Αν και επικροτήθηκε από την ευρωπαϊκή κοινωνία των πολιτών η αυστηρή γραμμή της ΕΕ όσον αφορά τις ανοχές κατά της εισαγωγής φυτοφαρμάκων, μπορεί να προκαλέσει μεγάλο πονοκέφαλο στους Αφρικανούς παραγωγούς τροφίμων. Οι τελευταίοι φοβούνται μάλιστα ότι θα αποκλειστούν από την ενιαία αγορά και δεν θα έχουν εναλλακτικές λύσεις για την προστασία των καλλιεργειών τους.
Στο πλαίσιο της εμβληματικής της πολιτικής για τα τρόφιμα, της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο», η ΕΕ έχει δεσμευτεί να λαμβάνει υπόψη τις περιβαλλοντικές πτυχές κατά την αξιολόγηση των αιτήσεων για ανοχές κατά την εισαγωγή φυτοφαρμάκων που δεν έχουν πλέον εγκριθεί στην ένωση – τηρώντας, παράλληλα, τα πρότυπα και τις υποχρεώσεις του ΠΟΕ.
Ως εκ τούτου, η προτεραιότητα της Επιτροπής θα δοθεί σε περιβαλλοντικά ζητήματα παγκόσμιου ενδιαφέροντος που υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα.
Όπως εξήγησε αξιωματούχος της Επιτροπής, αυτό σημαίνει στην πράξη ότι η ίδια νομοθεσία της ΕΕ που καθορίζει τα μέγιστα επίπεδα καταλοίπων από αντιπαρασιτικά (συμπεριλαμβανομένων και των ανοχών εισαγωγής) ισχύει για όλα τα τρόφιμα – είτε παράγονται στην εγχώρια αγορά είτε εισάγονται, ανεξάρτητα από τη χώρα προέλευσης των τροφίμων.
Εκτός από τους περιβαλλοντικούς λόγους, η κίνηση αυτή αποσκοπεί επίσης στην ικανοποίηση του αιτήματος των ευρωπαίων παραγωγών τροφίμων. Πιο συγκεκριμένα, αυτοί ζήτησαν τα εισαγόμενα προϊόντα να πληρούν τα ίδια περιβαλλοντικά πρότυπα που πρέπει να πληρούν και στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας – προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικοί.
Η νέα στάση σχετικά με τα κατάλοιπα φυτοφαρμάκων έχει επιπτώσεις στους Αφρικανούς αγρότες, οι οποίοι πιστεύουν ότι η απαίτηση να πληρούν αυτούς τους στόχους εάν θέλουν να πωλούν τα προϊόντα τους στην Ευρώπη θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο στο εμπόριο.
«Η κατάσταση είναι πολύ ευαίσθητη και δεν μπορούμε να το παραβλέψουμε», δήλωσε στη EURACTIV ο διευθύνων σύμβουλος της κοινοπραξίας φρέσκων προϊόντων της Κένυας, Okisegere Ojepat.
Καθώς η αφρικανική ήπειρος ανήκει στην τροπική ζώνη, οι ντόπιοι αγρότες είναι αρκετά εκτεθειμένοι στα φυτοπαράσιτα. Η Ανατολική Αφρική βίωσε πέρυσι τη χειρότερη επιδημία ακρίδων εδώ και δεκαετίες, με το Κέρας της Αφρικής να κατακλύζεται από σμήνη εντόμων που κατέστρεψαν ολόκληρες σοδειές.
Σύμφωνα με τον Ojepat, η ΕΕ πιέζει την Αφρική να δεσμευτεί, χωρίς να προσφέρει επαρκείς εναλλακτικές λύσεις.
Η ΕΕ «θα έπρεπε να είναι σε θέση να προσφέρει λύσεις και εναλλακτικές», πρόσθεσε.
Πρώτα βήματα
Η Επιτροπή ξεκίνησε τη διαδικασία για τη μείωση των ανώτατων ορίων καταλοίπων (ΑΟΚ) για κάποιες ουσίες.
Το σχέδιο πρότασης επρόκειτο να υποβληθεί από την Επιτροπή πριν από το τέλος του έτους, αλλά τελικά αναβλήθηκε για το πρώτο εξάμηνο του 2022.
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τη δέσμευση της Επιτροπής να καταργήσει τις ανοχές εισαγωγής – ξεκινώντας με τις ουσίες clothianidin και thiamethoxam.
«Καλούμε τώρα τα κράτη μέλη και την Επιτροπή να επιταχύνουν και να ενεργήσουν πιο συνεκτικά. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να περάσουν από μια προσέγγιση μιας ουσίας που θα έπαιρνε δεκαετίες σε μια συνολική πολιτική μηδενικής ανοχής των ανοχών εισαγωγής για τα απαγορευμένα φυτοφάρμακα της ΕΕ» – όπως δήλωσε εκπρόσωπος του Pesticide Action Network Europe (PAN Europe) στη EURACTIV.
Ό,τι επηρεάζει την Αφρική, επηρεάζει και την Ευρώπη
Για τον Κενυάτη Ojepat, η εφαρμογή των περιβαλλοντικών προτύπων της ΕΕ στην αφρικανική παραγωγή τροφίμων θα μπορούσε να επιδεινώσει την κατάσταση στην Αφρική, καθώς η ήπειρος εξακολουθεί να αγωνίζεται για την εξασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας.
«Η φιλόδοξη Πράσινη Συμφωνία φαίνεται ένα καλό έγγραφο για την ΕΕ, αλλά όχι για την Αφρική», δήλωσε. Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι η Μαύρη Ήπειρος αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 5% του συνόλου των φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται στον κόσμο.
Αλλά ο αγώνας για βιωσιμότητα θα μπορούσε να καταλήξει στην υπονόμευση των στόχων για βιώσιμη ανάπτυξη του ΟΗΕ (SDGs) υπονομεύοντας την ικανότητα παραγωγής επαρκών τροφίμων – σύμφωνα με τον Ojepat.
«Η Ευρώπη έχει περάσει μια πράσινη επανάσταση, το ίδιο και η Ασία: και οι δύο ξεκινούν από κάπου, ενώ η Αφρική δεν έχει καταλήξει στο τι πρέπει να γίνει», είπε.
Πρόσθεσε ότι αν η Πράσινη Συμφωνία πρόκειται να εφαρμοστεί όπως είναι, τα προβλήματα της Αφρικής θα επηρεάσουν άμεσα την Ευρώπη λόγω των πτυχών της μετανάστευσης και της ανασφάλειας.
Αν και η καλύτερη λύση θα ήταν ο διάλογος, παραπονέθηκε ότι, η γεωργία δεν βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα της έκτης συνόδου κορυφής ΕΕ-Αφρικανικής Ένωσης, η οποία θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες στις 17-18 Φεβρουαρίου.
«Ας καθίσουμε να μιλήσουμε. Είμαστε εμπορικοί εταίροι και ο καλύτερος τρόπος για να συνεργαστείς με τους εταίρους είναι να μιλήσεις και όχι να είσαι αυστηρός», κατέληξε.