Νέα φάρμακα για τη σκλήρυνση κατά πλάκας

Ανακάλυψη των επιστημόνων με τη συμμετοχή και ελλήνων ερευνητών δίνει ελπίδες στην θεραπεία της νόσου Ερευνητές του αμερικανικού Ινστιτούτου Ερευνών Scripps της Καλιφόρνια, μεταξύ των οποίων δύο Έλληνες, εντόπισαν μια ομάδα ουσιών που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί μελλοντικά εναντίον της σκλήρυνσης κατά πλάκας.

Αντίθετα με τα υπάρχοντα φάρμακα που καταστέλλουν την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, οι εν λόγω ουσίες ενισχύουν τον αριθμό των προδρόμων κυττάρων, τα οποία στη συνέχεια είναι δυνατό να αποκαταστήσουν τα κατεστραμμένα από την ασθένεια νεύρα.

Μια από τις ουσίες, η βενζτροπίνη, χρησιμοποιείται ήδη ως φάρμακο κατά της νόσου Πάρκινσον και οι δοκιμές σε ποντίκια με πολλαπλή σκλήρυνση έδειξαν ότι αυτά θεραπεύτηκαν. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Χημείας Λιουκ Λέρσον, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Nature”, σχεδιάζουν ήδη την πρώτη κλινική δοκιμή σε ανθρώπους. Στην ερευνητική ομάδα συμμετέχουν οι ελληνικής καταγωγής Αργύριος Θεοφιλόπουλος (πρόεδρος του Τμήματος Ανοσολογίας και Μικροβιακής Επιστήμης του Scripps) και Κώστας Λυσιώτης (Τμήμα Χημείας του Scripps – πλέον έχει μετακινηθεί στο Ιατρικό Κολλέγιο Weill του πανεπιστημίου Κορνέλ της Ν.Υόρκης).

Πάντως, οι ερευνητές ανέφεραν ότι η βενζτροπίνη, ανάλογα με τη δοσολογία της, εμφανίζει παρενέργειες. Γι’ αυτό θα πρέπει πρώτα να βρεθεί μια δόση ασφαλής για τους ασθενείς με σκλήρυνση, μια αυτοάνοση πάθηση του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, η οποία πλήττει πάνω από μισό εκατομμύριο ανθρώπους στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ και περισσότερους από δύο εκατομμύρια παγκοσμίως. Η αιτιολογία της ουσιαστικά παραμένει άγνωστη, ενώ πλήττει περίπου διπλάσιες γυναίκες από ό,τι άνδρες.

Η νόσος ωθεί τα κύτταρα Τ του ανοσοποιητικού συστήματος να στρέφονται κατά του οργανισμού, προκαλώντας χρόνια φλεγμονή και τελικά καταστροφή της μυελίνης, του μονωτικού περιβλήματος γύρω από τα νεύρα, με συνέπεια ο εγκέφαλος να χάνει την ικανότητα σωστής μετάδοσης και λήψης των μηνυμάτων – σημάτων του. Τα αρχικά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν αδυναμία των άκρων, κόπωση, προβλήματα όρασης, δυσκολία ομιλίας, απώλεια μνήμης, κατάθλιψη κ.α.

Οι τρέχουσες θεραπείες, όπως η ιντερφερόνη βήτα, επιχειρούν να καταστείλουν την επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά συνήθως είναι μόνο εν μέρει αποτελεσματικές και, επιπλέον, μπορεί να έχουν παρενέργειες.

Η νέα θεραπευτική προσέγγιση ακολουθεί ένα εναλλακτικό δρόμο, προσπαθώντας να αποκαταστήσει μια κατηγορία νευρικών κυττάρων, τα ολιγοδενδροκύτταρα. Οι ερευνητές αναζήτησαν ουσίες που να μπορούν να αυξήσουν τον αριθμό αυτών των αναγεννητικών κυττάρων και θεωρούν ότι βρήκαν μερικές, με σημαντικότερη τη βενζτροπίνη.

Οι δοκιμές στα πειραματόζωα έδειξαν ότι η συγκεκριμένη ουσία εμφάνισε ισχυρή δράση κατά της σκλήρυνσης, ενώ υπήρξε αποτελεσματική και στην θεραπεία των συμπτωμάτων της νόσου μετά την εμφάνισή τους. Επίσης, η ουσία μπορεί να συνδυάζεται αποτελεσματικά με τα υπάρχοντα φάρμακα κατά της σκλήρυνσης.

Ο Αργύριος Θεοφιλόπουλος αποφοίτησε το 1966 από την Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών και το 1972 μετακινήθηκε στο Ινστιτούτο Scripps των ΗΠΑ, όπου ειδικεύθηκε στην ανοσοπαθολογία και το 1983 έγινε καθηγητής. Το ερευνητικό έργο του εστιάζεται στις γενετικές και μοριακές βάσεις των αυτοάνοσων παθήσεων. Από το 2006 είναι αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.