“…Αυτό που έχει σημασία στη ζωή δεν είναι τι σου συμβαίνει,
αλλά τι θυμάσαι και πώς το θυμάσαι…”
Gabriel Garcia Marquez, Κολομβιανός συγγραφέας, Νόμπελ 1982
Γράφει ο Δρ. Γιάννης Θ. Πολυράκης
Πέτρινα χρόνια σε πέτρινο τόπο…Αυτό το βίωσε για πολλά χρόνια ο Μανωλιός, το φτωχό ξυπόλητο βοσκαρούδι. Μικρόσωμο, καχεκτικό, λιπόσαρκο, μοντέλο έτοιμο για μάθημα ανατομίας. Και τα σγουρά τα μαυροκάστανα μαλάκια του στριμμένα από τη σκόνη που’χε κατακαθίσει στο (συνήθως) ιδρωτομούσκεφτο μικρό κεφάλι, πλαίσιωναν το ηλιόκαφτό του μέτωπο που τέλειωνε σε δυο πυκνά και δασιά φρύδια. Κάτωθέ τους εγυάλιζαν δυο έξυπνα μαύρα ματάκια, δυο πυρωμένα καρβουνάκια έτοιμα να ανάψουν πυρκαγιά από το φλόγιστρο που άναβε η παιδική η περιέργεια, ένα με την αρχέγονη τη φύση που το έζωνε. Τα λιγνά του ποδαράκια, σταχτιά απ’τον κονιορτό του ατελείωτου τρεχαλητού και μαυρισμένα απ’το λιοπύρι του καλοκαιριού, κατέληγαν σε πέλματα γυμνά, που τα προστάτευε μια πετσιασμένη και τραχιά πατούσα, μα με τα δαχτυλάκια πάντα πληγιασμένα και όχι σπάνια ξενυχιασμένα, κατάλοιπο κάποιας αδέξιας κίνησης στον πέτρινο βιότοπό του…
…Σ’ όλα τούτα τα βάσανα της μίζερης ζωής στο βοσκοχώρι (κάπου στις υπώρειες των Σφακιανών Μαδάρων), ένα “μαράζι” επιπρόσθετο φώλιαζε στα εσώψυχα του μικρού βοσκού, αόρατο στους άλλους, μα ορατό εις τις αισθήσεις της ψυχής εκείνου, σαν λάχαινε να παραστεί στο μυρωμένο από λιβάνι, αεράκι. Ναι, το λιβάνι, ή ακριβέστερα η οσμή του λιβανιού ήταν εκείνο το απεχθές ερέθισμα που αναστάτωνε τον ψυχισμό του Μανωλιού και του δημιουργούσε θλίψη ατέλειωτη κι αποστροφή στη θεία –για τους άλλους- ετούτη ευωδία! Και δεν είχε άδικο. Τα χρόνια εκείνα της δεκαετίας του’ 50, μαζί με τις σωρευτικές ελλείψεις στο βοσκοχώρι, προστίθετο και η απουσία εφημέριου. Τις Κυριακές, καμπάνα δεν χτυπούσε στο χωριό, και πρώτη του φορά ο Μανωλιός βίωσε λειτουργία αναστάσιμη σαν ήταν φοιτητής… Παπάς ερχόταν μόνο εις τις κηδείες και εις τα μνημόσυνα. Όμως, τα έθιμα κείνης της εποχής, ήθελαν σπαρακτικά τα μοιρολόγια εις την κηδεία κάθε μεταστάντος, μα και εις τα μνημόσυνα, άσχετα εάν ήταν μνημόσυνο εις τις σαράντα μέρες, στο χρόνο μα και στο χρόνιο το συναπάντημα. Όχι σπάνια έρχονταν από τα διπλανά ή και τα μακρινά χωριά της Επαρχίας, μοιρολογίστρες φημισμένες κείνου του καιρού, που ταίριαζαν μα και συνταίριαζαν ένα θλιμμένο κι από καρδιάς βγαλμένο μοιρολόϊ, σε τέλειο δεκαπεντασύλλαβο, που τον ετόνιζε ο σπαραγμός της έμπειρης μοιρολογίστρας, μα και των γυναικών της οικογένειας του μεταστάντος. Μα και στη θλιβερή ετούτη “ανορχήστρωτη ορχήστρα”, προστίθετο πλέριο το μαύρο χρώμα στα ρούχα αντρών και γυναικών, με τα κατάμαυρα κεφαλομάντηλα κατεβασμένα ως τα μάτια των αντρών, και τα κατάμαυρα τσεμπέρια να καλύπτουν σαν μπούρκα αυτοσχέδια τα πρόσωπα των γυναικών! Ετούτο το θανατερό το σκηνικό που τόνιζε εις τα ευαίσθητα εσώψυχα του Μανωλιού πλέρια την παρουσία του θανάτου, τον έκανε να νοιώθει εις το εξής οριστικά και τελεσίδικα πλέον, αποστροφή εις την οσμή του λιβανιού, καθώς έντονη ήταν η οσμή του στο σπίτι του νεκρού, στην εκκλησία, παντού…
…Μα το ποτήρι της αποστροφής στη θεία τούτη ευωδία για το μικρό βοσκό, ξεχείλισε, όταν στα δέκα χρόνια του βίωσε και το θανατικό από βεντέτα στο βοσκοχώρι. Το σπίτι του νεκρού, πνιγμένο στα μοιρολόγια, στις κατάρες και τις απειλές των αντρών της οικογένειας για τον φονιά, στο μαύρο των ενδυμασιών και με διάχυτη την ευωδία του λιβανιού, έκανε το μικρό βοσκό να φύγει έντρομος και τρέχοντας από το σπίτι όπου πλέρια το βίαιο θανατικό, είχε απλωμένα τα βαριά κρέπια του…
…Πέρασαν χρόνια…Ο μικρός βοσκός, καλός στη μάθηση, κατάφερε να απομακρυνθεί από το βοσκοχώρι, σπούδασε δάσκαλος, βρήκε άξια συντρόφισσα, έκανε οικογένεια, απόκτησε και πέντε παιδιά. Βαθιά θρησκευόμενος και άτομο με καλή την παρουσία στον κοινωνικό περίγυρο, δεν απουσίαζε από καμιά εκδήλωση, πλην μιας: Του εκκλησιασμού. Και τούτο, επειδή η θεία ευωδία του λιβανιού, τον έκανε να νοιώθει αποστροφή, καθώς του ξύπναγε εικόνες και βιώματα περασμένα, μα όχι ξεχασμένα…
…Σήμερα, εβδομηντάρης πλέον και συνταξιούχος, ζει στην Αθήνα κι απολαμβάνει μια ήσυχη οικογενειακή ζωή, αλλά με πλήρη αποχή από την εκκλησία, για να αποφύγει το πισωγύρισμα των συναισθημάτων που του γεννάει η οσμή του λιβανιού. Μάταια ο νεαρός εφημέριος της συνοικίας, ο παπά-Αλέξανδρος, τον καλεί όπου και όταν τον συναντήσει να παραστεί την Κυριακή στη λειτουργία του. Ο γέρο-δάσκαλος χαμογελά, δεν του υπόσχεται ποτέ, κι απομακρύνεται διακριτικά…Βαθιά ριζωμένα στα εσώψυχα τα αρνητικά εκείνα συναισθήματα που βίωσε στην τρυφερή πρώιμη νιότη του, εκείνα τα πέτρινα χρόνια της δεκαετίας του’ 50, στον πέτρινο οικότοπό του…