Του Μιχάλη Νταουντάκη
Παρακολουθώντας μία κάθαρση στο χώρο του θεάτρου, που καλά θα κάνει να συνεχιστεί επί της ουσίας, την ηχηρή απόσυρση από σκηνοθέτη της αίτησης επιχορήγησής του, την προσπάθεια λογοκρισίας στη στιχουργική από την κυβέρνηση, τις θαρραλέες απόψεις που διαβάζω στο Support Art Workers και την επικείμενη (ας ελπίσουμε) παραίτηση Μενδώνη, φαίνεται ότι ζούμε μια ιστορική ευκαιρία για ένα υγιές ξεκαθάρισμα στο χώρο της τέχνης. Και αυτό καθίσταται δυνατό μέσα από συλλογικότητες που ασκούν έλεγχο στον τρόπο που γίνεται η πολιτιστική διαχείριση (κυρίως μέσω της κριτικής προσώπων, θεσμών και πολιτικών, μέσα από δημοσιεύματα, μέσω διαμαρτυριών αλλά και της ενεργοποίησης αδιάφθορων, νέων ανθρώπων (οι έφηβοι θα ήταν ιδανικά οι καλύτεροι στον έλεγχο της εξουσίας) με αυτή την αρμοδιότητα της επικοινωνίας με τους δημόσιους φορείς και του ελέγχου). Στα Ανοιχτά Πανιά λοιπόν υπάρχουν σκανδαλώδη σημεία, τα οποία τώρα είναι η ώρα να στηλιτεύσουμε. Αναφέρω προυποθέσεις και κριτήρια που διακρίνω ως πολύ ύποπτα:
Α) Ανάδειξη των αρχιτεκτονικών θησαυρών μας…; Ποια σχέση έχει αυτό το πράγμα με την καλλιτεχνική δημιουργία; Απολύτως καμμία. (Nα το ζητάει ο καλλιτέχνης το καταλαβαίνω. Να το ζητάει αυτός που λέει πως νοιάζεται για την πρωτότυπη δημιουργία, καταλαβαίνω άλλο…) Με την τουριστική βιομηχανία έχει περισσότερο σχέση και την αξία της γής που ξεπουλιέται. Και με την αγάπη για τις πέτρες του παρελθόντος. Και μετατρέπει τους καλλιτέχνες σε μασκώτ του δρόμου, καρικατούρες… (τη στιγμή που ανεξάρτητοι καλλιτέχνες του δρόμου περιοδικά, μέχρι πρόσφατα, εκδιώχνονταν από μπράβους και λιμενικό (έως και πρόσωπο στο έδαφος + πρόστιμο είχαμε σε μουσικό) συμβάλλοντας στην μείωση της προσέλευσης και ποιότητάς τους. Έχω την αίσθηση ή ελπίδα ότι τώρα θα σταματήσουν να το κάνουν, μιας και παρανομούν, γιατί βούηξε ο τόπος για αυτό το θέμα.
Β) Τη στιγμή που υποτίθεται πως μας πρότεινε ο δήμος να φτιάξουμε ένα νομικό πρόσωπο για να λύσουμε το χρόνιο θέμα με το μπλοκάκι για τους “μικρούς” καλλιτέχνες και κουβεντιάζαμε την ίδρυση συλλόγου με αυτό το σκοπό, στη συνέχεια (!) έβαλαν όρο που αποκλείει την αποδοχή 2 προτάσεων από τον ίδιο φορέα… Αυτό είναι σκανδαλώδες και πλήττει την εμπιστοσύνη μεταξύ μας, γιατί δείχνει ότι κάποιον έχουν ανάμεσά μας που τους τα λέει όλα. Τί σημαίνει αυτό; Ότι θέλουν να αποκλείσουν τους χωρίς εταιρία, μικρούς, ανεξάρτητους, απογοητευμένους, πιο αγανακτισμένους και συχνά ταλαντούχους και “επικίνδυνους” καλλιτέχνες. Ας αφαιρέσουν αυτόν τον όρο. Αν θέλουν να είναι δίκαιοι και να μη δώσουν πάρα πολλά σε λίγους, μπορούν να το κάνουν και χωρίς να βάλουν τρικλοποδιά στους αδύναμους.
Γ) “Συνεργασίες με τοπικούς φορείς κόκ”…. για ποιό λόγο; Τροχοπέδη αποτελεί περισσότερο. Αυτό είναι δουλειά του δήμου, το να βοηθήσει να επικοινωνούμε με την κοινωνία, πολλοί δεν ξέρουμε τι σημαίνει ή πώς γίνεται και δίνει αβάντα σε αυτούς που ξέρουν. Για άλλη μια φορά πλήττει τον ανεξάρτητο ή δεν ξέρω τι να πω πάνω σε αυτό. Δεν ακούγεται ως αξιοκρατικό κριτήριο.
Δ) “Μπορείς να καταθέσεις πολλές προτάσεις και να γίνει δεκτή μία ή καμμία. Θα τις κρατήσουν για πέντε χρόνια (;;), χωρίς δικαίωμα να τις χρησιμοποιήσουν” Έλεος. Πόσα πράγματα να ζυγίσεις και ποιο πάθος να βάλεις μπροστά; Το πάθος για έναν καλύτερο κόσμο ή την ανάγκη να πάρεις ντε και καλά μια ανάθεση. Μία πρόταση είναι το σωστό, αφού μία γίνεται δεκτή. Δείχνει μια απληστία από πλευράς δήμου (που θα πιέσει τις αμοιβές χαμηλά) και δεν υπάρχει καμμία διαβεβαίωση ότι δεν θα κλαπούν ιδέες με διαφορετικούς τρόπους. Εάν υπάρχει ανάγκη του δήμου για καλλιτεχνικές προτάσεις, μπορούν να κάνουν πάντα ανοιχτά καλέσματα, αντί να κατακρατούν τα όνειρά μας σε συρτάρια. Αυτό δε γίνεται πουθενά και δεν πρέπει να γίνεται. Οφείλουν να τις καταστρέψουν χωρίς καθυστερήσεις.
Ε) “Συνεργασίες μεταξύ διαφορετικών κλάδων της τέχνης”. Ούτε αυτό χρειάζεται να το ζητούν. Εννοείται. Και είναι ωραίο, αλλά για κάποιους καλλιτέχνες δεν εννοείται. Ας είμαστε λίγο ελεύθεροι. Οι πολλοί κοστίζουν πολλά, οι λίγοι κοστίζουν πιο λίγα. Ποιο το πρόβλημα; Λόγω των οικονομικοκοινωνικών συνθηκών έχουν γίνει αυτόνομοι πολλοί καλλιτέχνες. Και δουλεύουν έτσι καλύτερα. Οι συνθήκες όμως δεν άλλαξαν.
Z) ”Προβλέψεις για βιντεοσκόπηση και διαδικτυακή προβολή”.
Δηλαδή μπορεί να δώσουν 150.000€ για δρώμενα που ως επί το πλείστον είναι φτιαγμένα για δια ζώσης επιτέλεση και να προβληθούν ως βίντεο; Δε λειτουργεί. Μπορούν να προβλέψουν, να είναι ελαστικοί, ώστε τα δρώμενα να γίνουν εκτός λοκντάουν. Ο κόσμος έχει κολλήσει σε μια οθόνη και θα τον προσκαλέσουμε εκεί; Δεν είναι υγιές να δίνουμε τόση έμφαση στην εικόνα. Εγώ δεν θα δεχόμουν να κοροϊδέψω το κοινό μου τραβώντας σε βίντεο κάτι που φτιάχτηκε για άλλο σκοπό και απαιτεί τη φυσική παρουσία, ούτε και το βρίσκω σωστό να σπαταληθεί τόσο χρήμα έτσι. (Ένας δοκιμασμένος τρόπος για διασπάθιση χρήματος είναι να πληρώνεις για έργα που δεν γίνονται ή που γίνονται για τα μάτια του κόσμου.)
Η) “Ένας μήνας προθεσμία για υποβολή προτάσεων.” Σκανδαλώδες – όταν μαθαίνουμε ότι η πληροφορία για τα ανοιχτά πανιά είχε διαρρεύσει σε κύκλους μήνες νωρίτερα, είναι φοβερό να περιμένουν εν μέσω απαγόρευσης κυκλοφορίας και ενός έτους αδράνειας να γίνουν από τους καλλιτέχνες όλες αυτές οι συνεννοήσεις, μπάτζετ, συνεργασίες, πρωτότυπες ιδέες, όνειρα, δράσεις που θερραπεύουν την κοινωνία κ.ό.κ. Σωστό θα ήταν να δώσουν ένα μήνα παράταση. Και όχι την τελευταία στιγμή. Αυτό δίνει ξεκάθαρο προβάδισμα στους καρεκλοκένταυρους που είχαν ήδη την πληροφορία Η πληροφορία, η πληροφορία, η πληροφορία…
Αυτή η συλλογικότητα οφείλει να ελέγχει λοιπόν την εξουσία. Δεν έχουμε να χάσουμε τίποτα με το να κάνουμε αυτή τη δίκαιη κριτική. Δηλαδή να τη δημοσιοποιήσουμε, κοινοποιήσουμε, μεταδόσουμε. (Στην πραγματικότητα για να αλλάξει η διαπλεκόμενη κατάσταση στο χώρο του πολιτισμού θα έπρεπε να διώξουν όλο το προσωπικό που τον διαχειρίζεται και να προσλάβουν άλλους, από άλλους τόπους και αυτό να το κάνουν κάθε μερικά χρόνια. Όπως με τους στρατιωτικούς. Γιατί καλλιτέχνης δεν σημαίνει άγιος και αυτό το δείχνει και η επικαιρότητα).
