Μνήμες ηρώων ζωντανεύουν στο Σέλινο

H Εκατονταετηρίδα, είναι αναμφισβήτητα, το κορυφαίο επετειακό γεγονός της χρονιάς, που περνούμε. Η ΕΝΩΣΗ της Κρήτης με την Ελλάδα, ήταν ο πόθος κάθε Κρητικού, που αγωνίστηκε, για να αποτινάξει τον Τούρκικο ζυγό. Η Πολιτεία και όχι μόνο, επικαλούμενη “την λιτότητα” δεν έχει ακόμα δρομολογήσει εκδηλώσεις. Εμείς δεν την περιμένουμε. Οργανώνουμε με όσα μέσα διαθέτουμε εκδηλώσεις. Ξεκινήσαμε από το Μνημόσυνο των πεσόντων στο Μμημείο της Ηρωϊκής και Ιστορικής Αγίας Ειρήνης Σελίνου, για να συνεχίσουμε στην συνέχεια στην κορφή του ΑΗ ΖΗΝΑ στο Αποπηγάδι, όπου μετά τον εσπερινό, στην νεόκτιστη εκκλησία, κάναμε για πρώτη φορά, αναφορά στα γεγονότα του 1896 της γύρω περιοχής.    

ΟΜΙΛΙΑ ΕΥΤ. ΚΟΡΚΙΔΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΑΠΟΠΗΓΑΔΙΟΥ ΤΟ ΜΑΗ ΤΟΥ 1896 ΚΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΩΝ ΕΚΑΤΟ ΧΡΟΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.

Κυρίες και κύριοι.

Βρισκόμαστε στην ψηλότερη κορφή του Αποπηγαδιού και σε υψόμετρο 1332 μέτρα. Η εκκλησία του Αη-Ζήνα, που ολοκληρώθηκε πριν δύο χρόνια, ήταν ένας ευγενής πόθος στα μισά του περασμένου αιώνα, του Σπινιώτη Εμ. Μαθιουδάκη , όμως οι συνθήκες και η προσβασιμότητα της θέσης, απέτρεψαν την προσπάθεια αυτή.

Σήμερα όμως, οικοδομήθηκε η εκκλησία, χάριν της επιμονής και της θέλησης του ενορίτη Επανωχωρίου παπά – Φτύχη, πολλών προσφορών των κατοίκων της περιοχής Αγίας Ειρήνης και της οικογένειας Φιωτοδημητράκη.

Η παράδοση θέλει, ότι στην θέση που βρισκόμαστε, υπήρχε αρχαίο ιερό, που ήταν αφιερωμένο στον κεραυνορίχτη Δία(Ζευς). Αλλά εκείνο όμως, που χαρακτηρίζει σήμερα την θέση και το Αη-Ζήνα του χριστιανικού αγιολογίου, θέλει τον Άγιο να παίζει το βόλι με τον Αη-Γιάννη, βρίσκεται στην Βόρεια πλαγιά του Αποπηγαδιού και με τον ΄Αη-Δίκιο στην ομώνυμη κορφή του Πελεκάνου, προσπαθώντας να κατατροπώσει ο ένας τον άλλο και να επικρατήσει στην περιοχή.

Άλλοι πάλι, θέλουν τον ΄Αη- Δίκιο, ευρισκόμενο σε μειονεκτικότερη θέση λόγω υψομέτρου, να προσπαθεί να ρίπτει τις βολές του, κατά του ιερού του Αη- Ζήνα, μέχρι που στο τέλος πέτυχε να το καταστρέψει.

Δεν θα αναφερθώ, στους υπόλοιπους θρύλους του Αποπηγαδιού, γιατί δεν είναι του παρόντος. Σημαίνουσα όμως θέση κατέχουν οι θρύλοι γύρω το σύμπλεγμα βράχων ” Της Νεράϊδας τα Χαράκια ή Χορεύτρα”, που βρίσκονται πιο κάτω από την θέση που βρισκόμαστε και προς την μεριά των οικισμών της λαγκαδιάς της Σπίνας, όπου οι νεράϊδες χορεύουν πάνω στον επίπεδο βράχο, μετά το μπάνιο, που απολαμβάνουν στην παγωμένη πηγή, που βρίσκεται κάτω απ΄αυτόν.

