Μουγγαμάρα σε όλη την Κρήτη για τα “αιώνια χημικά” – Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος οι στρατιωτικές βάσεις στις ΗΠΑ, όχι όμως στα Χανιά

Ουδείς σε ολόκληρη την Κρήτη πρόβαλλε όπως έπρεπε την είδηση των τελευταίων ημερών. Σε μία έρευνα που συμμετέχουν 28 διεθνή ΜΜΕ μεταξύ αυτών και οι Reporters United στην Ελλάδα παρουσιάζονται στοιχεία για το τεράστιο κόστος των “αιώνιων χημικών”.

Τα PFAS προκαλούν προβλήματα στα νεογνά, στη γονιμότητα ανδρών και γυναικών, μειώνουν την αποτελεσματικότητα εμβολίων, αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, των νεφρών, του θυρεοειδούς και των όρχεων, προκαλούν κολίτιδα, αυξάνουν τη χοληστερίνη και την αρτηριακή πίεση και ευθύνονται για προεκλαμψία.

Οι χημικές αυτές ουσίες επινοήθηκαν το 1940, χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό από τη βιομηχανία λόγω της ικανότητάς τους να αντέχουν στο νερό και το πετρέλαιο, συναντώνται σε πράγματα που χρησιμοποιούμε και καταναλώνουμε καθημερινά, μπορούν εύκολα να μεταφερθούν μέσω του αέρα, της σκόνης, του φαγητού και του νερού, εισέρχονται στο αίμα μας και μένουν εκεί σαν μια ωρολογιακή βόμβα. Είναι ένα δηλητήριο που μπορεί να διαρκέσει για πάντα στο περιβάλλον μας.

Το ζήτημα όμως αποκαλύφθηκε πρόσφατα, μετά από δεκαπενταετή αγώνα του δικηγόρου RobBilott ενάντια στη χημική εταιρεία DuPont.

Η εταιρεία είχε απορρίψει εκατοντάδες τόνους αποβλήτων του τοξικού PFA και PFO, μολύνοντας επί πολλές δεκαετίες τον αέρα, το νερό και τους κατοίκους στη Δυτική Βιρτζίνια των ΗΠΑ. Τελικώς, το 2017 υπό την πίεση των αποκαλύψεων, η εταιρεία αποδέχτηκε την ευθύνη των πράξεών της και τις συνέπειες που είχαν αυτές για την υγεία των ανθρώπων και προχώρησε σε διακανονισμό με καταβολή αποζημίωσης 671 εκατομμυρίων δολαρίων. Η συγκεκριμένη υπόθεση μεταφέρθηκε και στη μεγάλη υπόθεση μέσω του δικαστικού θρίλερ “DarkWaters” που προβλήθηκε το 2019.

Ο RobBilott σε άρθρο του στον Guardian, εξήγησε ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα, τα ισχυρά εταιρικά συμφέροντα κατάφερναν να κρατήσουν αυτήν την φρικτή, και συνεχιζόμενη απειλή για τη δημόσια υγεία – τις χημικές ουσίες PFAS – κρυμμένη από τις ρυθμιστικές αρχές, από τους επιστήμονες και από το κοινό.

Η νίκη επί της εταιρείας άνοιξε τον ασκό του αιόλου. Δίχως αυτή, σήμερα οι άνθρωποι θα συνέχιζαν να πεθαίνουν χωρίς ουδείς να κάνει τίποτα αφού όλα θα έβαιναν καλώς.

Η ομάδα μελέτης κατέληξε ότι τα PFAS κοστίζουν κάθε χρόνο μεταξύ 52 και 84 δισ. ευρώ στα συστήματα υγείας της Ευρώπης.

Το κόστος καθαρισμού στην Ευρώπη θα αγγίξει τα 2 τρισεκατομμύρια ευρώ, ενώ αν η Ελλάδα αποφασίσει να καθαρίσει τα PFAS που έχουν ήδη ρυπάνει εδάφη και νερό, απαιτούνται πάνω από 130 εκατ. ευρώ τον χρόνο.

