Οι Όρνιθες του Αριστοφάνη από το ΔΗΠΕΘΕΚ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΜΑΝΟΥΣΟΣ Γ. ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ

Προλογικά σημειώνω ότι τους «Όρνιθες» του Αριστοφάνη παρουσίασε για πρώτη φορά «το θέατρο τέχνης» του Καρόλου Κουν το 1959. Διακόπηκε η παράσταση για λίγο, λόγω αντιδράσεων του κοινού, από τον  τότε υπουργό προεδρίας ακαδημαϊκό  Κ. Τσάτσο.Οι παλιότεροι στην ηλικία, θα θυμούνται ότι μετά την παράσταση εκείνη, ο γνωστός και δημοφιλής σκιτσογράφος των «ΝΕΩΝ» Φωκίων Δημητριάδης τοποθετούσε πάντα στο πρωτοσέλιδο σκίτσο του Κ. Τσάτσου  μια όρνιθα προκαλώντας το γέλιο στους αναγνώστες. Το ΔΗΠΕΘΕΚ ανέβασε φέτος στην σκηνή του ανακαινισμένου θεάτρου της Ανατολικής Τάφρου, την δροσερή κωμωδία του  Αριστοφάνη «ΟΡΝΙΘΕΣ»«Οι Όρνιθες είναι κωμωδία του Αριστοφάνη που παρουσιάσθηκε το 414 π.Χ. στα Διονύσια, χαρίζοντας στον δημιουργό της το δεύτερο βραβείο. Ο Αριστοφάνης έγραψε τους «Όρνιθες» απογοητευμένος από την τροπή του Πελοποννησιακού Πολέμου. Με το μεγάλο αυτό έργο, ο Αριστοφάνης βρίσκει την ευκαιρία να διακωμωδήσει τους συκοφάντες και τους κόλακες του δήμου, καθώς και τις θεωρίες για νέα πολιτεύματα. Το έργο πραγματεύεται τη φυγή δυο ανθρώπων από την τυραννία του κόσμου στο βασίλειο του παραμυθιού και συνενώνει την πιο τολμηρή φαντασία με την πιο ανάερη ποίηση.

Η υπόθεση του έργου

«Δύο Αθηναίοι φίλοι, ο πονηρός Πεισθέταιρος και ο αγαθός Ευελπίδης επιθυμούν να βρουν το πουλί Τσαλαπετεινό (που άλλοτε ήταν άνθρωπος, ο βασιλιάς Τηρέας) για να το ρωτήσουν σε ποια πόλη μπορεί κανείς να ζήσει ήσυχα, πλούσια και ειρηνικά. Στην εισαγωγή του έργου λοιπόν εμφανίζονται οι δύο φίλοι να πετούν μέσα από το δάσος ο ένας πάνω σε μια κουρούνα και ο άλλος σε μια καλιακούδα δηλώνοντας ότι μεταναστεύουν επειδή βαρέθηκαν τη δικομανία των Αθηναίων.Όταν πια βρίσκουν τον Τσαλαπετεινό, εκείνος τους απογοητεύει καθώς δεν έχει να προτείνει καμία πόλη που να τους αρέσει. Τότε όμως ο Πεισθέταιρος συλλαμβάνει την ιδέα να ιδρύσουν μαζί με τον Τσαλαπετεινό-Τηρέα την πόλη των πουλιών στους αιθέρες, στο μεσοδιάστημα δηλαδή μεταξύ του κόσμου των ανθρώπων και του κόσμου των θεών. Ο Τσαλαπετεινός πείθεται και καλεί τα πουλιά για να τους ανακοινώσουν μαζί το σχέδιο του Πεισθαίτερου.Τα πουλιά εμφανίζονται αγριεμένα από την εισβολή των ανθρώπων και θεωρώντας ότι ο Τσαλαπετεινός τους πρόδωσε, ετοιμάζονται να επιτεθούν στους εισβολείς. Για άλλη μια φορά όμως ο Πεισθέταιρος παίρνοντας το λόγο, φουσκώνει τα μυαλά των πουλιών και μαγεύει σταδιακά το ακροατήριό του. Στο τέλος πείθει τα πουλιά να ιδρύσουν τη Νεφελοκοκκυγία (= κατοικία των κούκων στα σύννεφα, την πόλη δηλαδή των πουλιών) με στόχο να αναδειχτούν σε ρυθμιστές των αιθέρων.»Ο σκηνοθέτης του έργου Γιάννης Κακλέας προσέθεσε νέα στοιχεία στο έργο με κριτική της σημερινής πολιτικής πραγματικότητας , ακόμη και με  μουσική και στίχους χιπ χοπ για να είναι ευκολότερα κατανοητό στον σημερινό θεατή. Η παράσταση του ΔΗΠΕΘΕΚ ήταν μια δροσερή και ευχάριστη ψυχαγωγία στην κάψα του καλοκαιριού και των προβλημάτων.       