Αλλά ας γυρίσουμε στα Ιστορικά

“ΒΟΥΝΟ ΤΗΣ ΛΕΦΤΕΡΙΑΣ”, θα μπορούσε κάποιος να χαρακτηρίσει το Αποπηγάδι, γιατί σ’ όλους τους Εθνικο-απελευθερωτικούς αγώνες, στα διάσελα, στα ρουμάνια, στις κορφές και στις βουνοσειρές του, δόθηκαν, τιτάνιες μάχες μεταξύ των φημισμένων για την αγριότρητά τους, τουρκοκρητικών του Σελίνου και των χριστιανών.

Με λίγα λόγια θα έλεγε κάποιος, ότι στο Αποπηγάδι, όπως και σε όλη την Κρήτη, οι τούρκοι έκτιζαν κάστρα και πύργους και οι χριστιανοί για να τους αντικρούσουν, βασισμένοι τις περισσότερες φορές στον κλεφτοπόλεμο, δημιουργούσαν πρόχειρες οχυρώσεις, δηλαδή μετερίζια, βάρδιες και φυλάκια.

Όμως την βουνοσειρά του Αποπηγαδιού, ακολουθεί και ο βασικότερος Βασιλικός δρόμος του κεντρικού και του δυτικού Σελίνου, με τα Χανιά, που βρίσκεται 200μ δυτικά και κάτω, από την θέση, που βρισκόμαστε. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους, που οι Τούρκοι έχτισαν τον Πύργο του Σταυρού και τον Σταθμό Χωροφυλακής στο Καρακόλι, προκειμένου να ελέγχουν κάθε κίνηση των διερχομένων, αλλά και να εισπράττουν τους φόρους από την διακίνηση των προϊόντων.

Σε όλη την επαρχία Σελίνου οι τούρκοι διατήρησαν (2) δύο κάστρα και κατά καιρούς (7) επτά πύργους(κουλέδες) και αρκετά φυλάκια σε οχυρές και επίκαιρες θέσεις.

Από τους πύργους αυτούς, δεν είναι τυχαίο ότι οι (4) τέσσερεις είναι κτισμένοι στην βουνοσειρά του Αποπηγαδιού. Σημαίνουσα θέση από πλευράς στρατιωτικής σκοπιμότητας κατέχει ο Πύργος και η οχυρή θέση του Σταυρού της Καντάνου, η ύπαρξη του οποίου συνδέεται άμεσα με την ασφάλεια του τούρκικου Διοικητηρίου (Σεράγιο) και κάστρο της Καντάνου.

Οι κάτοικοι των οικισμών, που είναι κτισμένοι στις πλαγιές του, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή, σε ώρα ανάγκης, ανάλογα με τις κινήσεις του εχθρού, ήξεραν που και με ποιους, θα τρέξουν να κρατήσουν άμυνα.

Οι βαρδιάνοι, όταν παρατηρούσαν κάποια ύποπτη κίνηση, ξέτρεχαν σε ένα επίκαιρο σημείο, έριχναν μια τουφεκιά και μετά φώναζαν δυνατά και συνθηματικά, για να ακουστούν. Όπως  π.χ.

– Τούρκοι …Τούρκοι …Στο Καρακόλι.

Το ίδιο έκαναν και αυτοί που έπαιρναν το μαντάτο, για τους παρακάτω και έτσι το μαντάτο έφτανε πολύ γρήγορα στον προορισμό του. Οι καμπανοκρουσίες στην συνέχεια, συγκέντρωναν τους αγωνιστές και τους οπλαρχηγούς και όλοι μαζί, αφού έπαιρναν το όπλο το σπαθί και ό,τι εφόδια μπορούσαν να χωρέσουν στο σακούλι τους, κινούσαν για την μάχη.

Η κατακτητική περίοδος της τουρκοκρατίας, απ΄τον Βαρβαρόσα μέχρι τον Δασκαλογιάνη, τον ξεσηκωμό του1821, του 1833 του 1841, του 1856, του 1866, του1878, υποχρέωσαν τους τούρκους σε κάποιες παραχωρήσεις.Το 1858 με το Χάτι Χουμαγιούμ, το 1868 με τον Οργανικό Νόμο, για να καταλήξουν στην Συνθήκη της Χαλέπας το 1878. Όμως το 1889 ο Σουλτάνος Αβδού Χαμίντ, ” έκρινε” ότι τα δικαιώματα αυτά ήταν “περίσσια”, και εκμεταλλευόμενος τις διαμάχες των Κρητικών, άρχισε με φιρμάνια να τα καταργεί και παράλληλα πυροδοτούσε κάθε είδους διώξεις, καταστροφές, και πυρπολήσεις οικιών κατά των Χριστιανών στις πόλεις και την ύπαιθρο του νησιού.