Πέρα από προσωπικά παραδείγματα που σίγουρα έχουν αρκετοί από μας και αποδεικνύουν την ανικανότητα του δήμου Χανίων να ελέγξει τα συντεχνιακά συμφέροντα που τον πολιορκούν και το πελατειακό σύστημά τους, το πρόσφατο παράδειγμα υπήρξε το “παράθυρο με θέα” όπου έβαλαν ώς προυπόθεση συμμετοχής το πτυχίο και στη συνέχεια έκλεισαν το τηλέφωνο σε κάποιους χωρίς πτυχίο, σε άλλους όμως είπαν πως δεν πειράζει. Είπαν στους πολλούς ότι δεν πληρώνουν, σε άλλους όμως πλήρωσαν. Στο τέλος ευχαρίστησαν τους εθελοντές, προσπαθώντας να μας διχάσουν. Αρκετά με τους εθελοντές καλλιτέχνες. Απλήρωτοι καλλιτέχνες είναι. Ναι, είναι ένας τρόπος κανείς να εκφραστεί και να επικοινωνήσει πάνω στην απελπισία του, ακόμα και να προσεγγίσει κανείς το δήμο περιμένοντας ίσως κάτι στο μέλλον ή χωρίς να περιμένει τίποτα, αλλά επί της ουσίας είναι εκμετάλλευση.
Οφείλουμε και αυτό να στηλιτεύσουμε.
Όπως και το να μην δόσουν τα πολλά χρήματα σε πολυδάπανα φεστιβάλ. Που λαμβάνουν επιχορηγήσεις και από αλλού. Έλεος.
Εάν ο αντιδήμαρχος που είναι καλλιτέχνης είναι καθαρός και το ίδιο και ο δήμαρχος, που λέει πως αγαπάει τις τέχνες, με μία τέτοια θαρραλέα κίνηση στην πραγματικότητα θα τους βοηθήσουμε να κάνουν έργο ουσιαστικό. Εάν δεν είναι καθαροί, θα τους βοηθήσουμε να παν από κει που ‘ρθαν
Και τώρα είναι που δεν έχουμε να χάσουμε τίποτα οι περισσότεροι από μας. Είναι μοναδική ευκαιρία, ιστορική θα έλεγα, να ελέγξουμε τη διαδικασία. Σίγουρα θα δώσουν χρήματα σε διάφορα πρότζεκτ γιατί έτσι κάνουν, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα. Θέλουν να περιθωριοποιήσουν αυτούς που ενδεχομένως ασκούν κριτική. Να καταστήσουν εξαρτημένους από κρατικό χρήμα αυτούς που θα παίξουν το παιχνίδι τους αδιαμαρτύρητα. Να μας ελέγξουν. Και δεν πρέπει να τους αφήσουμε. Δεν πρέπει να μας διαφθείρουν. Δεν πρέπει να αλλάξουμε όπως μας λεν αυτοί. Έχουμε την καρδιά μας και τη λογική μας.
Καταλαβαίνω ότι πολλοί καλλιτέχνες μπορεί να μη νιώθουν την ίδια ανησυχία που νιώθω εγώ για το ενδεχόμενο να σιωπήσουμε μπροστά σε όλο αυτό. Είτε γιατί έχουν εισόδημα ως εκπαιδευτικοί, είτε γιατί ως μουσικοί δεν είχαν πάρε δώσε με δήμους, είτε γιατί η τέχνη τους δεν προσβάλλει κανέναν και δεν νοιώθουν περιορισμό, είτε γιατί βλεπουν την τέχνη τους κάπως αλλιώς, είτε γιατί έχουν καλή καρδιά και δεν θέλουν να στενοχωρήσουν κανέναν, είτε γιατί είναι της αρπαχτής. Είναι απολύτως σεβαστό. Μα, ζούμε σε μια κοινωνία και αναρρωτιόμαστε γιατί οι άνθρωποι δεν ξεσηκώνονται. Ε, σιγά σιγά γίνεται αυτό. Και αν δεν το ξεκινήσουν οι καλλιτέχνες τότε ποιοί; Έχουμε ευθύνη. Δεν πρέπει να μας αλλάξουν.
Αν μιλήσουμε θα μπορεί να αρχίσει και η τέχνη μας να μιλάει!
Θα γράψουμε στίχους καλούς. Οι προτάσεις μας δεν θα προσπαθούν να ισορροπήσουν όλα αυτά που μας προτείνουν. Οι ιδέες μας θα απογειωθούν. Θα μπορούμε να μιλάμε για το παρόν και το μέλλον.
Μια έρμη τέχνη που βρίσκεται στη μεγαλύτερη παρακμή που έχει γνωρίσει στη σύγχρονη Ελλάδα.
Ακολουθήστε το agonaskritis.gr στο Google News και στο facebook και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις