Του Χρήστου Κάτσικα
Τις επόμενες μέρες 10.000 νεοδιόριστοι εκπαιδευτικοί και μαζί τους κάμποσες χιλιάδες αναπληρωτές θα κληθούν να στελεχώσουν τα σχολεία σε όλη την Ελλάδα μαζί με τους 135.000 νηπιαγωγούς, δασκάλους και καθηγητές που αποτελούν το μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό.
Πράγματι, εάν ο διορισμός στη σχολική εκπαίδευση αποτελεί το «φωτεινό αντικείμενο του πόθου» για χιλιάδες υποψήφιους εκπαιδευτικούς, οι συνεχείς μετακινήσεις εκτός τόπου μόνιμης κατοικίας κάθε χρόνο από Εβρο έως Κρήτη και από Ιθάκη μέχρι Ικαρία ισοδυναμούν με μια πολύχρονη περιπέτεια, μια σύγχρονη οδύσσεια.
Με «αεροπλάνα και βαπόρια», που λέει και το τραγούδι, ή ενίοτε κόβοντας αμέτρητα χιλιόμετρα στους αυτοκινητόδρομους δεκάδες χιλιάδες εκπαιδευτικοί οργώνουν όλη τη χώρα. Από την Κρήτη μέχρι τον Εβρο κι από τους Παξούς μέχρι την Τήλο με μια βαλίτσα στο χέρι…
Σχεδόν στο σύνολο των νεοδιόριστων και σε μεγάλο τμήμα των αναπληρωτών που θα δουν το όνομά τους στις λίστες όσων θα διοριστούν ως μόνιμοι ή θα προσληφθούν ως έκτακτο προσωπικό στα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για την προσεχή σχολική χρονιά, τη χαρά της πρόσληψης σκιάζει το αβάσταχτο κόστος… του ξενιτεμού!
Και αυτό καθώς είναι αναγκασμένοι να στήσουν το νοικοκυριό τους με ένα μεγάλο κόστος, το οποίο διαμορφώνεται κυρίως από το ενοίκιο, τη διατροφή και τις μετακινήσεις και συνήθως είναι τουλάχιστον μιάμιση φορά μεγαλύτερο από τις πενιχρές αποδοχές τους.
Για να υπάρχει μια εικόνα, αρκεί να πούμε ότι οι καθαρές απολαβές των νεοδιόριστων το πρώτο έτος είναι 776,69 ευρώ, ενώ των μόνιμων είναι 873,52 ευρώ. Η διαφορά των 97 ευρώ οφείλεται στο ποσό που παρακρατείται, σε δόσεις, σε κάθε δημόσιο υπάλληλο κατά τον πρώτο χρόνο στην υπηρεσία για την εγγραφή στο Μετοχικό Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων.
Μαζί με τα υψηλά ενοίκια, το μεγάλο κόστος της βενζίνης και η απογείωση των τιμών των ειδών διατροφής αναγκάζουν το μεγαλύτερο τμήμα των νεοδιόριστων και των αναπληρωτών που καλούνται να υπηρετήσουν εκτός τόπου μόνιμης κατοικίας να γίνονται οι ίδιοι ή η οικογένειά τους χορηγοί των απαιτήσεων της πρόσληψής τους.
Σκεφτείτε, για παράδειγμα, όταν μένει ένας αναπληρωτής στη Βέροια και καλείται να διδάξει στην Κάρπαθο. Πρέπει πρώτα να παρουσιαστεί στη Ρόδο, όπου είναι τα γραφεία της Δευτεροβάθμιας, να περιμένει την τοποθέτησή του και στη συνέχεια να δει πότε θα έχει καράβι για να πάει στο νησί όπου είναι το σχολείο. Μετά ξεκινάει η οδύσσεια να βρει σπίτι και να τακτοποιηθεί. Ολα αυτά βέβαια προϋποθέτουν πως θα πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον 2.000 ευρώ στην άκρη για να αντιμετωπίσει τα πρώτα έξοδα μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου περίπου που θα πληρωθεί.
Η ιστορία με τη στέγαση είναι κάτι παραπάνω από δύσκολη, ειδικά σε τουριστικές περιοχές όπως, δηλαδή, το μισό του ελληνικού χώρου. Να δώσουμε ένα παράδειγμα. Στον Νομό Κέρκυρας τα τελευταία χρόνια υπηρετούν κάθε χρόνο περίπου 500 αναπληρωτές και –πλέον- περίπου 450 νεοδιόριστοι και στις 2 βαθμίδες εκπαίδευσης. «Το νησί της Κέρκυρας είναι ένας τουριστικός προορισμός με μεγάλη “ανάπτυξη” – όπως λέει και η κυβέρνηση… Σε αυτή την ανάπτυξη όμως δεν υπάρχει χώρος για τους αναπληρωτές και τους νεοδιόριστους, όπως φαίνεται…» σημειώνουν τα εκπαιδευτικά σωματεία του νησιού.