Οι καταπιέσεις των τουρκώ, δημιούργησαν την Μεταπολιτευτική Επανάσταση το 1895, που κατέληξε τελικά σε γενικευμένη επανάσταση.

Η επαρχία Σελίνου, πατροπαράδοτα επαναστατική, δημιούργησε πολλά προβλήματα στους φημισμένους, για την αγριότητά τους, μουσουλμάνους.

Οι ψυχωμένοι επαναστάτες, απαντούσαν σε κάθε αγριότητα, μέχρι που υποχρέωσαν, όλους τους μουσουλμάνους να καταφύγουν στα κάστρα της Καντάνου και της Παλαιοχώρας αντίστοιχα και αργότερα στον κουλέ του Σπανιάκου.

Τον περιορισμό των τούρκων του Σελίνου στην αρχή και τον αποκλεισμό τους στην Κάντανο και την Παλαιοχώρα, στην συνέχεια, συνέβαλε η επάνδρωση από τους επαναστάτες, της βουνοσειράς του Αποπηγαδιού, αλλά και της βουνοσειράς της Βίγλας Παλαιοχώρας , Κοπράνας , Δυο Κοπελιές , Αλυγοί, Μετρερίζια, Αη-Δίκιος.

Κάθε προσπάθεια των τουρκώ να σπάσουν τις δύο αυτές αμυντικές γραμμές, κατέληξε σε αποτυχία. Αλλά προβληματική ήταν και η μετακίνηση τους εντός της ίδιας της επαρχίας. Αν αναλογιστούμε την μεγάλη σφαγή των τουρκώ στην Σαρακίνα.

Τον Μάη του 1896  οι επαναστάτες είχαν τον απόλυτο έλεγχό στο βόρειο και ανατολικό τμήμα της αμυντικής γραμμής του Αποπηγαδιού. Συγκεκριμένα την βουνοσειρά από την Αγριμοκεφάλα  στα Mεσαύλια), μέχρι το Τριόδι του Αποπηγαδιού, που αναπτύσσεται μεταξύ της Σπίνα και των Παλαιών Ρουμάτων,  αποκοκόπτοντας έτσι τελείως την επικοινωνίαν τω τουρκώ της Καντάνου και του Σελίνου με τα Χανιά από την δρόμο αυτό. Επίσης είχαν τον απόλυτο έλεγχο του βασικού δρόμου του κεντρικού Σελίνου από την Κάντανο  – Ανυσαράκι – Βοσκού -Παστελα- Βοσκού- Αη Ζήνα – Καρακόλι – Σέπρωνα, γιατί με τα πρόχειρα οχυρωματικά έργα, που κατασκεύασαν, αλλά και αυτά, που υπήρχαν από παλιότερες επαναστάσεις (μετερίζια, σκοπιές, βίγλες, φυλάκια) σε όλο το μήκος της βουνοσειράς, από το Τριόδι του Αποπηγαδιού, μέχρι το τούρκικο φυλάκιο στο Καρακόλι, για να συνεχίσει πιο νότια μέχρι την ψηλή κορφή του Αποπηγαδιού στο Αη – Ζήνα και την χαμηλότερη (και ορατή από την Κάντανο) κορυφή Ατζιγκάνα και να καταλήξει ακόμη νοτιότερα στα Δίστρατα.

Σχεδόν μετά τα Δίστρατα, εκτός του Πύργου του Σταυρού, το υπόλοιπο τμήμα της οροσειράς μέχρι τον Σταυρό, τον Καλιτσουνόλακκο και του Δράκου τον Πόρο, τα Καμίνια, του Μαρούλι τα Χαράκια, το Μπόρο τω Τεμενιώ, του Κοπέλι τα χαράκια, τον Στραθιανό πόρο, την Στεφανόπετρα και τον Ανεμόμυλο, στις Αθηνιές και μέχρι τον Πύργο του Σπανιάκου άλλαζε χέρια, πότε στους τούρκους και πότε στους επαναστάτες, με τους τελευταίους να είναι επικρατέστεροι.

Οι επαναστάτες γνωρίζοντας ότι οι τούρκοι μετά τα εις βάρος τους γεγονότα στο Αποκόρωνα, έπρεπε με κάθε τρόπο να εμποδίσουν την τυχόν ενίσχυση των  ομοεθνών τους, που εδοκιμάζονταν κάτω από την πίεση των επαναστατών, στον Αποκόρωνα και στα Χανιά, από τον τακτικό στρατό, που φύλαγε το κάστρο της Καντάνου, αλλά και από τους Σελινιώτες τούρκους, που ήταν εμπειροπόλεμοι και φημισμένοι, για την αγριότητά τους.

