Της Ruby Hamad
Η Αλγερινή πυγμάχος Imane Khelif ήταν αποφασισμένη να μην πληγεί από την παγκόσμια διαμάχη σχετικά με το φύλο της, νικώντας την Τετάρτη την Janjaem Suwannapheng από την Ταϊλάνδη και φτάνοντας στο χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού.
Η Khelif ήρθε στο παγκόσμιο προσκήνιο όταν η Ιταλίδα αντίπαλός της Angela Carini αποσύρθηκε μόλις 46 δευτερόλεπτα μετά την έναρξη του αγώνα τους. Η Carini ξέσπασε αμέσως σε κλάματα, επικαλούμενη ένα χτύπημα στη μύτη πιο σκληρό από ό,τι είχε βιώσει ποτέ στη ζωή της.
Αφού αναφέρθηκε ότι η Διεθνής Ομοσπονδία Πυγμαχίας, η οποία δεν αναγνωρίζεται από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ), είχε αποκλείσει τον Khelif μαζί με την Ταϊβανέζα πυγμάχο Lin Yu-ting από το περσινό παγκόσμιο πρωτάθλημα επειδή απέτυχαν σε ένα απροσδιόριστο τεστ φύλου, οι κατηγορίες ότι και οι δύο είναι άνδρες πυροδοτήθηκαν.
Δεν θα κάνω εικασίες σχετικά με τις προθέσεις της Carini για το αν παρουσίαζε σκόπιμα τον εαυτό της ως θύμα και την Khelif ως αρσενικό σφετεριστή. Η Carini ισχυρίζεται ότι ήταν απλώς αναστατωμένη επειδή έχασε και δεν είχε πολιτική σκοπιμότητα, ενώ αργότερα ζήτησε συγγνώμη από την Khelif. Ανεξάρτητα από αυτό, η ζημιά είχε ήδη γίνει.
Το βιβλίο μου White Tears/Brown Scars εξετάζει την ιστορική και σύγχρονη τοποθέτηση των Ευρωπαίων (δηλαδή των λευκών) γυναικών ως το αποκορύφωμα τόσο της θηλυκότητας όσο και της θυματοποίησης και διερωτάται για τη δύναμη αυτού που συνήθως αναφερόμαστε ως “δάκρυα των λευκών γυναικών”, αλλά το οποίο προτιμώ να ονομάζω στρατηγική λευκή θηλυκότητα.
Σε αυτή τη δυναμική, η οποία διαδραματίζεται τόσο σε ατομικό όσο και σε εθνικό επίπεδο, η συναισθηματική οδύνη των λευκών γυναικών χρησιμοποιείται ως μοχλός πίεσης για την τιμωρία των έγχρωμων ανθρώπων που τυχαίνει να βρίσκονται σε σύγκρουση μαζί τους. Υποστηρίζω ότι δεν είναι τόσο τα δάκρυα ή ακόμη και το άτομο που τα εκπέμπει που είναι το πιο σημαντικό, αλλά η προστατευτική παρόρμηση που αυτά τα δάκρυα δημιουργούν στους θεατές.
Στην προκειμένη περίπτωση, η παρόρμηση αυτή ανάγκασε μια έκρηξη δημόσιας οργής, μεταξύ άλλων από δημόσια πρόσωπα όπως η συγγραφέας JK Rowling, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και η Ιταλή ακροδεξιά πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι να ενωθούν σε καταδίκη.
Καθένα από αυτά τα πρόσωπα ήρθε με τις δικές του ιδεολογικές αποσκευές για να τις επιβάλει στο σώμα της Khelif. Η JK Rowling, περισσότερο γνωστή για την αντίθεσή της στις τρανς γυναίκες, το συνόψισε ως την “χαμογελαστή” ευχαρίστηση ενός “αρσενικού” που χτυπάει μια γυναίκα και “συντρίβει” τα όνειρά της. Φαίνεται ότι η Ρόουλινγκ δεν κατάλαβε ότι με το πρόσχημα της προστασίας των γυναικών, στην πραγματικότητα επιτέθηκε σε μια γυναίκα.
Η Meloni δεν έφτασε στο σημείο να ισχυριστεί ότι η Khelif ήταν μεταμφιεσμένος άντρας, αλλά κατήγγειλε αυτό που είδε ως “όχι έναν άνισο ανταγωνισμό”, δηλώνοντας ότι “οι αθλητές που έχουν ανδρικά γενετικά χαρακτηριστικά δεν πρέπει να συμμετέχουν σε αγώνες γυναικών. Όχι επειδή θέλουμε να κάνουμε διακρίσεις εις βάρος οποιουδήποτε, αλλά για να προστατεύσουμε τα δικαιώματα των αθλητριών να αγωνίζονται με ίσους όρους”.
