Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα υποσχέθηκε νέα στήριξη για το υπερχρεωμένο νότιο άκρο της Ένωσης την Τετάρτη (15 Ιουνίου), στην προσπάθεια να αντισταθμίσει την αγορά που απειλείται από μια νέα κρίση χρέους, όπως αυτή μιας δεκαετίας πριν.
Το κόστος του κρατικού δανεισμού έχει εκτοξευθεί στην περιφέρεια της νομισματικής ένωσης των 19 χωρών από τότε που η ΕΚΤ παρουσίασε την περασμένη Πέμπτη τα σχέδιά της για αύξηση των επιτοκίων προκειμένου να τιθασεύσει τον οδυνηρά υψηλό πληθωρισμό.
Αλλά η τράπεζα απέτυχε να διαβεβαιώσει τους επενδυτές ότι θα συγκρατήσει την αύξηση του κόστους δανεισμού, δίνοντας μόνο μια αόριστη υπόσχεση και υποδαυλίζοντας τους φόβους ότι εγκαταλείπει τα πιο υπερχρεωμένα κράτη, όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Ελλάδα, τα οποία αγωνίζονται εδώ και χρόνια υπό το βάρος των τεράστιων σωρών χρέους.
Αναστρέφοντας την πορεία της μόλις έξι ημέρες αργότερα, η ΕΚΤ δήλωσε ότι θα ανακατευθύνει τους χρηματικούς πόρους προς πιο υπερχρεωμένα έθνη από τα χρέη που λήγουν σε ένα πρόσφατα τερματισμένο πρόγραμμα στήριξης της πανδημίας ύψους 1,7 τρισεκατομμυρίων ευρώ και ότι θα εργαστεί πάνω σε ένα νέο μέσο για να αποτρέψει μια υπερβολική απόκλιση στο κόστος δανεισμού.
«Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να δώσει εντολή στις αρμόδιες επιτροπές του Ευρωσυστήματος μαζί με τις υπηρεσίες της ΕΚΤ να επιταχύνουν την ολοκλήρωση του σχεδιασμού ενός νέου μέσου κατά της διάσπασης, το οποίο θα εξεταστεί από το Διοικητικό Συμβούλιο», ανέφερε η ΕΚΤ μετά από έκτακτη συνεδρίαση.
Αλλά και η επικεφαλής της ΕΚΤ Christine Lagarde προσπάθησε να μετριάσει τις προσδοκίες, υποστηρίζοντας ότι η δουλειά της ΕΚΤ είναι να τιθασεύει τον πληθωρισμό και όχι να βοηθά τους προϋπολογισμούς.
«Δεν μπορούμε να παραδοθούμε στη δημοσιονομική κυριαρχία», δήλωσε η Lagarde σε φόρουμ στο Λονδίνο. «Ούτε μπορούμε να παραδοθούμε στη δημοσιονομική κυριαρχία- πρέπει να εκπληρώσουμε την εντολή μας».
Ο επικεφαλής της ολλανδικής κεντρικής τράπεζας Klaas Knot δήλωσε ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έδωσαν εντολή στο προσωπικό να εργαστεί με επιταχυνόμενο ρυθμό στο νέο εργαλείο, σε περίπτωση που η αποστολή επανεπενδύσεων προς το νότο δεν ήταν αρκετή.
«Αν δεν είναι αρκετό, να είστε σίγουροι ότι είμαστε έτοιμοι», δήλωσε ο Knot στο συνέδριο.
Το ελάχιστο;
Η δήλωση της ΕΚΤ ηρέμησε τις αγορές, αλλά άφησε πολλούς απογοητευμένους.
«Νομίζω ότι ουσιαστικά πρόκειται για το ελάχιστο που αναμενόταν αλλά παράλληλα πιστεύω ότι αποτελεί και την πιο ρεαλιστική έκβαση», δήλωσε ο οικονομολόγος της Danske Bank Piet Christiansen.