‘Ετσι ο Διοικητής του τούρκικου στρατού στα Χανιά, Χασάν Πασάς, έχοντας υπόψη να γενικεύσει τις σφαγές των Χανιώ, έστειλε διαταγή στον Διοικητή της φρουράς της Καντάνου, να στείλει όπως- όπως ένα λόχο στρατιώτες τούρκους στον Πύργο  της Αγιάς, απ’ όπου ισχυρή δύναμη στρατού από τα Χανιά, θα τους παραλάμβανε. Πράγματι αξιωματικός από το κάστρο της Καντάνου με 120 στρατιώτες κινήθηκε προς τα Χανιά, διά μέσου του Αποπηγαδιού, στις 12 του Μαγιού του 1896.

Τόσοι πολλοί στρατιώτες όμως, δεν ήταν δυνατόν να περάσουν απαρατήρητοι, από την καλά φυλασσόμενη από τους επαναστάτες, γραμμή του Αποπηγαδιού.

Όταν έφθασαν στο διάσελο μεταξύ της Αγίας Ειρήνης και της Σπίνας, όπου υπάρχει ο Τούρκικος σταθμός ” Καρακόλι” , δέχτηκαν τα πυρά κατ΄αρχήν από τους φιλοπόλεμους και γενναίους Αγιερινιώτες,

–   Ιωάννη Παπαγιαννάκη,

–   Ιωάννη Καστανάκη,

–   Δημήτρη Κρομυδάκη,

–   Αντωνη Σηφάκη, και τον

–  Μαυροβουνιώτη Χαλακατεβάκη.

Οι υπέρτεροι αριθμητικά  τούρκοι καθηλώθηκαν, προς στιγμής στην ασφάλεια του οχυρού  τούρκικου σταθμού και ακινητοποιήθηκαν στην συνέχεια, από τους λίγους αυτούς επαναστάτες. Οι τελευταίοι έστειλαν κήρυκα ζητούντες βοήθεια σε όλο το Ανατολικό Σέλινο.

Πρώτοι έφθασαν, τα παλληκάρια από την Μονή, Λιβαδά και Κουστογέρακο υπό την Αρχηγία του Κωνστ. Μπασιά, Νικ. Γ. Βαλάκη (Αρχηγού του Ιερού Λόχου των Σελινιωτών), και Βαρδή Τσουρή. Παράλληλα έφθασαν και αγωνιστές από την Αγία Ειρήνη , τον Λάκκο Σγουράφο , την περιοχή Καμπανού, με τον Παπαμιχελάκη, αλλά και επαναστάτες από τα Παλιά Ρούματα, και Σέμπρωνα και φυσικά από τους βοσκούς της περιοχής του Αποπηγαδιού, που ειδοποιήθηκαν άλλωστε, από τους πυροβολισμούς.

Οι προστρέξαντες Σελινιώτες και όχι μόνο, στον χώρο της συμπλοκής, αφού ενίσχυσαν και ανακούφισαν τους επαναστάτες από την πολύωρη μάχη και αφού έκτισαν πρόχειρα μετερίζια νότια και κοντά στο Καρακόλι, δεν άφησαν κανένα περιθώριο στους τούρκους να επιστρέψουν στην Κάντανο, αλλά και να αποτρέψουν τυχόν ενίσχυσή τους, τόσο από την στρατιωτική δύναμη,  που υπήρχε στον Τούρκικο πύργο στου Σταυρού, όσο και από τον πολυάριθμο στρατό, που, είχε στρατωνιστεί στο κάστρο της Καντάνου.

Παράλληλα από την βόρεια πλευρά του Καρακολιού οι γενναίοι ΠαλιοΡουματσίτες αγωνιστές μαζί με τους Σεμπρωνιώτες ταμπουρώθηκαν γύρω από την βασιλική στράτα, αποκλείοντας κάθε ενίσχυσή τους από τα Χανιά. Η περιοχή του Αγίου Ιωάννη και κυρίως η πλησίον ευρισκομένη σ΄αυτόν,  Γητεμένη βρύση, ήταν το σημείο εξορμήσεώς τους.

Οι τούρκοι κάτω από την πίεση των επαναστατών και αντιλαμβανόμενοι τον κίνδυνο, που διέτρεχαν, κατάφεραν και αυτοί  να στήσουν αμυντικά πρόχειρα μετερίζια στην γύρω περιοχή του αποκλεισμού τους και να τα επανδρώσουν.

