Έπειτα από αρκετές εβδομάδες παρατεταμένων διαπραγματεύσεων, οι οποίες είχαν ως επί το πλείστον καθυστερήσει από την Ουγγαρία, οι ηγέτες της ΕΕ κατέληξαν τη Δευτέρα (30 Μαΐου) σε έναν πολιτικό συμβιβασμό για την απαγόρευση των θαλάσσιων εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου έως το τέλος του έτους, αλλά δεν κατέληξαν σε πλήρες εμπάργκο.
Σύμφωνα με τον συμβιβασμό που συμφωνήθηκε από τους ηγέτες της ΕΕ, το μερικό εμπάργκο θα περιλαμβάνει πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου, αλλά θα επιτρέψει, καθοριστικά, μια προσωρινή εξαίρεση για το αργό που παραδίδεται μέσω αγωγών.
«Αυτό καλύπτει άμεσα περισσότερα από τα 2/3 των εισαγωγών πετρελαίου από τη Ρωσία, κόβοντας μια τεράστια πηγή χρηματοδότησης της πολεμικής της μηχανής. Μέγιστη πίεση στη Ρωσία για να τερματίσει τον πόλεμο», δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.
Οι πρεσβευτές της ΕΕ αναμένεται να λάβουν την Τετάρτη (1 Ιουνίου) τη νομική απόφαση για την έγκριση του εμπάργκο πετρελαίου και του 6ου πακέτου κυρώσεων κατά της Ρωσίας, δήλωσε ο Μισέλ στους δημοσιογράφους μετά τις συνομιλίες της Δευτέρας.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι η κίνηση αυτή «θα μειώσει ουσιαστικά περίπου το 90% των εισαγωγών πετρελαίου από τη Ρωσία στην ΕΕ μέχρι το τέλος του έτους», καθώς η Γερμανία και η Πολωνία είχαν δεσμευτεί να παραιτηθούν από τις παραδόσεις μέσω αγωγού στο έδαφός τους.
Από την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η ΕΕ έχει στείλει συνολικά 56,5 δισεκατομμύρια ευρώ στη Ρωσία σε αντάλλαγμα για προμήθειες ορυκτών καυσίμων, με τις πληρωμές για πετρέλαιο να φτάνουν σχεδόν τα 30 δισεκατομμύρια ευρώ χρήματα που χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση της εισβολής της Μόσχας.
Παρ’ όλα αυτά, η συμφωνία υπολείπεται της αρχικής πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία προέβλεπε την απαγόρευση όλων των εισαγωγών πετρελαίου.
Αυτό δεν συμφωνήθηκε λόγω της σφοδρής αντίδρασης πολλών χωρών της ΕΕ, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις προμήθειες ρωσικού πετρελαίου μέσω αγωγών.
Η διατήρηση των αγωγών εκτός από οποιουδήποτε εμπάργκο ρωσικού πετρελαίου ήταν βασικό αίτημα της Ουγγαρίας, η οποία φοβόταν ότι μια απαγόρευση θα έθετε σε κίνδυνο την οικονομία της, δεδομένης της εξάρτησής της από το πετρέλαιο που παραδίδεται μέσω του αγωγού Druzhba από τη Ρωσία.
Η περίκλειστη Ουγγαρία, η οποία εισάγει το 65% του πετρελαίου της από τη Ρωσία μέσω του αγωγού Druzhba, συνέχισε να αντιτίθεται στις κυρώσεις μέχρι και τη Δευτέρα και, μαζί με τη Σλοβακία και την Τσεχική Δημοκρατία, ζήτησαν εξαίρεση από την απαγόρευση εισαγωγών.
Το βέτο της Ουγγαρίας προκάλεσε πολλές επικρίσεις από άλλες χώρες της ΕΕ, ιδίως την Πολωνία, τις Σκανδιναβικές χώρες και τις χώρες της Βαλτικής.
Οι ηγέτες της ΕΕ δεν συμφώνησαν για το πόσο θα διαρκέσει η όποια εξαίρεση για το πετρέλαιο που παραδίδεται μέσω αγωγού, με το τελικό ανακοινωθέν της συνόδου κορυφής να αναφέρει ότι «θα επανέλθουν στο θέμα της προσωρινής εξαίρεσης για το αργό πετρέλαιο που παραδίδεται μέσω αγωγού το συντομότερο δυνατό».
Αναμένεται τώρα να αναθέσουν στους διπλωμάτες και τους υπουργούς της ΕΕ την εξεύρεση μιας λύσης που θα εξασφαλίζει επίσης δίκαιο ανταγωνισμό μεταξύ εκείνων που εξακολουθούν να προμηθεύονται ρωσικό πετρέλαιο και εκείνων που θα αποκοπούν.