Ενώ προηγουμένως αποδεχόμασταν ότι ορισμένες γυναίκες ήταν πράγματι μεγαλύτερες, ισχυρότερες ή ταχύτερες από άλλες, τώρα φαίνεται ότι πολλοί από εμάς περιμένουμε από τις αθλήτριες να είναι ολόιδιες μεταξύ τους και επιδιώκουμε να τιμωρούμε όσες δεν συμμορφώνονται. Παρ’ όλη την αυξανόμενη συνειδητοποίηση του μη δυαδικού φύλου, φαίνεται ότι γινόμαστε όλο και λιγότερο ανεκτικοί σε οποιαδήποτε απόκλιση από τη στερεοτυπική νόρμα.
Το πιο ανησυχητικό είναι ότι φαίνεται επίσης ότι το ζήτημα της δικαιοσύνης στον γυναικείο αθλητισμό χρησιμοποιείται για να προωθηθεί η επιστροφή στην εποχή της φυλετικής επιστήμης, όπου η “γυναίκα” ήταν συνώνυμο της “λευκής”.
Το 2016, η Νοτιοαφρικανή δρομέας μεσαίων αποστάσεων Caster Semenya (η οποία θα απαγορευόταν από τις γυναικείες διοργανώσεις τρία χρόνια αργότερα), κέρδισε το χρυσό στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο, ακολουθούμενη από την Francine Niyonsaba από το Μπουρούντι και την Margaret Wambui από την Κένυα. Και οι τρεις είχαν αντιμετωπίσει ισχυρισμούς ότι δεν ήταν πραγματικές γυναίκες, προκαλώντας δάκρυα σε ορισμένες από τις Ευρωπαίες συναγωνίστριές τους και αναγκάζοντας την Πολωνή Joanna Jozwik, που ήρθε πέμπτη, να δηλώσει: “Χαίρομαι που είμαι η πρώτη Ευρωπαία, η δεύτερη λευκή” (η Καναδή Melissa Bishop είχε τερματίσει τέταρτη).
Επιστρέφοντας στο 2024, και αυτό το προφανές νεύμα προς την επιστήμη της φυλής επαναλήφθηκε από τη Βουλγάρα πυγμάχο Σβετλάνα Στάνεβα, η οποία μετά την ήττα της από τη Λιν Γιου-Τινγκ, έφερε τα δάχτυλά της σε σχήμα Χ και τα χτύπησε, προφανώς για να υποδηλώσει ότι έχει ΧΧ χρωμοσώματα και να υπονοήσει ότι, σε αντίθεση με την Ταϊβανέζα αντίπαλό της, είναι “πραγματική” γυναίκα.
Θα είχε γίνει αυτό το συναισθηματικά φορτισμένο θέμα που είναι τώρα αν η Carini είχε απλά αποσυρθεί από τον αγώνα χωρίς τη συναισθηματική επίδειξη; Θα είχε ερμηνευτεί όπως κάθε άλλος αγώνας στον οποίο ο ένας αντίπαλος ήταν απλά πολύ καλός για τον άλλον τη συγκεκριμένη ημέρα; Είναι αδύνατο να πούμε, αλλά αξίζει να σημειωθεί πόσο ξαφνικά το σώμα της Imane Khelif έγινε θέμα συζήτησης.
Όπως έχουν ήδη επισημάνει πολλοί άλλοι, η Khelif πυγμαχεί σε αγώνες γυναικών εδώ και πολλά χρόνια, μεταξύ άλλων και στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο το 2020, χωρίς να έχουν προκύψει αυτές οι κατηγορίες. Έχει παρουσιάσει φωτογραφίες της ως νεαρό κορίτσι, έχει μιλήσει για τις προκλήσεις της πυγμαχίας ως γυναίκα στην αλγερινή κουλτούρα της και έχει υπερασπιστεί από τη ΔΟΕ και τους Αλγερινούς αξιωματούχους.
Όλα αυτά για να υποστηρίξουμε ότι δεν πρόκειται απλώς για “δικαιοσύνη”.
Μετά την απόσυρση της Carini, ο επόμενος αγώνας της Khelif ήταν εναντίον της Ουγγαρέζας Anna Luca Hamori, η οποία, κατά την προετοιμασία, δημοσίευσε και διέγραψε μια εικόνα που θεωρώ ότι είναι από τις πιο σημαντικές στην όλη υπόθεση, λόγω του τρόπου με τον οποίο αποκαλύπτει το υποκείμενο. Σε αυτή την εικόνα που δημιούργησε η τεχνητή νοημοσύνη και την οποία η Hamori βρήκε από το Instagram, η Khelif δεν αναπαρίσταται απλώς ως ένας άνδρας που δεσπόζει πάνω από μια ντελικάτη, ευάλωτη λευκή γυναίκα, αλλά της αρνήθηκαν εντελώς την ανθρωπιά και την σχεδίασαν ως ένα υπερφυσικό, μυθικό τέρας.