Τα μεγάλα βράχια, αλλά και το πετρώδες του εδάφους τους βοήθησε, για να πραγματοποιήσουν τον σκοπό τους αυτό.

Το βράδυ της 12ης προς 13η του Μαγιού, οι αντιμαχόμενοι ξενύχτισαν αμετακίνητοι από τις θέσεις τους.

Παράλληλα στην γύρω, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή του Αποπηγαδιού, ήλθαν εκατοντάδες επαναστάτες.

Το πρωΐ της 13ης ξεκίνησε από την Κάντανο τουρκικός στρατός με 500 στρατιώτες και 300 τουρκοκρήτες Σελινιώτες με κατεύθυνση το Αποπηγάδι.

Σκοπός τους ήταν να διασπάσουν την αμυντική γραμμή των επαναστατών και να απεγκλωβίσουν τους 120 στρατιώτες του Καρακολιού. Οι τούρκοι με σημαίες, με φωνές και αλαλαγμούς, με σαλπίγματα και τύμπανα, σκόπευαν, αφού κάνουν την παρουσία τους αισθητή στην περιοχή, να εμψυχώσουν τους πολιορκημένους και να τους παρακινήσουν να εξορμήσουν εναντίον των επαναστατών.

Όταν όμως έφθασαν κάτω από την κορυφής Άη Ζήνα, όπου διέρχεται ο βασιλικός δρόμος προς Χανιά και φυσικά προς το Καρακόλι, δέχτηκαν τα πυρά των επαναστατών.

Οι εγκλωβισμένοι του Καρακολιού, ενθαρρυθέντες  από την παρουσία, αλλά και τα κελεύσματα των άλλων ομοεθνών τους, πραγματοποίησαν δύο εφόδους. Τα συγχρονισμένα και ομαδικά πυρά τω τουρκώ, δεν λύγισαν τις θέσεις των επαναστατών. Μάλιστα, στην δεύτερη και τελευταία έφοδο,  φονεύθηκε ο επικεφαλής αξιωματικός τους.

Ακέφαλοι καθώς έμειναν, επέστρεψαν, χωρίς να πετύχουν τον σκοπό τους, στο Καρακόλι.

Στο νοτιότερο μέτωπο στον Αη Ζήνα, οι πολυάριθμοι τούρκοι, πραγματοποιούσαν συνέχεια επιθέσεις, όπου όμως αποκρούονταν από τους επαναστάτες.  Όσο πλησίαζε το  βράδυ, οι τούρκοι γινόταν όλο και πιο επιθετικοί, αντιλαμβανόμενοι ότι οι επαναστάτες, πυροβολούσαν με πολύ φειδώ, λόγω ελλείψεως φυσεκιών.

Ηρωϊκή μορφή των δύσκολων στιγμών αυτών, ήταν μεταξύ των άλλων, ο οπλαρχηγός Κωντ. Μπασιάς, ο οποίος, (όπως αναφέρει στα απομνημονεύματά του), αφού μοίρασε ό,τι φυσέκια του είχαν απομείνει από παλιότερες επαναστάσεις στους αγωνιστές, ξέτρεχε από μετερίζι σε μετερίζι, με κίνδυνο της ζωής του, εμψυχώνοντας τους.

Ολόκληρη την ημέρα της 13ης, τόσο οι πολιορκούμενοι όσο και επιτιθέμενοι μάχονταν και στις δύο πολεμικές εστίες (στο Καρακόλι και τον Αη Ζήνα).

Οι επαναστάτες με τα λίγα φυσέκια, που τους έμειναν, έπρεπε οι λιγοστές μπάλες, που έφευγαν από τα όπλα τους, να είναι εύστοχες.

Οι τούρκοι στο μέτωπο του Αη Ζήνα, όσο περνούσε η ημέρα γινόταν επιθετικότεροι. Παρά την επάρκεια εφοδίων, αλλά και τα σύγχρονα όπλα, που διέθεταν (τύπου Μαρτίνι), όχι μόνο αποκρούστηκαν σε κάθε τους επίθεση, αλλά οι επαναστάτες καταπυροβολούντες μια ομάδα απ΄αυτούς, τους υποχρέωσαν να τραπούν σε άτακτη φυγή, προς την Κάντανο.

Κατά την καταδίωξη, που ακολούθησε, έδειξαν απαράμιλλη γεναιότητα οι:

– Στυλιανός Νταουντάκης,

– Εμ. Σηφάκης,

– Εμ. Παπαδοσταυρουλάκης,

–  Ιωσήφ Κουντουράκης,

– Π. Μπασιας,

– Γεώργιος Βαλάκης,

–  Φραγκιός Σαρτζετάκης κ.α.

Οι καταδιωκόμενοι, προκειμένου να γλυτώσουν τα χειρότερα, ούτε νερό δεν πρόφταξαν να πιούν από την πηγή του μυτάτου στου Βοσκού, ούτε από το μυτάτο στου Παστελά, αλλά ξαπόστασαν, για λίγο, στα Πυργο-τουρκόσπιτα του Ανισαρακιού.

Μέχρι το Ανισαράκι (βόρεια και 1Κμ από την Καντάνου), διήρκεσε αυτή η καταδίωξη. Μάλιστα όταν οι καταδιωκόμενοι μπήκαν στο κάστρο της Καντάνου στην συνέχεια και μετέφεραν τα θλιβερά γεγονότα της μάχης, έφθαναν μέχρι τα αυτιά των επαναστατών τα ακούσματα, από τους κοπετούς και τα κλάματα των γυναικών και των οικείων των θυμάτων.

Το βράδυ της 13ης του Μάη διανυκτέρευσαν οι αντιμαχόμενοι αμετακίνητοι από τις θέσεις τους και στις δύο πολεμικές εστίες, στον Αη- Ζήνα και στο Καρακόλι.

Με το ξημέρωμα της 14ης οι τούρκοι με πολυάριθμο στρατό από την Κάντανο, ενισχυμένοι και από την φρουρά του Πύργου του Σταυρού, έφθασαν στην περιοχή. Τα λίγα φυσέκια, που είχαν απομείνει στους επαναστάτες, δεν τους επέτρεψαν να αντιμετωπίσουν την ενισχυμένη και πολυάριθμη τουρκική δύναμη.

Μετά από σύσκεψη των οπλαρχηγών, οι επαναστάτες αποσύρθηκαν από την περιοχή, επιτρέποντας στους τούρκους και τουρκοκρήτες να επιτρέψουν στην Κάντανο χωρίς να πετύχουν, για μια ακόμη φορά να διασπάσουν την γραμμή του Αποπηγαδιού.

Οι Τούρκοι άφησαν στο Αποπηγάδι, εκτός από το Αξιωματικό στο Καρακόλι  εξηνταέξι (66) νεκρούς, του τακτικού στρατού μαζί με τους Τουρκοκρητικούς. Και το σπουδαιότερο, απέτυχε η ενίσχυση των στρατευμάτων του Χασάν Πασά στα Χανιά, ο οποίος είχε επιδοθεί ήδη σε πυρπολήσεις και φόνους σε βάρος των Χριστιανών.

Απο τους επαναστάτες φονεύθηκαν οι:

–  Αντώνιος Σηφάκης,

–  Μιχαήλ Κοκολάκης ή Κλαπατσάκης και

–  Ιερώνυμος Γναφάκης, και επληγώθησαν, χωρίς να κινδυνεύει η ζωή τους, ο Δημήτριος Ι. Κρομυδάκης, ο Ιάκωβος « Κουμής» Κορκίδης, ο Φιωτοδημητράκης Γιώργης κ.α.

Κατά την μάχη του Αποπηγαδιού, εάν οι εκατοντάδες των επαναστατών είχαν επάρκεια φυσεκιών, οι τούρκοι θα πάθαιναν κυριολεκτικά πανωλεθρία.

Πήραν όμως ένα μάθημα, ότι κάθε έξοδος των εγκλωβισμένων τούρκων του Σελίνου, από και προς τα Χανιά, θα ήταν μάταιη. Αυτό επιβεβαιώθηκε όταν οι τούρκοι στην προσπάθειά τους να επικοινωνίσουν με τους αποκλεισμέμους ομοεθνείς τους στο Σέλινο, κατατροπώθηκαν ένα μήνα μετά στο Δρομόνερο, αλλά και με την κατάληψη του πύργου των Βουκολιών οκτώ μήνες μετά.

Η καλά φυλασσόμενη αμυντική γραμμή του Αποπηγαδιού, διατηρήθηκε ισχυρή και μετά την άφιξη του Απελευθερωτικού Ελληνικού Στρατού υπό τον Συνταγματάρχη Βάσσο 8 μήνες αργότερα. Η συμβολή των τριών(3) πυροβόλων, του Ελληνικού Στρατού στην κατάληψη του πύργου του Σταυρού ήταν αποφασιστική.