Ο Holger Schmieding, οικονομολόγος της Berenberg, υποστήριξε εν τω μεταξύ ότι η ΕΚΤ απλώς διόρθωσε το λάθος της προηγούμενης εβδομάδας.
«Την περασμένη Πέμπτη, τέτοιες κουβέντες θα είχαν πιθανώς κάνει μια αποφασιστική και ενδεχομένως μόνιμη διαφορά», είπε. «Αλλά μετά την αναταραχή των τελευταίων ημερών, οι αγορές είναι τώρα πιο νευρικές από πριν. Έτσι, η ΕΚΤ αντιμετωπίζει μεγαλύτερο κίνδυνο από τις αγορές που θα δοκιμάσουν ξανά σύντομα την αποφασιστικότητά της».
Η ανακοίνωση ωστόσο επικρίθηκε από εκείνους που υποστήριξαν ότι η ΕΚΤ κινδυνεύει να το παρακάνει.
«Η δουλειά της ΕΚΤ είναι να επιτύχει τη σταθερότητα των τιμών, όχι να εξασφαλίσει ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης», δήλωσε ο Markus Ferber, Γερμανός συντηρητικός ευρωβουλευτής. «Ορισμένες χώρες τώρα απλώς παίρνουν το λογαριασμό για χρόνια ανεύθυνης δημοσιονομικής πολιτικής».
«Εάν η ΕΚΤ ξεκινήσει τώρα ένα ακόμη πρόγραμμα για να διατηρήσει τα spreads σε χαμηλά επίπεδα, φτάνει επικίνδυνα κοντά (στη) χρηματοδότηση του νομισματικού κράτους», δήλωσε ο Ferber.
Το ευρώ υποχώρησε κοντά στο 1% έναντι του δολαρίου μετά τη δήλωση της ΕΚΤ, αλλά οι ιταλικές αποδόσεις υποχώρησαν άνετα κάτω από το 4%.
Η διαφορά μεταξύ των 10ετών ιταλικών και γερμανικών ομολόγων -ένας βασικός δείκτης- υποχώρησε εν τω μεταξύ σε περίπου 222 μονάδες βάσης από σχεδόν 250 μονάδες βάσης την Τρίτη. Αυτό υπέδειξε το πνεύμα εμπιστοσύνης ότι η ΕΚΤ θα ενεργήσει τελικά πιο αποφασιστικά, ίσως στη συνεδρίαση πολιτικής της 21ης Ιουλίου – όταν είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αυξήσει τα επιτόκια για πρώτη φορά μετά από πάνω από μια δεκαετία.
Δεν υπάρχει καθολικά αποδεκτό επίπεδο για τα εν λόγω spread, αλλά ο Carlo Messina, ο διευθύνων σύμβουλος της Intesa, της μεγαλύτερης τράπεζας της Ιταλίας, δήλωσε νωρίτερα την Τετάρτη ότι τα οικονομικά θεμελιώδη μεγέθη της χώρας θα δικαιολογούσαν 100 έως 150 μονάδες βάσης.
Τα spread για τα 10ετή ισπανικά ομόλογα ήταν εν τω μεταξύ ελάχιστα μεταβαλλόμενο στις 126 μονάδες βάσης, ενώ για την Ελλάδα, ήταν περίπου 262 μονάδες βάσης, σε γενικές γραμμές στα ίδια επίπεδα με αυτά πριν από τη δήλωση της ΕΚΤ.
Η κίνηση της ΕΚΤ έρχεται την ίδια ημέρα που η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ αναμένεται να αυξήσει τα επιτόκια, με τους επενδυτές να αυξάνουν δραματικά τα στοιχήματά τους για αύξηση κατά 75 μονάδες βάσης, μια μεταβολή των προσδοκιών που τροφοδότησε βίαιο ξεπούλημα στις παγκόσμιες αγορές.