Ηφαίστειο Σαντορίνης: Υπαρκτός ο κίνδυνος ενεργοποίησης – Σχέδιο έκτακτης δράσης

Η Σαντορίνη έχει γεωγραφικό πλάτος από 36o 19′ 56″ έως 36o 28′ 40″ Βόρειο και γεωγραφικό μήκος από 25o 19′ 22″ έως 25o 29′ 13″ Aνατολικό. Το ύψος της καλντέρας κυμαίνεται από 150 – 350 μέτρα, ενώ η υψηλότερη κορυφή το Μέσα Βουνό εντοπίζεται στην περιοχή νοτιοδυτικά του Προφήτη Ηλία με υψόμετρο 550 μέτρα. Το μήκος του νησιού είναι 18 km και το πλάτος κυμαίνεται από 2 – 6 km.

Σύμφωνα με την απογραφή πληθυσμού της Εθνικής Στατιστικής Αρχής για το 2011 τα πληθυσμιακά στοιχεία του νησιού έχουν ως κάτωθι:

Μόνιμος πληθυσμός: 15.550

Πραγματικός πληθυσμός: 17.752

Αριθμός κατοικιών: 14.066

Αριθμός κτηρίων: 14.317

«Με βάση το είδος και την ένταση των μεταβολών που καταγράφουν τα εγκατεστημένα δίκτυα, εκτιμάται σήμερα ότι το ηφαιστειακό κέντρο των Καμένων βρίσκεται στο αρχικό στάδιο της φάσης ‘επιτήρησης’ (κίτρινο), σύμφωνα με την κατάταξη των διεθνών συστημάτων επικινδυνότητας και συναγερμού των ηφαιστείων».

Είναι στατιστικά πολύ πιθανό το ηφαίστειο να επιστρέψει ξανά στην προηγούμενη κατάσταση μετά από ένα χρονικό διάστημα που δεν είναι δυνατόν να προσδιορισθεί επακριβώς. Είναι όμως επίσης πιθανό η ηφαιστειακή κρίση να οδηγηθεί σε μη αναστρέψιμη πορεία και να εκδηλωθεί κάποια μικρή ή μεγαλύτερη επαναδραστηριοποίηση του ηφαιστειακού κέντρου της γραμμής των Καμένων.

Τα σενάρια επαναδραστηριοποίησης βασίζονται σε δύο τυπικές εκρήξεις, μία υποπλινιακή (Ακραίο σενάριο) και μία πιο τυπική, βουλκάνιου τύπου (που είναι το πιθανότερο σενάριο), αντίστοιχη με τις περισσότερο γνωστές ιστορικές εκρήξεις.

Το πιο ακραίο σενάριο

Το μεγαλύτερης έντασης ηφαιστειακό γεγονός που έχει κάποια πιθανότητα να εκδηλωθεί στο προσεχές μέλλον είναι μία υποπλινιακού τύπου έκρηξη. Από μία τέτοια έκρηξη αναπτύσσεται ηφαιστειακή στήλη ύψους μεταξύ 8-12 Km και διαρκεί από 30 έως 60 λεπτά. Από την ομπρέλα του ηφαιστειακού νέφους καταπίπτει τέφρα σημαντικού πάχους σε απόσταση που συνήθως δεν υπερβαίνει τα 10 Km στον άξονα κατεύθυνσης της φοράς του ανέμου κατά το χρόνο της έκρηξης.

Τροφοδοτούνται, επίσης, πυροκλαστικά ρεύματα πυκνότητας, ιδιαίτερα επικίνδυνα για τις εγγύς στον πόρο περιοχές, ενώ σε κίνδυνο εκτίθενται και πιο μακρινές περιοχές που βρίσκονται σε τοπογραφικά ταπεινά, καθώς οι ροές κινούνται οριζόντια και κατά μήκος των κοιλάδων ή των πεδινών περιοχών. Τέτοιες εκρήξεις είναι συνήθεις στα ενεργά ηφαίστεια του πλανήτη, και εκδηλώνονται αρκετές φορές κάθε έτος στη Γη.

Το πιθανότερο ηφαιστειακό γεγονός είναι μία «ιστορικού τύπου» ενδοκαλδερική επαναδραστηριοποίηση των ηφαιστειακών κέντρων των Καμένων. Πρόκειται για ηφαιστειακή δραστηριότητα αντίστοιχη με αυτές που εκδηλώθηκαν κατά τους ιστορικούς χρόνους και συνέβαλαν στη δημιουργία των νησίδων της Παλαιάς και Νέας Καμένης.

Οι αγωγοί τροφοδοσίας (πόροι) όλων των ιστορικών υποβρύχιων και χερσαίων ενδοκαλδερικών ηφαιστειακών κέντρων κατανέμονται ως γνωστόν κατά μήκος μιας ζώνης πλάτους περίπου 2 χιλιομέτρων και μήκους 13 χιλιομέτρων, ΒΑ διεύθυνσης, που προβάλλεται στις εικόνες 1 και 2 και έχει χαρακτηριστεί ως «γραμμή Καμένων».

Οι ηφαιστειακές αυτές δράσεις προαναγγέλλονται από εμφανή πρόδρομα φαινόμενα, όπως σεισμικά γεγονότα έντασης 4-6 σε κλίμακα Μερκάλι, αργή βύθιση της περιοχής στην οποία θα εμφανιστεί ο αρχικός πόρος της έκρηξης κατά δεκάδες εκατοστά, έντονη θερμική ανωμαλία και διάχυση μεγάλων όγκων υδροθερμικών ρευστών, τα οποία γίνονται εμφανή με τη σημαντική αύξηση της θερμοκρασίας και την έντονη αλλαγή προς το κίτρινο-πράσινο του χρωματισμού της θάλασσας στην εγγύς του αρχικού πόρου περιοχή.