Αποφασιστική θα ήταν και η κατάληψη της Καντάνου στην συνέχεια, όμως η υπερπροσπάθεια των Μεγάλων Δυνάμεων και κυρίως του φιλότουρκου Προξένου της Αγγλίας, Μπιλιώτ, μετά και από την σύμφωνη γνώμη του συνταγματάρχη Βάσσου και των αρχηγών των επαναστατών, κατέληξε σε συμφωνία παράδοσης του κάστρου της Καντάνου.

Η συμβολή του μουσουλμάνου Επάρχου της Καντάνου Χουσεΐν Γενιτσαράκη, ήταν καθοριστική, γιατί ο μετέπειτα Δήμαρχος τω Χανιώ και Σύμβουλος της Κρητικής Πολιτείας, έχαιρε της εμπιστοσύνης, όσο και να ακούγεται παράξενο, τόσο από τους Μουσουλμάνους, όσο και από τους επαναστάτες. Η συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ των αντιμαχομένων στα Μπεϊλίτικα του Κακοδικιού και στο σπίτι του Παπά Λουπάση, τέθηκε αμέσως σε εφαρμογή.

Οι τούρκοι στρατιώτες και οι τουρκοκρητικοί υπό την προστασία των 500 ναυτών από τα πλοία, των Προστάτιδων Δυνάμεων, που είχαν ναυλοχήσει, για τον σκοπό αυτό στην Παλαιοχώρα, παρέλαβαν από την Κάντανο τους 2500 και κατ΄άλλους 3500 τούρκους και τουρκοκρητικούς με τις οικογένειές τους και αφού τους επιβίβασαν στα πλοία, αναχώρησαν για τα Χανιά.

Η αναχώρση των Τούρκων και των τουρκοκρητικών από την Παλαιοχώρα, σήμανε και το τέλος της τούρκικης κατοχής του Σελίνου, το χρονόμετρο της οποίας αριθμούσε 244χρόνια.

Μετά την ύψωση της Ελληνικής σημαίας και των σημαιών των επαναστατών στα κάστρα του Βάμου, των Βουκολιών, του Δρομονέρου και στις κορφές του Αποπηγαδιού, στον Πύργο του Σταυρού στο κάστρο της Καντάνου, ήλθε και η σειρά του κάστρου της Παλαιοχώρας.

Το μεσημέρι της 1ης του Μάρτη του 1897, και πριν απομακρυνθούν τα πλοία των Προστάτιδων Δυνάμεων, οι επαναστάτες ύψωσαν την σημαία του Αρχηγείου του Ανατολικού Σελίνου στην Φορτέτζα της Παλιόχρας και στον ίδιο ιστό, όπου πριν από λίγο κυμάτιζε η Τούρκικη.

Με την εγκαθίδρυση της Κρητικής Πολιτείας, σε όλο το Σέλινο, οργανώθηκαν εκδηλώσεις για την λεφτεριά του τόπου.

Η σπουδαιότερη εκδήλωση ” ΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ” όπως τα ονόμασαν, οργανώθηκε στα ερείπια του κατεστραμμένου τούρκικου πύργο στην Κεφάλα του Ροδοβανιού ( στην αρχαία Έλυρο), με πρωτοστάτη τον Δημοδιδάσακλο Χατχημιχελάκη Μιχ.   Η φορτισμένη Εθνικά εκδήλωση συγκίνησε μέχρι δακρύων τους παρευρισκομένους, ακούγοντας τους εκφωνηθέντες  πατριωτικούς λόγους και βλέποντας παρατεταγμένα τα διάτρητα από σφαίρες, μπαϊράκια των οπλαρχηγών, που τους συνόδευαν μέχρι πρότινος, στα γιουρούσια κατά των εχθρών.

Ακολούθησαν τα χρόνια της Κρητικής πολιτείας. Με πρώτο έπαρχο τον οπλαρχηγό Χατζάκη από το Ηράκλειο και την οργάνωση των τριών Δήμων του Σελίνου,  Πελεκάνου, Καντάνου και Καμπανού με τους πρώτους δημάρχους, Βλοντάκη, Βιτσιλάκη και Σαρτζετάκη Φραγκιό αντίστοιχα.

Η άφιξη του Πρίγκιπα, η επανάσταση του Θερίσσου, αλλά και η πολυπόθητη Ένωση της Κρήτης, ήταν τον τέλος μιας έθνικής περιπέτειας. Το Αποπηγάδι στέκει βουβό και μας περιμένει να το τιμήσουμε, αυτό προσπαθούμε να κάνουμε σήμερα.

