχοντας αδιαμφισβήτητες αποδείξεις καταστάσεων. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των δικαστικών εξόδων. Για παράδειγμα, μπορεί να συμβάλει στην αύξηση των προδικαστικών συμφωνιών ή των ποσοστών καταδίκης.
Υπάρχουν βεβαίως και προβλήματα που προκύπτουν από τη χρήση τους:
- Ένα ζήτημα είναι πότε θα γίνεται η ενεργοποίησή τους αλλά και ποιος θα έχει την ευθύνη της διαχείρισης του υλικού.
- Επίσης υπάρχουν τα ζητήματα που αφορούν την προστασία της ιδιωτικής ζωής που απασχολούν τόσο τους αστυνομικούς όσο και τους πολίτες.
- Ένα άλλο αρνητικό στοιχείο είναι ότι η χρήση των σωματικών καμερών μπορεί να αποτρέψει ανθρώπους από το να εμφανιστούν ως αξιόπιστοι μάρτυρες για να βοηθήσουν στις έρευνες.
Σε οποιαδήποτε περίπτωση, η σωστή χρήση καμερών θα βοηθούσε ώστε να βελτιωθεί η λειτουργία της αστυνομίας και να περιοριστούν φαινόμενα αυθαιρεσίας ενώ την ίδια στιγμή το υλικό θα μπορούσε να είναι πολύτιμο στη διαδικασία απονομής δικαιοσύνης.
Το κόστος δεν είναι μεγάλο, λαμβάνοντας υπόψη τις θετικές συνέπειες που θα έχει τόσο στη λειτουργία της αστυνομίας, στον περιορισμό φαινομένων αυθαιρεσίας και στην βελτίωση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους αστυνομικούς, που θα λογοδοτούν εφόσον αυθαιρετούν.
Ας προχωρήσουν λοιπόν οι διαδικασίες. Τα μέσα υπάρχουν, αυτό που μέχρι στιγμής λείπει η βούληση. Και αυτό είναι που δημιουργεί ερωτηματικά.
Σε οποιαδήποτε περίπτωση πάντως οι κάμερες σώματος δεν είναι η λύση για όλα τα προβλήματα που υπάρχουν στην αστυνομία. Για να είναι πραγματικά αποτελεσματικές στα δικαστήρια, θα χρειαστούν μελετημένες νομικές παράμετροι σχετικά με την αποδοχή, την ερμηνεία και την ισχύ των αποδεικτικών βίντεο: αυτό εκτός από την εξέταση των αλλαγών σε επίπεδο συστήματος και την προστασία της ιδιωτικής ζωής που προτείνουν οι ειδικοί. Διαφορετικά, όπως και άλλες τεχνολογίες πριν από αυτές, τα “αποδεικτικά στοιχεία” τους θα παρασυρθούν στις συνεχείς μάχες της μιας πλευράς εναντίον της άλλης. Και το ποιανού η ερμηνεία θα επικρατήσει θα λέει πάντα περισσότερα για το ποιος έχει την εξουσία παρά για το ποιος έχει δίκιο.
Ζητούμενο λοιπόν είναι η λήψη ευρύτερων μέτρων μέσα στα οποία θα είναι και η χρήση καμερών που θα βελτιώσουν τη λειτουργία της αστυνομίας, λαμβάνοντας υπόψη και το σημαντικό παράγοντα των εργασιακών συνθηκών των αστυνομικών.