Πρόκειται για έναν Οριενταλισμό σε μεγέθυνση, που θυμίζει αναπαραστάσεις αιώνων για την “Ανατολή”, στις οποίες οι μη λευκές γυναίκες απεικονίζονταν ποικιλοτρόπως είτε ως άθλια, υποταγμένα θύματα που είχαν απεγνωσμένα ανάγκη να σωθούν από τους λευκούς άνδρες, είτε ως αρσενικά, ζωώδη πλάσματα ανάξια προστασίας, σε αντίθεση με τις ανώτερες ευρωπαϊκές γυναίκες.
Αυτές οι αναπαραστάσεις προσωποποιούν τον τρόπο με τον οποίο η Δύση βλέπει τον εαυτό της. Τα γυναικεία σώματα είναι το έδαφος στο οποίο η Δύση διεξάγει τις ιδεολογικές της μάχες.
Οι λευκές γυναίκες αναπαρίστανται ως αγνές, αθώες και ως γυναίκες που πρέπει να υπερασπιστούν πάση θυσία, επειδή συμβολίζουν τον ίδιο τον δυτικό πολιτισμό.
Από την άλλη πλευρά, οι μαύρες και οι καστανές γυναίκες απεικονίζονται εδώ και πολύ καιρό ως στερούμενες αθωότητας και ανάξιες προστασίας, επειδή είναι κι αυτές άβαταρ των δικών τους “κατώτερων” πολιτισμών.
Το γεγονός ότι η Hamori, η οποία φαίνεται να έχει παρόμοιο ύψος και σωματική διάπλαση με την Khelif, μοιράστηκε μια εικόνα στην οποία το άβαταρ της έχει σχεδόν τόσο μικρή ομοιότητα με τον εαυτό της όσο και το άβαταρ της Khelif με το δικό της, είναι διδακτικό. Δεν πρόκειται πλέον για την κυριολεκτική μάχη μεταξύ ενός Άραβα πυγμάχου και ενός Ευρωπαίου, αλλά για άλλη μια επανάληψη της μπαγιάτικης λευκής πολιτισμικής μυθολογίας ότι οι καφέ και οι μαύροι άνδρες αποτελούν μοναδικό κίνδυνο για τις λευκές γυναίκες και, κατ’ επέκταση, για τη Δύση.
Παρά την επί αιώνες συνεχιζόμενη κυριαρχία της, η Δύση συνεχίζει να προβάλλει την εικόνα του εαυτού της ως ένα είδος αουτσάιντερ, ένα μοναχικό νησί ηθικής, αγνότητας και πολιτισμού που απειλείται διαρκώς από τις βάρβαρες ανατολίτικες ορδές.
Κάθε λεγόμενος “πολιτιστικός πόλεμος” στη Δύση συνδέεται επίμονα με τη φυλή, επειδή η Δύση έχει οικοδομηθεί πάνω σε αυτοπροσδιοριζόμενες έννοιες φυλετικής και πολιτιστικής ανωτερότητας, τις οποίες επικαλείται ρητά για να δικαιολογήσει την παγκόσμια στρατιωτική και οικονομική κυριαρχία.
Στο παρελθόν, οι ευρωπαϊκές ιδέες για τη “φυλή” οδηγούσαν την αποικιοκρατία των εποίκων. Σήμερα, ο νεοϊμπεριαλισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ χρησιμοποιεί την πολιτισμική κατωτερότητα για να δικαιολογήσει τη στρατιωτική επέμβαση, όπως φαίνεται στις επανειλημμένες δηλώσεις του Ισραήλ ότι αντιπροσωπεύει την πρώτη γραμμή του δυτικού πολιτισμού στη Μέση Ανατολή.
Το γεγονός ότι όλα αυτά συμβαίνουν με φόντο τη γενοκτονία στη Γάζα, η οποία βρίσκεται στα πρόθυρα κλιμάκωσης σε έναν ολοκληρωμένο περιφερειακό πόλεμο, δεν είναι αμελητέο. Με αυτόν τον τρόπο το δυτικό φαντασιακό προσπαθεί να αναπλάσει τον εαυτό του ως το αιώνιο θύμα υπό υπαρξιακή απειλή.