Σε κάθε κορφή του υπάρχει και μια βίγλα, σε κάθε διάσελο και ένα φυλάκιο και σε κάθε βήμα δυο πέτρες η μια πάνω στην άλλη, δηλαδή ένα πρόχειρο αντικούμπιο του όπλου του επαναστάτη, άλλων εποχών.

Τα μετρίζια που είναι ποτισμένα με ελληνικό αίμα, σήμερα μένουν βουβά. Η πολιτεία δεν θέλει να αναδείξει τις θέσεις αυτές. Εμείς όμως, όσο και να μην ακούγεται καλά, πρέπει να δώσουμε μια επανάσταση, μοναδικό αντικείμενο της οποίας, θα είναι, η αναγνώριση των παλιότερων. Οι κορφές και τα διάσελα αντί να παζαρεύονται, για τυχόν ενεργειακές χρήσεις στα πλαίσια των γενικών ενεργειακών ξεπουλημάτων, πρέπει να αναδειχτούν ιστορικά.

Τα τοπωνύμια, που αναδίδουν μέχρι σε εμάς ιστορικές θύμησες όπως του Μασιά η βάρδια, του Κριάρη η Βάρδια του Κορκίδη η κόρδα , η βάρδια τω Φιώτηδω, πρέπει να τα διατηρήσουμε και να τα αναδείξουμε. Πρέπει να μην επιτρέψουμε να μετονομαστούν από ιστορικά που είναι σήμερα, σε ενεργειακά, όπως η κορφή της ΤΕΡΝΑ, το διάσελο του Αλαφούζου και το πάρκο του Μπόμπολα.

Πρέπει να επιμείνουμε στον Εθνικό μας ύμνο, αλλά και στον αποξεχασμένο  Ύμνο της Κρήτης, οι στίχοι του οποίου γράφτηκαν στον αχό της μάχης, από τον Γεώργιο Παράσχο και μελοποιήθηκε από τον Μουσικό Καίσαρη το 1859 και αποτέλεσε ανεπίσημα τον Εθνικό Ύμνο της Κρητικής Πολιτείας:

” Από φλόγες η Κρήτη ζωσμένη

τα βαριά της τα σίδερα σπά…”

για να συνεχίσει πιο κάτω………..

”  Απ΄εδώ Σελινιώτες Λακιώτες

απ΄εκεί στην φωθιά οι Σφακιανοί……”

αλλά και το ριζίτικο τραγούδι, που αναφέρεται στις μάχες του Αποπηγαδιού:

” Χριστέ και νάσπουν τη φλακή, να πήδουνα το κάστρο

να πάρω δίπλα τα βουνά να βγώ στ΄Αποπηγάδι

να ΄δώ πως κάνουν πόλεμο οι γι΄ άντρες του Σελίνου.

Μονιώτες και Λιβαδιανοί και Κουσταγερακιώτες,

στσι τούρκους εγιουργιάρανε και τσ΄ αποκυνηγούνε.”

Η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και ο πόθος για λεφτεριά των Κρητικών, δεν γράφτηκε μόνο στις σημαίες και τα μπαϊράκια των αρχηγών τους, είχε γραφτεί βαθιά μεσ΄την ψυχή τους.

Ένα τετράστιχο από τον λαϊκό μαντιναδολόγο Γιώργη Βουράκη, τα λέει όλα:

“Ποτέ ελεύθερη ψυχή σκλάβ’  αλλουνού δεν κάνει,

για λεφτερι’  αγωνίζεται μέχρι, που ν’  αποθάνει.”

Τιμή στους νεκρούς, στους αγωνιστές και στους ήρωες, που πολέμησαν και αγωνίστηκαν, για την λεφτεριά του τόπου μας.

 

ΣΗΜ:

 1. Το κείμενο αυτό διαβάστηκε μετά τον εσπερινό στο Πανηγύρι του Αη- Ζήνα(21-6-2013).

 2. Η Απόσταση της κορυφής Αη-Ζήνα και του διάσελου στο Καρακόλι είναι 1Κμ.

  3. Τριόδι: Είναι το κοινό σημείο της κορφής του Αποπηγαδιού που ονομάζεται και Βίγλα. Στο σημείο συναντούνται και τρεις δρόμοι(τριόδι).

Ευτ. Κορκίδης Άη-Ζήνας Αποπηγαδιού 2013

"google ad"