Του Σταύρου Χριστακόπουλου
Aπό την αρχή της κρίσης, την ώρα που η Ελλάδα ολόκληρη βίωνε το σοκ της υπαγωγής στον πλήρη οικονομικό και πολιτικό έλεγχο των δα-νειστών μέσω του μνημονίου, το «Ποντίκι» προειδοποιούσε – και συ-νέχισε επί χρόνια – ότι αυτή η περιπέτεια θα έφερνε δυσάρεστες εξε-λίξεις στα εθνικά θέματα. Διότι μια χώρα αδύναμη, χρεοκοπημένη και ελεγχόμενη θα δυσκολευόταν όλο και περισσότερο να υπερασπιστεί την ακεραιότητά της.
Διαχρονικά επίσης το «Π» επιμένει ότι η στρατηγική απειλή της Τουρκίας θα πρέπει να αντιμετωπιστεί κατά τρόπο ενιαίο στην Κύπρο, στο Αιγαίο και στη Θράκη. Δεν πρόκειται για τρία διαφορετικά μέτωπα, αλλά για ένα. Ο τουρκικός επεκτατισμός, εξ άλλου, είναι ενιαίος και αυτό ακριβώς απέδειξε ο νεοσουλτάνος Ερντογάν από την επίσκεψή του στην Αθήνα (7-8 Δεκεμβρίου) και ύστερα:
♦ Στην Αθήνα ξεδίπλωσε το θέμα της Θράκης.
♦ Στην κυπριακή ΑΟΖ τούτες τις μέρες κορύ-φωσε τις παρεμβάσεις της μπλοκάροντας το γεωτρύπανο 53ίρθη 1 της ιταλικής εταιρείας Ε-ΝΙ ώστε να μην μεταβεί στο τεμάχιο 3 μεταξύ Κύπρου και Λιβάνου.
♦ Τη νύχτα της Δευτέρας προς Τρίτη τουρκική ακταιωρός, υπό την πλήρη κάλυψη του Ερντογάν, εμβόλισε σκάφος του ελληνικού Λιμενικού στα Ίμια με σκοπό να το βυθίσει και μόνο χάρη στην ψυχραιμία του κυβερνήτη απετράπη το δυστύχημα, που θα έθετε σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή των 27 μελών του πληρώματος. Στόχος της Άγκυρας ήταν ξεκάθαρα πλέον η δημιουργία θερμού επεισοδίου.
Νίπτουν τας χείρας
Όσο περισσότερο η τουρκική επιθετικότητα -και όχι απλώς… προκλητικότητα, όπως πολλοί την ερμηνεύουν- ξεδιπλώνεται και θέτει υπό αμφισβήτηση την εθνική κυριαρχία Ελλάδας και Κύπρου, τόσο περισσότερο αναδεικνύεται η δυσχερής θέση της Αθήνας, η οποία σε μεγάλο βαθμό έχει επενδύσει στη διεθνή (κυρίως ΝΑΤΟ-ϊκή – αμερικανική) «ομπρέλα προστασίας».
Ωστόσο η «ομπρέλα» αυτή είναι τρύπια, όπως αποδεικνύει η ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ μετά την επιθετική ενέργεια στα Ίμια: «Η Τουρκία και η Ελλάδα έχουν καθιερωμένα διπλωματικά κανάλια για την αντιμετώπιση θεμάτων του Αιγαίου. Ενθαρρύνουμε όλα τα μέρη να λάβουν μέτρα που θα αποκλιμακώσουν την τρέχουσα κατάσταση. Ως θέμα αρχής οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν την κυριαρχία των χωρών της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας και της Τουρκίας».
Η διεθνής ομπρέλα (ΟΗΕ) είναι επίσης διάτρητη. Ο γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες δήλωσε για την τουρκική επιθετικότητα στην κυπριακή ΑΟΖ: «Ο γενικός γραμματέας εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι οι εντάσεις σχετικά με την εξερεύνηση των υδρογονανθράκων κλιμακώθηκαν εκ νέου και τονίζει ότι όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη θα πρέπει να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την εξουδε-τέρωση των εντάσεων. Επαναλαμβάνει ότι δεν εναπόκειται στη Γραμματεία του ΟΗΕ να λάβει θέση σχετικά με τα δικαιώματα των κρατών-μελών βάσει των συνθηκών στις οποίες είναι συμβαλλόμενα μέρη ή βάσει του γενικού διεθνούς δικαίου».
