Ο θάνατος του εθνάρχου Βενιζέλου

Γράφει ο Κανάκης Γερωνυμάκης

Το 1936 ήμουνα μαθητής στο δημοτικό σχολείο του Βουβά. Την 18 Μαρτίου πήγαμε το πρωί στο σχολείο μας και είδαμε τη σημαία μας μεσίστια. Ο δάσκαλός μας (ο αείμνηστος Γ. Μανταδάκης) μας είπε ότι η σημαία ήτανε μεσίστια λόγω πένθους διότι επέθανε ο Ελευθέριος Βενιζέλος στο Παρίσι και ότι για οτν ίδιο λόγο δεν θα κάνομε μάθημα αυτή την ημέρα. Μας έβαλε όμως μέσα και μας είπε πολλά πράγματα για τη ζωή του και για την προσφορά του στην χώρα μας, και θυμάμαι ακόμα πολλά από όσα μας είπε.

Μας είπε ότι οι ρίζες του Βενιζέλου είναι από τη Μεσσηνία και ότι ο πατέρας του ήρθε και κατοίκησε στα Χανιά και ότι είχε γυαλοπωλείο. Μας είπε ότι ο παπάς τότε που τον βάφτιζε, όταν εκτελούσε το μυστήριο της βάφτισης είπε: «Βαφτίζεται ο δούλος του Θεού Ελευθέριος, που θα ελευθερώσει την Ελλάδα…» και ότι όταν ήτανε μαθητής γυμνασίου, περιεργαζόμενος ένα χάρτη της Ελλάδος στον τοίχο ενός καφενείου, έβγαλε από την τσέπη του ένα μολύβι και έσυρε μια γραμμή που περιελάμβανε μεγάλο μέρος των Βαλκανίων και της Μικράς Ασίας και είπε: «Μια μέρα η Ελλάδα θα ελευθερώσει αυτές τις περιοχές (τότε τα βόρεια σύνορα της Ελλάδος φτάνανε από τον Αμβρακικό κόλπο, μέχρι τον Παγασητικό κόλπο). Μας είπε ότι ο Βενιζέλος σαν μαθητής ήτανε ζωηρός και το απολυτήριο του γυμνασίου, που το πήρε από το γυμνάσιο της Σύρου με διαγωγή κοσμία και όχι με κοσμιοτάτη. Ότι ήτανε δικηγόρος και ότι από νέος αναμείχθηκε στην πολιτική και εκέρδιζε πολλές διπλωματικές μάχες. Μας είπε ακόμα ότι ο πρωθυπουργός της Αγγλίας τότε, ο Λόυδ Τζώρτζ, είχε δει πρώτη φορά τον Βενιζέλο σε μια διεθνή συνέλευση και όταν γύρισε στην Αγγλία είπε ότι του έκαμε εντύπωση ένας νέος μεγάλος πολιτικός μιας μικρής χώρας (εννοούσε τον Βενιζέλο) (μα και όταν ο Λόυδ Τζώρτζ άκουσε για τον θάνατο του Βενιζέλου είπε πως η Ελλάδα δεν γέννησε τέτοια προσωπικότητα από την εποχή του Περικλή). Αυτό δεν το άκουσα από τον δάσκαλο μας, το διάβασα κάπου. Ακόμα μας είπε ότι το 1912 στους Βαλκανικούς πολέμους, όταν υπηρετούσε ο γιός του Βενιζέλου, ο Σοφοκλής, αξιωματικός του πυροβολικού, εσκεφτήκανε ότι αν τύχει να σκοτωθεί ο Σοφοκλής δεν θα μπορεί ο πατέρας του απρόσκοπτος να διαχειριστεί την εν εξελίξει πολεμική επιχείρηση και πήγε μια επιτροπή και απαίτησε από τον Σοφοκλή να μη λάβει μέρος στις μάχες, μα επουδενί δεν το δέχτηκε. Τότε η επιτροπή επήγε στον Βενιζέλο και του απαίτησε να μην επιτρέψει στον Σοφοκλή να λάβει μέρος στη μάχη, μα αυτός τους είπε να πάνε να το απαιτήσουνε από τον Σοφοκλή, και όταν του είπανε ότι πρώτα πήγανε στο Σοφοκλή μα δεν τους δέχτηκε καθόλου, τότε ο Βενιζέλος είπε:
«Αν θα δεχότανε ο Σοφοκλής την πρότασή σας, δεν θα ήτανε γιός μου».

Η κηδεία του Βενιζέλου έγινε στις 29 Μάρτη και ο δάσκαλός μας επήγε στην κηδεία και άμα γύρισε μας έκανε περιγραφή της κηδείας και μεταξύ των άλλων μας είπε ότι σε μια εξέδρα (που μας την παρουσίασε και με σκίτσο στον μαυροπίνακα με κιμωλία). Στη μέση είχανε το φέρετρο με το λείψανο του μεγάλου νεκρού και στις 4 γωνίες από ένα λεβέντη με σαλβάρια.

Στη μια γωνία της εξέδρας ο Ιωάννης Κουτρουμπάς από την Ίμβρο, στην άλλη γωνία ο Ασφενδιώτης Μανούσος Γιαννούλης που κατοικούσε τότε στο Ρέθυμνο, και στις άλλες δύο γωνίες άλλοι δύο λεβέντες με σαλβάρια. Μας μιλούσε ίσως δύο ώρες για τον Βενιζέλο μα δεν θυμάμαι περισσότερα πράγματα γιατί αυτά τα άκουσα σαν παιδί πριν από 80 χρόνια ακριβώς. Μα και όσα θυμάμαι από τα πασίγνωστα είναι περιττό να τα ξαναγράφω, αφού όλοι τα έχουνε ακούσει και διαβάσει πολλές φορές.