Εδώ η επέκταση της τουριστικής περιόδου και η ραγδαία εξάπλωση των βραχυχρόνιων μισθώσεων έχουν απογειώσει τις τιμές, με αποτέλεσμα να γίνεται πραγματική βάσανος η εξεύρεση κατοικίας για τους εκπαιδευτικούς. Το αποτέλεσμα είναι να φτάνουν σε σημείο τις πρώτες μέρες «να διανυκτερεύουν οι εκπαιδευτικοί ακόμη και στα αυτοκίνητα και στις παραλίες – ακόμα και στα γραφεία των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης» όπως μας ενημερώνει η ΕΛΜΕ Κέρκυρας.
Εξαθλίωση
Την περσινή χρονιά «γίναμε μάρτυρες φαινομένων εξαθλίωσης των εκπαιδευτικών αυτών, καθώς σε πολλές περιπτώσεις αναγκάστηκαν να διαμείνουν σε παραλίες, σε κάμπινγκ ή και στα αυτοκίνητά τους, λόγω έλλειψης καταλυμάτων. Σε άλλες περιπτώσεις εκπαιδευτικοί εξαναγκάστηκαν επί της ουσίας σε παραίτηση, μια και λόγω της αυξημένης τουριστικής κίνησης δεν έβρισκαν σπίτια για να νοικιάσουν! Ή να πετιούνται οι αναπληρωτές έξω από τα σπίτια τους πολύ πριν λήξει η σχολική χρονιά, όπως έγινε και στην περιοχή μας» επισημαίνουν μέλη του Δ.Σ. της ΕΛΜΕ Κέρκυρας, που ήδη έχουν πάρει τις κατάλληλες πρωτοβουλίες προκειμένου να διεκδικήσουν να δοθεί λύση (δωρεάν σίτιση και κατάλυμα διαμονής) μπροστά στο πρώτο κύμα των νεοδιόριστων και αναπληρωτών εκπαιδευτικών.
Τα ίδια αντιμετωπίζουν οι αναπληρωτές και οι νεοδιόριστοι εκπαιδευτικοί και στα νησιά του Αιγαίου. Για παράδειγμα, τα νησιά των Κυκλάδων, που βίωσαν και βιώνουν και φέτος μια «υπερμεγέθη» τουριστική ανάπτυξη, δυστυχώς αποτελούν αρκετά «δύσκολους» προορισμούς για τη διαβίωση και την εργασία για τους εκατοντάδες αναπληρωτές εκπαιδευτικούς που εργάζονται σ’ αυτά.
Με πρώτο μισθό που κατά μέσον όρο κυμαίνεται στα 900 ευρώ οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί καλούνται να αντεπεξέλθουν στα πανάκριβα ενοίκια, το πανάκριβο κόστος ζωής, τα αυξημένα ακτοπλοϊκά και αεροπορικά εισιτήρια, τους «εκτοξευμένους» λογαριασμούς ΔΕΚΟ, την πανάκριβη βενζίνη κ.λπ., όπως μας λέει ο πρόεδρος της ΕΛΜΕ Κυκλάδων Δημήτρης Παπαδημητρίου.
Υπό αυτές τις συνθήκες οι αναπληρωτές ουσιαστικά είναι σαν να είναι «χορηγοί» της εκπαίδευσης, αφού τα χρήματα που παίρνουν πάνε όλα σε εισιτήρια και έξοδα διαβίωσης (ενοίκιο, φαγητό κ.λπ.). Για αρκετούς χωρίς το «επίδομα» από τη μητέρα και τον πατέρα ή τη δεύτερη «μυστική» δουλειά δεν υπάρχουν στοιχειώδεις συνθήκες επιβίωσης.
Ο κατώτατος ετήσιος μικτός μισθός του Ελληνα εκπαιδευτικού είναι το 52% του μέσου όρου των μισθών στις χώρες της ευρωζώνης. Στις 10 χώρες με τους πιο κακοπληρωμένους εκπαιδευτικούς ανήκει η Ελλάδα, σύμφωνα με έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΑΣΑ). Συγκεκριμένα, η χώρα μας καταλαμβάνει την έκτη θέση από το τέλος.
Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι ο κατώτατος ετήσιος μικτός μισθός του Ελληνα εκπαιδευτικού είναι: το 19% του αντίστοιχου του Λουξεμβούργιου, το 31% του Γερμανού καθηγητή, το 42% του Φινλανδού, το 44% του Αυστριακού, το 45% του Ισπανού, το 53% του Κύπριου, το 57% του Ιταλού, το 66% του Πορτογάλου, το 77% του Σλοβένου, το 52% του μ.ό. των χωρών της ευρωζώνης.