Εξάλλου, ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, είχε δηλώσει στους δημοσιογράφους προσερχόμενος στη σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες, ότι θα ζητήσει επίσης εγγυήσεις ότι θα μπορούσε να αγοράζει πετρέλαιο από τη θάλασσα, εάν οι ρωσικές αποστολές πετρελαίου σταματήσουν να έρχονται μέσω του αγωγού Druzhba, της κύριας πηγής εισαγωγών αργού της χώρας.
«Σε περίπτωση ξαφνικών διακοπών του εφοδιασμού, θα θεσπιστούν μέτρα έκτακτης ανάγκης για να διασφαλιστεί η ασφάλεια του εφοδιασμού», δήλωσαν οι ηγέτες της ΕΕ, σε μια συγκαλυμμένη χειρονομία προς τις ανησυχίες της Βουδαπέστης.
Η Γερμανία και η Πολωνία, οι οποίες θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την εξαίρεση του αγωγού, έχουν δεσμευτεί να κλείσουν de facto τον βόρειο αγωγό Druzhba μέχρι το τέλος του έτους, δήλωσαν διπλωμάτες της ΕΕ στους δημοσιογράφους.
Ένας αξιωματούχος της ΕΕ δήλωσε ότι η Τσεχική Δημοκρατία εξασφάλισε εξαίρεση από την απαγόρευση για 18 μήνες, η οποία θα καλύπτει τη μεταπώληση πετρελαιοειδών.
Άλλα μέτρα που προτείνονται στο πλαίσιο της έκτης δέσμης κυρώσεων περιλαμβάνουν τον αποκλεισμό της μεγαλύτερης ρωσικής τράπεζας, της Sberbank, από το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT, την απαγόρευση τριών ακόμη ρωσικών κρατικών ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών και την καταγραφή προσώπων που έχουν διαπράξει εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία.
Η τελική συμφωνία για το έκτο πακέτο κυρώσεων θα πρέπει να συμφωνηθεί και από τα 27 κράτη μέλη.
Λίγο πριν από την ανακοίνωση, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι είχε χαρακτηρίσει την ΕΕ πολύ ήπια απέναντι στη Μόσχα, όταν φάνηκε ότι οι ηγέτες δεν θα καταλήξουν σε συμφωνία για την απαγόρευση του πετρελαίου.
«Γιατί εξαρτάστε από τη Ρωσία, από την πίεσή της, και όχι το αντίστροφο; Η Ρωσία πρέπει να εξαρτάται από εσάς. Γιατί μπορεί η Ρωσία να κερδίζει ακόμα σχεδόν ένα δισεκατομμύριο ευρώ την ημέρα πουλώντας ενέργεια;». ρώτησε ο Ζελένσκι τους ηγέτες της ΕΕ κατά τη διάρκεια της εικονικής ομιλίας του.
«Γιατί οι τρομοκρατικές τράπεζες εξακολουθούν να συνεργάζονται με την Ευρώπη και το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα; Είναι σοβαρά ερωτήματα», πρόσθεσε.
Αρκετοί διπλωμάτες της ΕΕ άφησαν να εννοηθεί ότι το έβδομο πακέτο κυρώσεων της ΕΕ θα μπορούσε να περιλαμβάνει τα επόμενα βήματα προς την πλήρη απαγόρευση του πετρελαίου και να περιλαμβάνει το ρωσικό πετρέλαιο που μεταφέρεται με αγωγούς.
Εκνευρισμός με Όρμπαν
Οι Ευρωπαίοι εταίροι πάντως εκφράζουν έντονο εκνευρισμό για την στάση του Ούγγρου Πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, ισχυριζόμενοι ότι πλέον το παιχνίδι του είναι ξεκάθαρο.
«Οι εταίροι της ΕΕ είναι πλέον πεπεισμένοι ότι τα τεχνικά ζητήματα που σχετίζονται με το ρωσικό πετρέλαιο που έθεσε η Βουδαπέστη δεν είναι τεχνικά αλλά καθαρά πολιτικά […] είναι σαφές σε όλους ότι η Ουγγαρία παίζει το παιχνίδι του Πούτιν, δεν παίζουν δίκαια οι Ούγγροι τώρα ο Όρμπαν είναι πολιτικά απομονωμένος», είπε στη EURACTIV Ευρωπαίος διπλωμάτης διατηρώντας την ανωνυμία του.
«Με αυτή τη συμφωνία και το απροσδιόριστο διάστημα για το οποίο θα ισχύσει η εξαίρεση της Ουγγαρίας ουσιαστικά και σταδιακά θα μας οδηγήσει de facto σε ένα εμπάργκο των 26», πρόσθεσε.