Η πολιτική των «ίσων αποστάσεων», η οποία περιλαμβάνει την «αμοιβαία απεμπλοκή» σε ενδεχόμενες κρίσεις και ενισχύει τον ρόλο επιδιαιτητή εκ μέρους των ΗΠΑ, έχει ήδη πληρωθεί ακριβά στα Ίμια από τον Ιανουάριο του 1996, καθώς έκτοτε η περιοχή έχει καταστεί ντε φάκτο «γκρίζα ζώνη». Πόσο μάλλον σήμερα, οπότε ο αποχαλινωμένος Ερντογάν βρίσκεται σε σοβαρή αντιπαράθεση με την Ουάσιγκτον.
Η κατάληξη της «λογικής» αυτής είναι αφενός η επίλυση του Κυπριακού με όρους που θα παραπέμπουν στο καταστροφικό Σχέδιο Ανάν και ο απευθείας διάλογος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, η οποία δεν μπορεί παρά να αφορά τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο. Με άλλα λόγια η πλήρης τουρκοποίηση της Κύπρου και η παραχώρηση εθνικής κυριαρχίας εκ μέρους της Ελλάδας.
Αδύναμο εσωτερικό μέτωπο
Είναι όμως σε θέση η Αθήνα να διαχειριστεί την κλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας με αυτούς τους όρους; Σε αυτή τη φάση οι δυσκολίες είναι πολλές και διόλου αμελητέες:
♦ Το εσωτερικό πολιτικό κλίμα είναι ιδιαίτερα πολωμένο με τις αντιπαραθέσεις επί σκανδάλων και «σκανδάλων» και τίποτε δεν δείχνει ότι θα ηρεμήσει το επόμενο διάστημα.
♦ Ακόμη και η κίνηση της Ν.Δ. να αναβάλει την πρόταση για σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής για τον Καμμένο και την υπόθεση των βλημάτων έχει ισχύ λίγων ημερών.
♦ Το στρατιωτικό ισοζύγιο με την Τουρκία έχει διαταραχθεί σημαντικά εις βάρος της Ελλάδας λόγω μακροχρόνιων εγκληματικών επιλογών – παρά τις τεράστιες αμυντικές δαπάνες- αλλά και λόγω της επιβολής των μνημονίων, που έχουν οδηγήσει σε υποχρηματοδότηση βασικών λειτουργιών της Εθνικής Άμυνας.
♦ Η τουρκική κλιμάκωση θα συνεχιστεί μέχρι η Τουρκία να καταγράψει απτά κέρδη στο επιχειρησιακό πεδίο, τα οποία θα μπορεί εν συνεχεία να επισημοποιήσει στο τραπέζι του… διαλόγου.
♦ Η αμερικανική στάση, πέρα από τη δήλωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, έχει καταγραφεί διά του πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Ελλάδα Τζέφρι Πάι-ατ, ο οποίος προσφάτως είχε επίσης παραπέμ-ψει τις όποιες διαφορές σε διάλογο και παραλλήλως είχε συστήσει σε αμφότερες πλευρές να αποφεύγουν ενέργειες που θα οδηγούσαν σε κλιμάκωση.
Η διαφορά βεβαίως είναι ότι αυτή η «οδηγία» αποβαίνει αναγκαστικά εις βάρος του αδύναμου παίκτη, της Ελλάδας, ο οποίος την ίδια ώρα καλείται από την Τουρκία να μην «προκαλεί» δηλώνοντας ή υπερασπιζόμενη τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
Σε αυτό το εσωτερικό και διεθνές κλίμα η κυβέρνηση θα πρέπει το επόμενο διάστημα να είναι ιδιαίτερα προσεκτική και αν αναζητήσει εσωτερική και διεθνή στήριξη. Δίχως όμως να είναι βέβαιο ότι αυτό θα της αρκεί αν επιβεβαιωθεί η κλιμάκωση εκ μέρους της Τουρκίας.