Οι θρυλικοί “Όρνιθες” του Κουν
Το 1959 πρωτοπαρουσιάσθηκε η θρυλική παράσταση του Θεάτρου Τέχνης. Τότε ο συνθέτης Μάνος Χατζιδάκις συναντήθηκε καλλιτεχνικά με άλλους κορυφαίους καλλιτέχνες: με το ζωγράφο Γιάννη Τσαρούχη, που είχε επιμεληθεί τα σκηνικά και τα κοστούμια, και με τον Κάρολο Κουν, το σκηνοθέτη της παράστασης και καλλιτεχνικό διευθυντή του Θεάτρου Τέχνης. Η παράσταση όμως κάθε άλλο παρά ευπρόσδεκτη ήταν. Το κοινό αντέδρασε σχετικά άσχημα στην πρεμιέρα (29 Αυγούστου), με αποτέλεσμα να απαγορευθούν οι επόμενες παραστάσεις από το Υπουργείο Προεδρίας. Ωστόσο, ενώ το κοινό αποδοκίμασε μόνο τη σκηνή με τον ιερέα (που είχε παρουσιαστεί σαν ορθόδοξος παπάς) και όχι όλο το έργο, η παράσταση διακόπηκε άδοξα.Η πορεία του μουσικού έργου, ωστόσο, δεν διακόπηκε. Ο συνθέτης αποφάσισε να ασχοληθεί με τις λεπτομέρειές του και να το ενορχηστρώσει. Το έργο πήρε την οριστική του μορφή (καντάτα) το 1964. Ένα χρόνο μετά, ο Μωρίς Μπεζάρ σκηνοθετεί και χορογραφεί τους «Όρνιθες», σε μουσική διεύθυνση του ίδιου του Χατζιδάκι, και παρουσιάζει το έργο στην Όπερα των Βρυξελλών. Με τους «Όρνιθες» το πολυεδρικό πρόσωπο του Μάνου Χατζιδάκι πλουτίζεται με νέα στοιχεία και σημειώνεται ένας ακόμη μεγάλος σταθμός, όχι μόνο στη δική του πορεία, αλλά και σ’ εκείνη της σύγχρονης ελληνικής μουσικής.
Η παράσταση του Θεάτρου Τέχνης, μετά τη διακοπή του 1959, επαναλαμβάνεται το 1960 στην οριστική της μορφή, με τις χορογραφίες της Ζουζούς Νικολούδη. Συνεχίζει παραστάσεις και τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, όπου το 1965 παίρνει το α’ βραβείο στο φεστιβάλ των Εθνών. Επανέρχεται από τότε τακτικά στο ρεπερτόριο του Θεάτρου Τέχνης το 1975, το 1986, το 1997, το 2008.”
ΠΗΓΗ¨ ΒΙΚΗΠΕΔΙΑ