Ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης για την Κρήτη προτείνει το νέο ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για το νησί, που πρόκειται να εγκριθεί μέσα στις επόμενες ημέρες. Το πλαίσιο προτείνει τη διάχυση των αναπτυξιακών δράσεων τα επόμενα χρόνια και στον ορεινό άξονα, ως «αντίβαρο» στη μονοκαλλιέργεια του τουρισμού στη βόρεια ακτογραμμή του νησιού και την ενίσχυση των ήπιων μορφών τουρισμού και της πρωτογενούς παραγωγής.
Το περιφερειακό χωροταξικό πλαίσιο της Κρήτης είναι το πρώτο από τα 12 περιφερειακά που εγκρίνεται (η 13η Περιφέρεια, η Αττική, καλύπτεται από ρυθμιστικό σχέδιο). Το πλαίσιο ορίζει τις γενικές στρατηγικές επιλογές που θα κατευθύνουν την ανάπτυξη του νησιού την επόμενη δεκαετία σε όλους τους τομείς: από τον τουρισμό και τις υποδομές, έως την οικιστική ανάπτυξη, τη διάρθρωση του οικιστικού δικτύου, την ενέργεια. Μεταξύ άλλων προβλέπει:
- Σταδιακή μεταβολή και οργάνωση του προτύπου τουριστικής ανάπτυξης. Το πλαίσιο καθορίζει ζώνες τουριστικής ανάπτυξης και αναβάθμισης στη βόρεια ακτή, ζώνες ήπιας τουριστικής ανάπτυξης και προστασίας των φυσικών και πολιτιστικών πόρων στη Σητεία, στον Μοχλό, στο Καστέλλι, στη νότια, ανατολική και δυτική ακτή και στην περί τη Σούγια περιοχή. Επίσης, ορίζονται για πρώτη φορά ζώνες ήπιας τουριστικής ανάπτυξης στους ορεινούς και ημιορεινούς όγκους.
- Τον περιορισμό της «κατανάλωσης» του χώρου, μέσω της προστασίας των γεωργικών και των δασικών εκτάσεων, τον περιορισμό των επεκτάσεων των σχεδίων πόλης και της δόμησης σε εκτός σχεδίου περιοχές. Το πλαίσιο προωθεί τη θέσπιση μεγαλύτερων αρτιοτήτων σε ευαίσθητες κατηγορίες χρήσεων (λ.χ. παράκτιες περιοχές, γη υψηλής παραγωγικότητας) για την κατοικία, τη βιομηχανία – βιοτεχνία και τον τουρισμό. Η ζήτηση για παραθεριστική κατοικία ορίζεται ότι θα οδηγείται, στον βαθμό που είναι δυνατόν, με μέτρα και δράσεις των τοπικών χωρικών σχεδίων στο εσωτερικό, στους ορεινούς και ημιορεινούς οικισμούς.
- Τον ορισμό και τη στήριξη εννέα χωρικών ενοτήτων που συγκροτούν ένα δίκτυο περιοχών με σημαντικά πολιτιστικά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά.
- Την υλοποίηση στρατηγικού χαρακτήρα μεταφορικών υποδομών, όπως την αναβάθμιση των λιμένων Ηρακλείου και Σούδας, των λιμενικών πυλών σε Καστέλλι, Ρέθυμνο και Σητεία, την επέκταση του αεροδρομίου των Χανίων και την ίδρυση νέου αεροδρομίου στο Καστέλλι.
- Στον τομέα της ενέργειας προβλέπεται η μετεγκατάσταση, έως το 2021, του σταθμού ΑΗΣ Λινοπεραμάτων στον νέο ενεργειακό κόμβο που θα ιδρυθεί στον Κορακιά Ηρακλείου. Σε βάθος δεκαπενταετίας προβλέπεται η κατάργηση του σταθμού της Ξυλοκαμάρας και η δημιουργία εκεί του τρίτου ενεργειακού κόμβου που θα βασίζεται στις ΑΠΕ. Οι νέες εγκαταστάσεις ΑΠΕ χωροθετούνται στις ευρύτερες ζώνες των προβλεπόμενων ενεργειακών κόμβων και στις κεφαλές των μεγάλων φραγμάτων, ενώ θα εξαιρούνται οι περιοχές Natura και οι υπόλοιπες προστατευόμενες περιοχές.
- Ορίζονται τρεις περιοχές που θα έχουν τη δυνατότητα υποδοχής μεγάλων επενδύσεων. Ο χώρος του αεροδρομίου «Ν. Καζαντζάκης» (μετά τη μεταφορά του στο Καστέλλι), η θέση του σταθμού Λινοπεραμάτων (όταν ο σταθμός μεταφερθεί στον Κορακιά) και η περιοχή της Τοπλού.
- Οσον αφορά την ιεράρχηση του οικιστικού δικτύου, προβλέπεται μεταξύ άλλων η αναβάθμιση του ρόλου του Ρεθύμνου (σε σχέση με τα όσα όριζε το εθνικό χωροταξικό πλαίσιο).
Ιδιαιτερότητα
«Η ιδιαιτερότητα του νέου περιφερειακού πλαισίου της Κρήτης είναι ότι μεταφέρει στον ορεινό όγκο ένα κομμάτι της ανάπτυξης, ώστε και η περιοχή αυτή να αναζωογονηθεί, αλλά ταυτόχρονα να μειωθούν οι πιέσεις στον βόρειο και στον νότιο άξονα», εξηγεί η πολεοδόμος Ράνια Κλουτσινιώτη, επικεφαλής της πολυμελούς επιστημονικής ομάδας που εκπόνησε το πλαίσιο. Πάντως, η ίδια θεωρεί ότι το τελικό κείμενο θα έπρεπε να είναι αυστηρότερο, όπως είχε αρχικά προταθεί. «Το νέο πλαίσιο έρχεται 15 χρόνια μετά το προηγούμενο, στα οποία η Κρήτη άλλαξε προς το χειρότερο. Αρα το νέο πλαίσιο θα έπρεπε να είναι πιο περιοριστικό, ώστε να σταματήσει αυτή η φρενίτιδα. Το πλαίσιο πέρασε από μια εκτενή, εξάμηνη διαβούλευση (παρουσιάστηκε μάλιστα 76 φορές) κατά τη διάρκεια της οποίας πολλοί φορείς ζήτησαν αλλαγές, με αποτέλεσμα πολλοί περιορισμοί να διατυπωθούν τελικά με έναν προαιρετικό χαρακτήρα. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η θέσπιση του νέου ενιαίου πλαισίου για όλη την Κρήτη είναι καλή είδηση».