Οι επιπτώσεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας – Μη ιονίζουσα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία: Οφέλη και κίνδυνοι

Γράφει ο Λουκάς Χ. Μαργαρίτης
Τομέας Βιολογίας Κυττάρου και Βιοφυσικής
Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

Οι ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες γενικά διακρίνονται στις ιονίζουσες και στις μη ιονίζουσες. Οι δεύτερες περιλαμβάνουν τις πολύ χαμηλές συχνότητες (από μηδέν κύκλους ανά δευτερόλεπτο) μέχρι τις υπερυψηλές συχνότητες φτάνοντας και στην περιοχή του υπεριώδους φωτός.

Μη ιονίζουσες ακτινοβολίες περιλαμβάνουν τα ραδιοκύματα, τα κύματα ραδιοφωνίας και τηλεόρασης, καθώς και τις συχνότητες της κινητής τηλεφωνίας. Οι τεχνητές αυτές ακτινοβολίες δεν υπήρχαν κατά την εξέλιξη της ζωής στη γη γι’ αυτό και πολλοί επιστήμονες δεν θεωρούν ότι μπορεί να υπάρξει «όριο ασφαλείας» από πλευράς έκθεσης των οργανισμών.

Τα τεχνητά ηλεκτρομαγνητικά πεδία, παράγονται από ηλεκτρικά κυκλώματα και έχουν συχνότητες από 0 κύκλους ανά δευτερόλεπτο (στατικά πεδία), μέχρι και την περιοχή της ορατής ακτινοβολίας. Η έκθεση των ανθρώπων και του περιβάλλοντος στα τεχνητά ηλεκτρομαγνητικά πεδία, αυξάνεται αλματωδώς με την τεχνολογική πρόοδο και φαίνεται πως αν δεν ελεγχθεί, μπορεί να έχει  σοβαρές επιδράσεις στη φυσιολογική λειτουργία όλων των ζωντανών οργανισμών.

Σε αντίθεση με την ιονίζουσα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, οι μηχανισμοί δράσης της μη ιονίζουσας ακτινοβολίας και εν γένει των ασθενών ηλεκτρομαγνητικών πεδίων, είναι ακόμη υπό διερεύνηση. Ενώ αρχικά πιστευόταν ότι υπάρχουν μόνον Θερμικές επιδράσεις, δηλαδή αύξηση της θερμοκρασίας των ιστών του σώματος, με ότι αυτό συνεπάγεται, τελευταία γίνονται ολοένα και πιο πειστικές οι μη θερμικές επιδράσεις, δηλαδή αυτές που προέρχονται από χαμηλές εντάσεις ακτινοβολίας και δεν προκαλούν αύξηση θερμοκρασίας, όμως επάγουν σημαντικές αλλαγές στη λειτουργία των κυττάρων πραγματοποιείται με τη συμμετοχή ενδογενών ηλεκτρομαγνητικών πεδίων, που έχει αποδειχθεί πως διαδραματίζουν σοβαρότατο ρόλο στη λειτουργία όλων των ζωντανών οργανισμών.

Η πιο γνωστή ακτινοβολία, την οποία αντιλαμβάνεται το όργανο της όρασης δηλαδή το μάτι του ανθρώπου και πολλών άλλων ζωικών οργανισμών είναι το λεγόμενο «ορατό φάσμα». Υπάρχουν φυσικές ακτινοβολίες που προέρχονται από τον ήλιο, καθώς και από ραδιοϊσότοπα που βρίσκονται στο σώμα μας. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας των τηλεπικοινωνιών οδήγησε από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα στη δημιουργία των τεχνητών ακτινοβολιών, που περιλαμβάνουν κυρίως ραδιοκύματα με στόχο την ασύρματη επικοινωνία π.χ. αεροσκαφών με τον πύργο ελέγχου, μονάδων στρατού μεταξύ τους, ραντάρ για ανίχνευση θέσης αεροσκαφών κατά την πτήση και την προσγείωση καθώς και φορητών πομποδεκτών, ασύρματων τηλεφώνων μικρής εμβέλειας για το σπίτι και το γραφείο μέχρι την πιο πρόσφατη εξέλιξη της κινητής τηλεφωνίας.