Στη χειρότερη περίπτωση το ετήσιο κόστος θα φτάσει το 1,5 δισ.

Μας κάνει εντύπωση το γεγονός ότι κανένα μέσο ενημέρωση στην Κρήτη δεν προέβαλλε ως έπρεπε το συγκεκριμένο θέμα γιατί στους χάρτες που παρουσιάζονται υπάρχουν πολλά σημεία στην Κρήτη, 10 για να είμαστε ακριβείς. Από αυτά βεβαίως, μόνο ένα είναι απόλυτα επιβεβαιωμένο, που αφορά τη μόλυνση που παράγεται από τη λειτουργία του ΧΥΤΑ στους Πέρα Γαλήνους στο Ηράκλειο. Όμως από εκεί και πέρα υπάρχουν και άλλα σημεία ενδιαφέροντος, σχεδόν στο σύνολό τους στρατιωτικές εγκαταστάσεις.

Στα Χανιά, πιθανή εστία μόλυνσης είναι ο χώρος διαχείρισης απορριμάτων στον Κουμπελή, το αεροδρόμιο Χανιων στο Ακρωτήρι αλλά και οι στρατιωτικές βάσεις στη Σούδα.

Κι αν για το αεροδρόμιο και για τον χώρο διαχείρισης απορριμμάτων μπορούν να συλλεχθούν δείγματα και να εξακριβωθεί αν και κατά πόσο υπάρχει πρόβλημα, το ίδιο δεν μπορεί να γίνει στις στρατιωτικές βάσεις, αφού οι αρχές των αμερικανονατοϊκών βάσεων πατώντας σε αποικιοκρατικές συμφωνίες δεν επιτρέπουν κανέναν έλεγχο στο έδαφος ή στο νερό.

Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος οι στρατιωτικές βάσεις 

Στις ΗΠΑ πάντως, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος εξαρχής βρέθηκαν οι στρατιωτικές βάσεις αφού ανιχνεύθηκαν υψηλά επίπεδα «αίωνιων χημικών» σε πηγές νερού κοντά σε βάσεις σε πάρα πολλές πολιτείες της χώρας.

Ήδη από το 2020, υπό την πίεση των αποκαλύψεων, ο Αμερικάνικος στρατός αναγκάστηκε να αναγνωρίσει επισήμως 651 ενεργές ή πρώην στρατιωτικές βάσεις όπου χρησιμοποιούνταν τα επικίνδυνα χημικά.

Τον Ιούνη του 2022, σε ιστοσελίδες στις ΗΠΑ που συνδέονται με τον στρατό, αναφέρεται ότι τα “αιώνια χημικά” που μπορεί να έχουν μολύνει εκατοντάδες στρατιωτικές εγκαταστάσεις είναι περισσότερο επικίνδυνα από όσο νόμιζαν έως πρόσφατα και μπορεί να είναι επιβλαβή ακόμη και στη μικρότερη ποσότητα.

Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν έρθει στη δημοσιότητα, το Πεντάγωνο, γνώριζε για τις αρνητικές συνέπειες των συγκεκριμένων χημικών για την υγεία των ανθρώπων ήδη από το 1974 όμως συνέχισαν να τα χρησιμοποιούν πάραυτα.

Το 2001 ο Αμερικάνικος Στρατός είχε πλήρης γνώση της σοβαρότητας του προβλήματος που συνιστούσε η χρήση τους. Ο αφρός που χρησιμοποιούταν για την κατάσβεση φωτιών ή σε ασκήσεις μόλυνε τους υδάτινους πόρους στις γύρω περιοχές από στρατιωτικές εγκαταστάσεις, όμως ο στρατός απέκρυψε τα γεγονότα υπό τον φόβο των τεράστιων αποζημιώσεων που θα αναγκαζόταν να καταβάλλει.

Χαρακτηριστικό είναι και το ρεπορτάζ της TaraCopp για τους MilitaryTimes όπου καταγράφεται η ιστορία νεαρών γυναικών που έπιναν νερό από βάση.

