Στην Τουρκία αναμένεται να βρεθεί σήμερα ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντιμίρ Ζελένσκι, για να μετάσχει στο «9ο Στρατηγικό Συμβούλιο Υψηλού Επιπέδου Τουρκίας – Ουκρανίας». Στο επίσημο ανακοινωθέν αναφέρεται ότι κύρια θέματα είναι ο τουρισμός, το ελεύθερο εμπόριο και «ο αμυντικός τομέας» και ότι θα συζητηθεί «η ρωσική στρατιωτική κινητικότητα» στα σύνορα Ρωσίας – Ουκρανίας.
Η επίσκεψη Ζελένσκι στην Τουρκία γίνεται σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο για την περιοχή, με τις εντάσεις να κορυφώνονται και μετά τη χθεσινή επίσκεψη του ιδίου στην περιοχή της ανατολικής Ουκρανίας και του Ντονμπάς, ενώ η Μόσχα συνεχίζει με όλο και σαφέστερες προειδοποιήσεις, ειδικά μετά τις όλο και πιο ανοικτές συζητήσεις για ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
«Μη αναστρέψιμες συνέπειες στο κράτος της Ουκρανίας», θα έχει πιθανή είσοδος της χώρας στο ΝΑΤΟ, τόνισε χθες σε δηλώσεις της η εκπρόσωπος του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα.
Η κα Ζαχάροβα σχολίασε αρνητικά πρόσφατη δήλωση του προέδρου της Ουκρανίας, Ζελένσκι, που, κατά την επίσκεψη του στο Ντομπάς, την Πέμπτη, ανέφερε πως «η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα βοηθήσει τον τερματισμό της σύγκρουσης στην περιοχή». Συγκεκριμένα, η ρωσίδα εκπρόσωπος είπε ότι «σε αντίθεση με τις προσδοκίες του Κιέβου, η πιθανή ένταξη στο ΝΑΤΟ όχι μόνο θα αποτύχει να φέρει ειρήνη στην Ουκρανία, αλλά, αντίθετα, θα οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση των εντάσεων στα νοτιοανατολικά, προκαλώντας πιθανώς μη αναστρέψιμες συνέπειες στο κράτος της Ουκρανίας». Η κα Ζαχάροβα κάλεσε κατόπιν την κυβέρνηση Ζελένσκι «να φερθεί υπεύθυνα, εφαρμόζοντας όσα προβλέπει η Συμφωνία του Μινσκ» προειδοποιώντας ότι «δεν πρέπει να έχει την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να υπάρξει ατρατιωτική λυση» στο ζήτημα.
Υπενθυμίζεται ότι είχε προηγηθεί η δήλωση, την 3η Απριλίου, του ίδιου του ρώσου Υπουργού Εξωτερικών, Σεργκέι Λαυρώφ, ότι «ένας πόλεμος θα καταστρέψει την Ουκρανία», ενώ η λαϊκή γνώμη στη Ρωσία ήδη συσπειρώνεται μετά την είδηση για τους βομβαρδισμούς του Κιέβου κατά αμάχων, με θύμα, μεταξύ άλλων, πεντάχρονο παιδί.
Η ένταση στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα ξεκίνησε λίγο μετά τις δηλώσεις του Αμερικάνου προέδρου, Τζο Μπάιντεν, περί «δολοφόνου Πούτιν». Ακολούθησαν πληροφορίες για επαφές μεταξύ στελεχών των υπουργείων Εξωτερικών και Άμυνας της Ουκρανίας και της Τουρκίας στην Άγκυρα, με αντικείμενο, σύμφωνα με τον ουκρανικό τύπο, «να συζητηθούν θέμα περιφερειακής ασφάλειας, συντονισμού κοινών δράσεων και ανάπτυξης νέων σχεδίων στους τομείς της ασφάλειας, της άμυνας και της οικονομίας» και να «διασφαλιστεί η σταθερότητα στη Μαύρη Θάλασσα… Χωριστά συζητήθηκε η σημερινή κατάσταση στην χερσόνησο της Κριμαίας, που προσωρινά κατέχεται από την Ρωσική Ομοσπονδία όπως και για τις περιοχές Ντόνετσκ και Λουχάνσκ». Οι επαφές μεταφράστηκαν από αναλυτές ως ένα ακόμη βήμα προς τον περιορισμό της Ρωσίας και την παγίωση την παρουσίας του ΝΑΤΟ στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
Ανησυχητική είναι η αναφορά στην Κριμαία, η οποία υπάρχει και στο επίσημο διμερές ανακοινωθέν, με την ίδια ακριβώς διατύπωση. Σε παράλληλη συνάντηση για τη διοργάνωση φόρουμ, αργότερα το 2021, και σε άλλη ανακοίνωση αναφέρεται επίσης ότι «οι Τούρκοι διπλωμάτες επαναβεβαίωσαν την ετοιμότητα της χώρας τους να συνεχίσουν να εργάζονται επί της Πλατφόρμας της Κριμαίας, που μπορεί να εξυπηρετήσει τις διεθνείς προσπάθειες για την αποχώρηση των κατοχικών δυνάμεων από την Κριμαία»…
Ειρήσθω εν παρόδω, πέραν της διαμορφούμενης κατάστασης στην περιοχή, η επαναφορά της Τουρκίας σε ρόλο προπύργιου και εμπροσθοφυλακής του ΝΑΤΟ είναι εμφανής. Ευρύτερο νόημα αποκτά, σε αυτό το πλαίσιο, και η σύρραξη μεταξύ Αζερμπαϊτζάν – Αρμενίας, με την Τουρκία σταθερά στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν και έντονη την στρατιωτική της παρουσία, όπως και την ισχυρότατη παρουσία μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας και του Ισραήλ, στο Μπακού.
Η Ρωσία, τις τελευταίες δύο εβδομάδες φέρεται να ενισχύει και τις θέσεις της στη Νότιο Αρμενία ενώ ξανάνοιξε και μία εγκαταλειμένη αεροπορική της βάση στην περιοχή, κινήσεις που πιθανώς έχουν να κάνουν με την αποτροπή ανοίγματος πολλαπλών μετώπων εις βάρος της. Παράλληλα, από το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ανακοινώθηκε, προ τριημέρου, ότι η Τουρκία κάλεσε τους Σύρους μισθοφόρους που συντηρεί να είναι έτοιμοι «να πολεμήσουν στην Ουκρανία» και ήδη «έχουν ξεκινήσει οι προπαρασκευαστικές ενέργειες» για κάτι τέτοιο και τη μεταφορά 7.000 μισθοφόρων.
Η διάρρηξη των σχέσεων Ρωσίας – Τουρκίας είναι σαφέστατη και η ενίσχυση του νατοϊκού ρόλου της Τουρκίας επίσης.
Παρ ότι παρουσιάζεται από τα δυτικά μέσα ως «αποτέλεσμα ρωσικών ενεργειών», η πρόσφατη ένταση άρχισε να κορυφώνεται όταν η Ουκρανία μετέφερε στρατό στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα. Τότε η Ρωσία προχώρησε σε αντίστοιχες μετακινήσεις στρατευμάτων. Ακολούθησαν ουκρανικές καταγγελίες ότι η Ρωσία συγκεντρώνει και μετακινεί στρατιωτικές δυνάμεις στα σύνορα με την Ουκρανία, κινήσεις που οι Ουκρανοί απέδωσαν σε «προσπάθεια να αποσπαστεί η προσοχή από την υπόθεση Ναβάλνι», μη αναφερόμενοι στις δικές τους πρωτοβουλίες. Ο Νοβάλνι, αντιφρονών εθνικιστής ηγέτης ενός μικρού εξωκοινοβουλευτικού κόμματος, έχει φυλακιστεί για υπόθεση απάτης.
Η ρωσική απάντηση στα περί μετακινήσεων ήταν ότι δεν πρόκειται για ενέργειες ασυνήθιστες αλλά για «κινήσεις συνήθεις στο πλαίσιο της ανάπτυξης των ενόπλων δυνάμεων της χώρας», δήλωση ανακριβής, πάντως, καθώς οι κινήσεις έχουν ιδιαίτερα έντονο και συγκεκριμένο χαρακτήρα και ακολούθησαν τόσο τις ουκρανικές στρατιωτικές κινήσεις όσο και τις δυτικές δηλώσεις περί «ανησυχίας για την Ουκρανία».
Την Τετάρτη, η οργάνωση αμερικανών διπλωματών και αναλυτών Παλαίμαχοι Επαγγελματίες της Ανάλυσης για τη Λογική (Veteran Intelligence Professionals for Sanity, VIPS) απέστειλε επιστολή στον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ζητώντας «να αποφύγει τον πόλεμο στην Ουκρανία πάει θυσία». Στην επιστολή τους αναφέρουν ότι έχουν ξαναστείλει επιστολή, λίγο πριν την ανάληψη των καθηκόντων του από το νέο πρόεδρο, προειδοποιώντας τον «για τους εγγενείς κινδύνους μιας πολιτικής που στηρίζεται στα διαρκή χτυπήματα εναντίον της Ρωσίας», και του επιστείνουν την προσοχή «στην επικίνδυνη κατάσταση σήμερα στην Ουκρανία, όπου οι πιθανότητες πολέμου αυξάνουν διαρκώς εκτός αν ληφθούν άμεσα προληπτικά μέτρα». Υπενθυμίζουν επίσης ότι σήμερα «η Ουκρανία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ και το άρθρο πέντε της ΝΑΤΟικής συνθήκης δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε περίπτωση ένοπλης σύρραξης μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας». Και καταλήγουν ζητώντας του να παρέμβει ώστε «να φύγει από το τραπέζι οποιαδήποτε ‘λύση’ περιλαμβάνει και στρατιωτικό παράγοντα, γιατί στο συγκεκριμένο ζήτημα δεν πρέπει ποτέ να υπάρξει στρατιωτική λύση.. και να γίνει σαφές στον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκυ ότι ούτε το ΝΑΤΟ ούτε οι ΗΠΑ θα προσέλθουν σε στρατιωτική του βοήθεια… γιατί τα γεράκια [της Ουκρανίας] περιμένουν εμπλοκή της Δύσης υπέρ της Ουκρανίας σε περίπτωση σύρραξης με την Ρωσία». Ζητούν επίσης αναστολή κάθε ΝΑΤΟικής άσκησης στην περιοχή, «γιατί η Ουκρανία μπορεί να την εκλάβη ως ντε φάκτο υποστήριξη στρατιωτικών της επιχειρήσεων για να επανακτήσει τον έλεγχο του Ντονμπάς ή της Κριμαίας».
Υπενθυμίζεται ότι αντίστοιχη υπόθεση ήταν αυτή του Αυγούστου του 2008, όταν η Γεωργία ξεκίνησε πολεμικές επιχειρήσεις, εισβάλλοντας στη Νότιο Οσσετία, πιστεύοντας ότι θα λάβει αμερικάνικη βοήθεια, κάτι που φυσικά δε συνέβη. Το πιθανότερο σενάριο είναι το ίδιο και σήμερα: αν η Ουκρανία συνεχίσει το ΝΑΤΟ δεν θα βρεθεί στο πλευρό της, ούτε η Ρωσία θα υποχωρήσει – ειδικά σε μια τόσο κρίσημη γι’ αυτήν περιοχή, που έχει προκαλέσει σειρά πολέμων. Παράλληλα, οι σινο-ρωσικοί δεσμοί θα ενισχυθούν, κάτι που είναι βέβαιο πως θα οδηγήσει σε πολλαπλές νέες εντάσεις.
Το συγκεκριμένο πολιτικό κλίμα, στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας, και η αμερικάνικη εμπλοκή, που είναι δεδομένη και αφορά περισσότερους των ενός της οικογένειας Μπάιντεν, παραμένουν ιδιαίτερα ανησυχητικά καθώς και η περιοχή είναι ιδιαίτερης σημασίας για τη Ρωσία – η οποία έχει αποδείξει ότι δρα άμεσα σε τέτοιες περιπτώσεις ήδη το 2014- και παράλληλα κατοικείται από ρωσικό πληθυσμό, κάτι που η Ρωσία επιμένει ότι δίνει δικαίωμα υπεράσπισης του στη μητέρα – χώρα.
Τόσο ο Τζο Μπάντεν όσο και ο βρετανός υπουργός Εξωτερικών, Ντόμινιν Ρααμπ, έχουν κάνει δηλώσεις ενισχυτικές του Ζελένσκυ την εβδομάδα που μας πέρασε για την «ανησυχία» τους λόγω των «ρωσικών στρατιωτικών κινήσεων».
Βασικός παράγοντας στη διαμόρφωση της αμερικάνικης πολιτικής στην Ουκρανία ήταν και είναι η Βικτόρια Νούλαντ που συνεργάστηκε στενά εκεί με τον σημερινό πρέσβη των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Τζέφρυ Πάιατ. Η Νούλαντ είναι από τους υποστηρικτές της σύρραξης με τη Ρωσία, και στηρίζει την στρατιωτική αντιμετώπιση της όλο και στενότερης σύνδεσης Μόσχας – Πεκίνου, ακόμη και αν είναι αποτέλεσμα της αμερικάνικης πολιτικής.
Η πρόσβαση της Ρωσίας στη Μεσόγειο μέσω της Μαύρης θάλασσας, που σήμερα απειλείται και από τα σχέδια Ερντογάν για τη διώρυγα της Κωνσταντινούπολης, και η σημασία της Κριμαίας, όπου και η βάση, σήμερα, του ρωσικού στόλου του νότου, υπήρξε αιτία σειράς πολέμων.