Μπορεί οι αμερικάνοι και στα Χανιά να καθαρίζουν ανά καιρούς παραλίες αλλά ο αμερικάνικος στρατός είναι από τους μεγαλύτερους κινδύνους για το περιβάλλον. Και δρα ανεξέλεγκτα…
Ο αμερικανικός στρατός έχει τεράστιας κλίμακας παρουσία, με αποτύπωμα άνθρακα μεγαλύτερο από οποιοδήποτε άλλο θεσμικό όργανο στη γη. Αλλά όταν πρόκειται για την αποκάλυψη των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, δεν υπάρχει κανένας απολύτως έλεγχος.
How US Military Bases Abroad Harm America and the World. «Λειτουργεί με αυτό το είδος του μανδύα της αορατότητας, παρά το γεγονός ότι έχει μακρύ ιστορικό πολύ σοβαρών περιβαλλοντικών καταστροφών».
Μια ομάδα περιβαλλοντικών οργανώσεων απέστειλε πέρυσι επιστολή στον ΟΗΕ με την οποία ζητούσε αυστηρότερες και διαφανέστερες αναφορές για τις στρατιωτικές εκπομπές. «Η έκτακτη ανάγκη μας για το κλίμα δεν έχει πλέον την πολυτέλεια να επιτρέπει την παράλειψη των στρατιωτικών εκπομπών και των εκπομπών που σχετίζονται με τις συγκρούσεις στο πλαίσιο της διαδικασίας UNFCCC και των διεθνών διαπραγματεύσεων για το κλίμα», ανέφεραν στην επιστολή, όπως αναφέρει το Reuters.
Επιστήμονες και άλλοι εμπειρογνώμονες για το κλίμα έχουν επίσης κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για το στρατιωτικό τυφλό σημείο στην παγκόσμια λογιστική των εκπομπών.
«Πρέπει να αναγνωριστούν επίσημα και να αναφερθούν με ακρίβεια στις εθνικές απογραφές και οι στρατιωτικές επιχειρήσεις πρέπει να απαλλαγούν από τον άνθρακα».
Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της στρατιωτικής μηχανής των ΗΠΑ καταγράφηκαν σε δύο εκθέσεις του 2019, οι οποίες αποκάλυψαν ότι είναι ο μεγαλύτερος θεσμικός καταναλωτής υδρογονανθράκων στον κόσμο, εκλύοντας περισσότερες εκπομπές από βιομηχανικά κράτη όπως η Πορτογαλία και η Δανία.
Ωστόσο, η συμβολή του Αμερικάνικου στρατού στη θέρμανση του πλανήτη δεν υπολογίζεται σε μεγάλο βαθμό, καθώς η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει πιέσει για την εξαίρεση της στρατιωτικής δραστηριότητας από το Πρωτόκολλο του Κιότο του 1997, το οποίο καθόρισε δεσμευτικούς στόχους εκπομπών για τα κράτη που το υπέγραψαν. Κατά τη διάρκεια των συνομιλιών του Παρισιού το 2015, η εξαίρεση καταργήθηκε, αλλά η αναφορά των στρατιωτικών εκπομπών παραμένει προαιρετική.
Πόσο μεγάλος είναι ο στρατός των ΗΠΑ;
Τεράστιος.
Το Πεντάγωνο δεν δημοσιεύει στοιχεία για τις βάσεις. Αλλά η έρευνα του Vine δείχνει ότι διαθέτει περισσότερες από 750 υπερπόντιες στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ σε περίπου 80 χώρες – περισσότερες από κάθε άλλη αυτοκρατορία στην παγκόσμια ιστορία.
Όλα αυτά κοστίζουν πολλά χρήματα. Οι στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ έφτασαν σχεδόν τα 877 δισ. δολάρια το 2022, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το 40% των συνολικών παγκόσμιων δαπανών.
Ποια είναι η επίδρασή του στο κλίμα;
Στο σύνολό τους, οι στρατοί είναι από τους μεγαλύτερους καταναλωτές καυσίμων παγκοσμίως, αντιπροσωπεύοντας το 5,5% των παγκόσμιων εκπομπών, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση, που δημοσιεύθηκε από το CCP και τη βρετανική δεξαμενή σκέψης Common Wealth. Συγκριτικά, η πολιτική αεροπορία αντιπροσωπεύει περίπου το 2%.