Ο τίτλος του δημοσιεύματος ήταν ο εξής:

“Γιατί έλεγαν στις γυναίκες ‘Μην μείνεις έγγυος στη GeorgeAirbase‘”.

Μέχρι σήμερα, ο Αμερικάνικος στρατός έχει παραδεχθεί επικίνδυνα επίπεδα των συγκεκριμένων χημικών σε 455 στρατιωτικές εγκαταστάσεις στις ΗΠΑ, με θανάτους από καρκίνους, αποβολές και μεταλλάξεις. Συνολικά περίπου 700 βάσεις στις ΗΠΑ είναι πιθανό να έχουν επικίνδυνα επίπεδα “αιώνιων χημικών”.

Ο αμερικάνικος στρατός, σύμφωνα με την Guardian, θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ρυπαντές PFAS στον κόσμο, κυρίως λόγω της χρήσης πυροσβεστικού αφρού με τα χημικά που εκλύονται κατά τη διάρκεια έκτακτων περιστατικών ή ασκήσεων εκπαίδευσης. Μερικά από τα υψηλότερα επίπεδα PFAS στα υπόγεια ύδατα που έχουν ποτέ ανιχνευθεί έχουν βρεθεί γύρω από τις βάσεις. Οι συμβουλευτικές κατευθυντήριες γραμμές της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος για την υγεία αναφέρουν ότι λιγότερο από 1 μέρος ανά τρισεκατομμύριο (ppt) στο πόσιμο νερό είναι ασφαλές, ενώ τα επίπεδα που βρέθηκαν γύρω από στρατιωτικές βάσεις έχουν ξεπεράσει τα 2,25 εκατ. ppt.

Δείτε ΕΔΩ μία αναλυτική λίστα με τις 700 βάσεις στις ΗΠΑ.

ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΑΣΕΙΣ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΗΠΑ, ΑΠΟΣΙΩΠΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ

Κι ενώ στο εσωτερικό των ΗΠΑ το Υπουργείο Άμυνας – υπό το βάρος της πίεσης που έχουν ασκήσει οργανώσεις πολιτών και των αποκαλύψεων – έχει αναλάβει ένα μεγάλο πρόγραμμα καθαρισμού του εδάφους και του νερού των βάσεων, στο εξωτερικό, οι ΗΠΑ κρύβονται πίσω από ελλείψεις που παρουσιάζονται στις Διακρατικές Συμφωνίες και αρνείται να καθαρίσει όποια μόλυνση παράγεται από τις δραστηριότητες σε βάσεις της ή να προχωρήσει στην καταβολή της οποιασδήποτε αποζημίωσης. Αρνείται ακόμα και τους ελέγχους για μόλυνση. Αυτό συμβαίνει και στην Ελλάδα.

Στα Χανιά παρά τις πρόσφατες αποκαλύψεις για την «πιθανολογούμενη» χρήση αιώνιων χημικών στις βάσεις οι αρχές σιωπούν επιδεικτικά. Δεν είναι η πρώτη φορά. Παρόμοιες καταγγελίες για μόλυνση και ελλείμματα στα μέτρα ασφάλειας και διαχείρισης αποβλήτων έχουν υπάρξει και στο παρελθόν με τις αρχές να είναι διαρκώς καθησυχαστικές και να αρνούνται να προχωρήσουν στις ενέργειες που οφείλουν.

Το πρόβλημα που παρουσιάζεται στην Ελλάδα όπως και σε άλλες χώρες που υπάρχουν βάσεις των ΗΠΑ είναι ότι συνήθως η λειτουργία τους έχει καθοριστεί σε ανώμαλες δημοκρατικά περιόδους που παράγουν ειδικά καθεστώτα λειτουργίας τους, με το προσωπικό – πολιτικό και στρατιωτικό – να απολαμβάνει αποικιοκρατικού τύπου προνόμια.

Η μειωμένη δημοκρατική λειτουργία – αυτή που διαμορφώνει ειδικά καθεστώτα λειτουργίας – παράγει ατιμωρησία νομικά κατωχυρωμένη. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, πολλές φορές η δράση δεν έχει συνέπειες, και αυτό αναπόφευκτα οδηγεί και σε περιβαλλοντικές αβλεψίες, ατυχήματα ή και εγκλήματα. Άλλωστε, κυρίαρχο στοιχεία του πολιτισμού του πολέμου είναι η απόκρυψη.