Αντιπροσωπεύοντας τουλάχιστον τα τρία τέταρτα της παγκόσμιας στρατιωτικής παρουσίας, οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ είναι μακράν οι μεγαλύτεροι εκπέμποντες. Τα στοιχεία είναι λιγοστά, αλλά εκτιμάται ότι αγόρασαν περίπου 269.230 βαρέλια πετρελαίου την ημέρα το 2017 – αριθμός που ανέρχεται σε περίπου 100 εκατομμύρια βαρέλια εκείνο το έτος.
Η κατανάλωση καυσίμων έχει εκτοξευθεί κατά τη διάρκεια των δεκαετιών. Ενώ ο μέσος Αμερικανός στρατιώτης αντιστοιχούσε σε 3,8 λίτρα (ένα γαλόνι) κατανάλωσης καυσίμων κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο αριθμός αυτός είχε εκτοξευθεί σε 83,3 λίτρα (22 γαλόνια) μέχρι τη στιγμή που οι ΗΠΑ εισέβαλαν στο Ιράκ το 2003.
Ο σύγχρονος απολογισμός θα περιλάμβανε το στρατιωτικό εξοπλισμό, τον εξοπλισμό και την τροφοδοσία όλων των σύγχρονων ανέσεων των προαστίων των ΗΠΑ σε όλο τον κόσμο. Αλλά, το μεγαλύτερο μέρος των καυσίμων καταβροχθίζεται από τα οπλικά συστήματα – άρματα μάχης, πλοία και αεροπλάνα – ενώ το 80% πηγαίνει σε καύσιμα για τα μαχητικά αεροσκάφη που λειτουργούν σε μεγάλα ύψη.
Η ζημία δεν περιορίζεται σε καμία περίπτωση σε καιρό πολέμου. Μεταξύ 2001 και 2018, μόνο το ένα τρίτο των στρατιωτικών εκπομπών των ΗΠΑ αφορούσε τις μεγάλες ζώνες επιχειρήσεων, όπως το Ιράκ και το Αφγανιστάν.
Πέρα από τις γραμμές του μετώπου, ο αντίκτυπος του στρατού επεκτείνεται σε ένα εκτεταμένο δίκτυο κατασκευαστικών αλυσίδων εφοδιασμού έντασης άνθρακα (PDF). Σύμφωνα με το Υπουργείο Άμυνας, η μέση αμερικανική εταιρεία αεροδιαστημικής βασίζεται σε περίπου 200 κύριους προμηθευτές, με περισσότερες από 12.000 εταιρείες στις κατώτερες βαθμίδες.
«Οι ΗΠΑ είναι πραγματικά ο γορίλας των 800 λιβρών των στρατιωτικών εκπομπών, τόσο από την άποψη των επιχειρήσεων όσο και από την άποψη του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος», δήλωσε ο Bigger.
Τι γίνεται με άλλες μορφές περιβαλλοντικής ζημίας;
Η ζημία που προκαλούν οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ υπερβαίνει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Η ανεξέλεγκτη στρατιωτική επέκταση έχει επίσης επηρεάσει την ποιότητα του αέρα, τα οικοσυστήματα, τη βιοποικιλότητα και την υγεία των τοπικών πληθυσμών που ζουν γύρω από τις βάσεις.
Η πρόσφατη ιστορία της ζημιάς που προκαλεί η στρατιωτική παρουσία τους ξεκινά από τις ημέρες των πυρηνικών δοκιμών στην ατόλη Μπικίνι στις Νήσους Μάρσαλ, όπου οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν 67 εκρήξεις μεταξύ 1946 και 1958, εκθέτοντας τους κατοίκους σε επίπεδα ραδιενέργειας σαν του Τσερνομπίλ.
Ο λεγόμενος «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» άφησε επίσης κληρονομιά περιβαλλοντικών καταστροφών και μεγάλων προβλημάτων υγείας σε μέρη όπως το Ιράκ και το Αφγανιστάν, όπου ο αμερικανικός στρατός αποτεφρώνει συστηματικά πλαστικά, ηλεκτρονικά και άλλα τοξικά απόβλητα σε γιγαντιαίους λάκκους καύσης.
Μέχρι σήμερα, η καταστροφή συνεχίζεται, με την εκτεταμένη χρήση των υπερ- και πολυφθοροαλκυλικών ουσιών (PFAS), μιας λεγόμενης χημικής ουσίας που παραμένει για πάντα, που βρίσκεται κυρίως στον αφρό πυρόσβεσης, σε εγχώριες εγκαταστάσεις και ξένες βάσεις. Ανθεκτικά στη διάσπαση, τα χημικά αυτά δηλητηριάζουν τα νερά, προκαλώντας γενετικές ανωμαλίες και καρκίνο.