Υπάρχουν σειρά ερευνών στο πέρασμα των χρόνων που αποτυπώνουν ότι οι βάσεις προκαλούν περιβαλλοντική καταστροφή στις τοπικές κοινότητες όχι εξ ανάγκη λόγω κάποιας διαρροής ή ατυχήματος ή σκόπιμης απόρριψης επικίνδυνων αποβλήτων (αν και αυτά είναι πολύ συχνότερα απ’ ότι θέλουν να παραδέχονται οι αρχές) αλλά κυρίως εκ της ίδιας της λειτουργίας τους. Όταν συμβαίνουν πάντως ατυχήματα – ή σκόπιμες ενέργειες που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία των πληθυσμών – πρόκειται για εγκλήματα δίχως τιμωρία.

Όπως είχε πει το 1999 και ο GaryVest, βοηθός αναπληρωτή του Υφυπουργού Άμυνας των ΗΠΑ για θέματα περιβαλλοντικής Ασφάλειας:

«Δεν υπάρχει καμία αμερικάνικη βάση στον κόσμο που δεν έχει κάποιου είδους μόλυνση, είτε στο νερό, είτε στο έδαφος. Αυτό είναι δεδομένο. Θα έλεγα ότι υπάρχει παντού.» [6]

Σχετικά με τις βάσεις των ΗΠΑ στο εξωτερικό – όπως παραδέχονται οι ίδιες οι αρχές των ΗΠΑ – μέχρι τη δεκαετία του ’80 πουθενά στον κόσμο δεν υπήρχαν αυστηροί έλεγχοι ή νόμοι για τη διάθεση, αποθήκευση και απόρριψη επικίνδυνων αποβλήτων, όμως ξεκάθαρα η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη στις βάσεις των ΗΠΑ σε ξένες χώρες.

Σύμφωνα με το think tank Foreign Policy in Focus:

Οι ΗΠΑ δεν έχουν κάποιο πρόγραμμα που να ανταποκρίνεται στην περιβαλλοντική μόλυνση που παράγεται στις ξένες βάσεις τους.

Λειτουργώντας δίχως ξεκάθαρους νομικούς περιορισμούς, το Πεντάγωνο έχει επιλέξει για πολλά χρόνια να εφαρμόζει μόνο τα πιο βασικά περιβαλλοντικά προγράμματα.

Σύμφωνα με το thinktank, όπως και στο εσωτερικό έτσι και στο δίκτυο βάσεων των ΗΠΑ στο εξωτερικό, στις βάσεις παρουσιάζονται προβλήματα με τοξικά στο νερό και στο έδαφος, και μόλυνση από τις εκρηκτικές ύλες που χρησιμοποιούνται σε Πεδία Βολής. [7, 8]

ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΛΥΝΣΗ ΣΤΙΣ ΒΑΣΕΙΣ – ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΕ ΒΑΘΟΣ

Το 2003, ο πρώην νομάρχης Χανίων Γιώργος Κατσανεβάκης – μία σπάνια περίπτωση αυτοδιοικητικού στα Χανιά που τόλμησε να πάρει πρωτοβουλίες για το ζήτημα – είχε καταγγείλει διακίνηση επικίνδυνων αποβλήτων.

Σύμφωνα με τα έγγραφα που είχε δώσει στη δημοσιότητα η Νομαρχία Χανίων:

• Μέχρι τα μέσα του 2000 δεν υπήρχε καμία μελέτη διαχείρισης των αποβλήτων, ούτε βιολογικού καθαρισμού.
• Τη διακίνηση αποβλήτων είχε παραδεχτεί και το ΓΕΝ σε σχετική ανακοίνωσή του. Πάντως τόνισε ότι «τα όποια απόβλητα δημιουργηθούν από εργασίες που σχετίζονται με καθαρισμούς χώρων πολεμικών πλοίων, διακινούνται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις ασφαλείας και τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς του ΥΠΕΧΩΔΕ, χωρίς να δημιουργούν περιβαλλοντικούς κινδύνους στην ευρύτερη περιοχή». [12, 13, 14, 15, 16]

Σύμφωνα με έγγραφα, γινόταν παράνομη διακίνηση και εισαγωγή στη βάση στο Μαράθι, τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων με πλοία του Αμερικάνικου Πολεμικού Ναυτικού. Μάλιστα, το Κλιμάκιο Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος σε μία από τις ελάχιστες φορές που είχε λειτουργήσει – εξαιτίας και της πίεσης των τεράστιων λαϊκών κινητοποιήσεων – είχε επιβάλλει πρόστιμο 280.000 ευρώ το οποίο πάντως ποτέ δε συλλέχθηκε.

Στην προσπάθειά του Κλιμακίου να πραγματοποιήσει αυτοψία στη βάση και να διενεργήσει μετρήσεις, κατόπιν και σχετικής έγκρισης από το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας, οι αρχές των Αμερικάνικων Βάσεων αρνήθηκαν και απέτρεψαν τη διεξαγωγή έρευνας, για λόγους ασφαλείας.

Ο Γιώργος Κατσανεβάκης μετά από όλα αυτά, είχε δηλώσει:

«Μπορεί -πρόσθεσε- όλοι μας στο μυαλό μας να έχουμε ότι το αμερικανικό έδαφος της βάσης της ναυτικής και αεροπορικής ευκολίας είναι ξέφραγο αμπέλι, που ελεύθερα εισέρχονται πολεμοφόδια, καύσιμα, πύραυλοι, όπλα για τον απάνθρωπο πόλεμο στο Iράκ, όμως τα προσχήματα σε ορισμένες λειτουργίες δευτερεύουσες έπρεπε να είχαν τηρηθεί».

Και συνέχισε:

«Η παράνομη εισαγωγή των εξακριβωμένων τοξικών και επικινδύνων αποβλήτων με διαβεβαιώσεις γραπτές και ενυπόγραφες των εταιρειών διακίνησης και διαχείρισης αυτών των αποβλήτων, είναι μια διαδικασία εκτός νόμου. Oι νόμοι του Σικάγο και της Mαφίας τουλάχιστον στο βαθμό που η δύναμή μας το επιτρέπει, δεν θα ισχύσουν στην περιοχή του Nομού Xανίων». [17, 18, 19]

Ο συγκεκριμένος νομάρχης που είχε εκλεγεί ως ανεξάρτητος με τη στήριξη του Συνασπισμού δεν επανεκλέχθηκε. Και το ζήτημα ξεχάστηκε.

ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥΣ

Σήμερα, σχεδόν 20 χρόνια μετά, είναι ανάγκη οι αρχές του τόπου να κάνουν τα αυτονόητα.

Πρέπει να ελέγξουν, να εξακριβώσουν πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα σε ολα τα σημεία που είναι πιθανό να υπάρχει ζήτημα με τα “αιώνια χημικά”. Που σημαίνει ότι θα πρέπει να γίνουν ελέγχοι και στις βάσεις της Σούδας.

Θα πρέπει να γίνουν οι έλεγχοι για να διαφυλαχθεί η υγεία των πολιτών, για να σταματήσει να επεκτείνεται το πρόβλημα.

Το ζήτημα δεν είναι ιδεολογικό, είναι θέμα υγείας. Είναι θέμα διασφάλισης της υγείας των πολιτών του τόπου που εκλέγουν τις αρχές για να προασπίζονται τα συμφέροντά τους.

Ας ελπίσουμε ότι αυτή τη φορά, σε αντίθεση με ότι έχει συμβεί στο παρελθόν, λόγω και της παγκόσμιας διάστασης του ζητήματος, και στα Χανιά θα γίνουν τα απαραίτητα για την προστασία πρώτα και κύρια της δημόσιας υγείας.

Και ίσως στην πορεία να έχουμε πετύχει και μία νίκη για τη Δημοκρατία μας.

 

"google ad"