«Το βασικό γεγονός είναι ότι οι στρατιωτικές βάσεις δεν είναι καλές για το περιβάλλον», δήλωσε ο Vine, συγγραφέας του βιβλίου Base Nation. «Εξ ορισμού, είναι συγκεντρώσεις συχνά τεράστιων ποσοτήτων εξαιρετικά επικίνδυνων καταστροφικών υλικών και οπλισμού που δεν είναι καλές για τον άνθρωπο και άλλα έμβια όντα».
Γίνεται κάτι για να μειωθούν οι επιπτώσεις;
Η αμερικανική οικονομία επωφελείται σε μεγάλο βαθμό από τη στρατιωτική επέκταση, με κρατικές επιδοτήσεις που εισρέουν σε βασικές βιομηχανίες σε ολόκληρη τη χώρα.
Ο Khem Rogaly, ανώτερος ερευνητής στο Common Wealth, παρατήρησε ότι τα κατασκευαστικά έργα χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία πολιτικής υποστήριξης στις περιφέρειες του Κογκρέσου. Πάρτε την κατασκευή των μαχητικών αεροσκαφών F35, με αλυσίδες εφοδιασμού που εκτείνονται σχεδόν σε όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ.
Τα ποσά που διατίθενται για πράσινες πρωτοβουλίες ωχριούν σε σύγκριση με τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια που δαπανώνται για τον αμερικανικό στρατό κάθε χρόνο. Ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού, το κύριο εργαλείο της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για την απαλλαγή της οικονομίας από τον άνθρακα, στοχεύει να διοχετεύσει το σημαντικό, αλλά συγκριτικά πενιχρό ποσό των 369 δισεκατομμυρίων δολαρίων για μια δεκαετή περίοδο σε φορολογικές πιστώσεις και χρηματοδότηση έργων πράσινης ενέργειας.
Παρόλα αυτά, γνωρίζοντας τους κινδύνους που εγκυμονεί η κλιματική αλλαγή, ο στρατός των ΗΠΑ προσπάθησε να μειώσει τις επιπτώσεις του. Πρόσφατα, παρουσίασε τη στρατηγική του για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών μέχρι το 2050. Περιλαμβάνονται σχέδια για την ηλεκτροκίνηση περισσότερων στρατιωτικών οχημάτων και τον εκσυγχρονισμό της «παραγωγής ενέργειας, της αποθήκευσης μπαταριών, της διαχείρισης γης, των προμηθειών» και της «ανθεκτικότητας της αλυσίδας εφοδιασμού».
Ο Rogaly εκτίμησε ότι η απεξάρτηση των μαχητικών αεροσκαφών από τον άνθρακα θα αποτελούσε πρόκληση. Αυτό δεν πρόκειται να διευκολύνει τη μετάβαση σε κάτι άλλο», λέει.
Η COP28 θα καταστήσει τους στρατούς περισσότερο υπόλογους για τις εκπομπές ρύπων;
Το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNEP) προειδοποίησε ότι ο κόσμος μπορεί να περιμένει μια δραματική αύξηση της θερμοκρασίας κατά 3 βαθμούς Κελσίου (5,4 βαθμούς Φαρενάιτ) αυτόν τον αιώνα.
Σύμφωνα με την έκθεση του UNEP, η οποία δημοσιεύθηκε στις 20 Νοεμβρίου, οι χώρες θα πρέπει να μειώσουν κατά 42% τις προβλεπόμενες για το 2030 εκπομπές για να αποφύγουν την παραβίαση του προηγουμένως συμφωνηθέντος ορίου του 1,5C (2,7F) πάνω από την προβιομηχανική θερμοκρασία.
Εν τω μεταξύ, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες δήλωσε ότι η COP28 θα πρέπει να υιοθετήσει μια πολιτική «χωρίς εξαιρέσεις» όσον αφορά τις εκπομπές.
Ωστόσο, παρά τον σαφή επείγοντα χαρακτήρα του προβλήματος, οι στρατοί και ειδικά αυτός των ΗΠΑ παραμένει το “τυφλό σημείο” το οποίο ουδείς δε θέλει να δει. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι χώρες θα υποχρεωθούν να συμπεριλάβουν τις στρατιωτικές εκπομπές στις προσπάθειές τους για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές.