Μιλώντας στον Σταύρο Θεοδωράκη, λίγες μέρες μετά την ανάδειξή του σε πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, ο Στέφανος Κασσελάκης δήλωνε ότι είναι «το πιο διαφανές πολιτικό πρόσωπο στην Ελλάδα» (Alpha, 5.10.2023).
Αυτό ισχύει, αλλά μόνο για τα ζητήματα της ιδιωτικής του ζωής, την οποία έχει επιλέξει να προβάλλει διαρκώς, υπερασπιζόμενος θαρραλέα τις προσωπικές του επιλογές. Αντίθετα, σε όλο αυτό το διάστημα φρόντιζε να κρατά ως επτασφράγιστο μυστικό όχι μόνο τις πολιτικές του πεποιθήσεις αλλά και τις λεπτομέρειες της επιχειρηματικής του δραστηριότητας. Οι κακόπιστοι, μάλιστα, υποστήριζαν ότι αυτή του η επιλογή είναι που τον οδήγησε και στην απόφαση να μη βιαστεί (ζητώντας παραιτήσεις βουλευτών) να αποκτήσει έδρα στη Βουλή, κάτι που θα τον υποχρέωνε να δημοσιοποιήσει και ένα λεπτομερές «πόθεν έσχες». Και καλά το «επιχειρηματικό απόρρητο». Είναι δυνατόν να πληροφορούμαστε το πολιτικό του πρόγραμμα κατόπιν εορτής, από την ομιλία του στον ΣΕΒ;
Ενας… «Ωνάσης» στην Αριστερά
Τελικά, άθελά του, εκείνος που μας βοήθησε να λύσουμε το μυστήριο για τις πραγματικές πολιτικές απόψεις του Στέφανου Κασσελάκη ήταν ο πατέρας του. Μιλώντας στον Νίκο Ευαγγελάτο μετά την εκλογή του γιου του, ο Θεόδωρος Κασσελάκης θα δηλώσει περιχαρής ότι «όλοι οι εφοπλιστές μού τηλεφώνησαν και μου έδωσαν συγχαρητήρια για τον Στέφανο», καθώς και ότι η γνώμη του για τον Κυριάκο Μητσοτάκη είναι «εξαιρετική» (Mega 25.9.2023).
Θα πει κανείς ότι αυτά είναι υπερβολές ενός πατέρα, ο οποίος δεν έχει σχέση με την Αριστερά. Αλλά ο γιος; Μόλις ο δημοσιογράφος διατύπωσε τη σκέψη ότι «ο Στέφανος έλειπε τόσο καιρό και δεν ξέρει καλά τα ελληνικά πράγματα», ο Θ. Κασσελάκης είχε έτοιμη την απάντηση: «Θέλω να σας πω ότι έγραφε στον “Εθνικό Κήρυκα” ως “Αριστοτέλης Ωνάσης”. Ηταν ενημερωμένος σε πάρα πολλά θέματα». Το ίδιο είχε πει λίγες μέρες νωρίτερα: «Ηξερα ότι γράφει πάρα πολύ καλά στον “Εθνικό Κήρυκα” της Αμερικής με το ψευδώνυμο “Αριστοτέλης Ωνάσης”. Ηταν δηλαδή διαρκώς στην πολιτική και τα οικονομικά» («Κοινωνία ώρα Mega», 19.9.2023).
Σπεύδω να σας προλάβω. Μην αναζητήσετε κείμενα του «Αριστοτέλη Ωνάση» στον «Εθνικό Κήρυκα». Δεν υπάρχουν. Και βέβαια κανείς δεν θα μπορούσε να γράφει με παρόμοιο ψευδώνυμο! Το πραγματικό ψευδώνυμο του Στέφανου Κασσελάκη στον «Εθνικό Κήρυκα» ήταν «Αριστοτέλης Οικονόμου» και άθελά του ο καημένος ο πατέρας του πρόδωσε τι σκεφτόταν όταν το επέλεγαν. Ο «Αριστοτέλης Οικονόμου» έγραφε τη στήλη «Το χρώμα της αγοράς», ενώ νεότερος, όταν ακόμα σπούδαζε, έγραφε με το όνομά του τη «Στήλη του φοιτητή». Οσο για τον «Εθνικό Κήρυκα», πρόκειται για τη γνωστή εφημερίδα, της οποίας ο εκδότης Αντ. Διαματάρης ορίστηκε από τον κ. Μητσοτάκη υφυπουργός για θέματα αποδήμων, αλλά η θητεία του έληξε άδοξα.
Εντοπίσαμε δεκάδες κείμενα του Στέφανου Κασσελάκη, τα οποία διαψεύδουν εκείνους που τον επικρίνουν λέγοντας ότι είναι ένας «άσχετος», ότι τάχα δεν έχει πολιτική συγκρότηση ή ότι δεν έχει ιδέα από οικονομία. Τα κείμενα αυτά παρουσιάζουν μια αξιοθαύμαστη ενότητα και σαφή πολιτική συγκρότηση. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι δεν έχουν καμιά σχέση με την Αριστερά.
Και νέος και νεοφιλελεύθερος
Από τα πρώτα κείμενά του ο Στέφανος Κασσελάκης, ως φοιτητής, εμφανίζεται ως πεισμένος δεξιός και νεοφιλελεύθερος, υπέρ των επιχειρήσεων και εναντίον των εργαζομένων. Διαβάζουμε στη στήλη του: «Οι μισθοί στην Ελλάδα είναι μικρότεροι από τους αντίστοιχους στην Ευρώπη της πρώτης ταχύτητας, κάτι το οποίο όμως μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμα καλό, αν μπορέσουμε να ενισχύσουμε έτσι την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων στο εξωτερικό ή των ξένων εταιρειών στην Ελλάδα» (7.7.2007).
Και αν δεν κατάλαβε κανείς, υπάρχει και η θεωρητική τεκμηρίωση: «Η Ελλάδα χρειάζεται για μερικά χρόνια την οικονομική θεωρία στο πρότυπο του Ρέιγκαν (supply side)». Πρόκειται βέβαια για τη μακροοικονομική θεωρία που υποστηρίζει τη μείωση των φόρων, την απουσία κανονιστικών ρυθμίσεων και την πλήρη απελευθέρωση του εμπορίου. Είναι τα περιβόητα «Reaganomics». Και αν αναζητήσει κανείς τους λόγους του Κυριάκου Μητσοτάκη για την οικονομική πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση της Δεξιάς από το 2019, θα διαπιστώσει ακριβώς τη συνεχή αναφορά στο ίδιο σχήμα (supply side).
Από εκείνη τη μακρινή εποχή ο Στέφανος Κασσελάκης ξιφουλκούσε υπέρ των ιδιωτικών πανεπιστημίων: «Το βασικότερο συγκριτικό µας πλεονέκτημα [είναι η] εκπαίδευση. Αυτός και µόνο αυτός ο λόγος αρκεί για να επιτρέψουμε ιδιωτικά ελληνικά πανεπιστήμια». Και υποστήριζε τη Ν.Δ. απέναντι στο «διστακτικό» ΠΑΣΟΚ: «Κατά τη γνώμη µου είναι οξύμωρο και υποκριτικό ότι το ΠΑΣΟΚ θέλει να θεωρείται το προοδευτικό κόμμα του λαού, ενώ είναι αντίθετο στις εκπαιδευτικές αλλαγές της Ν.Δ. που θα άνοιγαν πόρτες τόσο σε φοιτητές όλων των κοινωνικοοικονοµικών στρωμάτων όσο και στις ελληνικές επιχειρήσεις».
Ειδικά για τα πανεπιστήμια, η μόνη προοπτική που έβλεπε ο κ. Κασσελάκης ήταν η ιδιωτικοποίηση: «Αρνείται κανείς ότι όσα ιδιωτικά πανεπιστήμια ιδρυθούν μετά την αναθεώρηση του άρθρου 16 θα δώσουν τεράστια έμφαση στις εγκαταστάσεις τους;» (9.3.2007). Εχθρός του ήταν οι φοιτητικές παρατάξεις και το πανεπιστημιακό άσυλο: «Οχι, δεν είναι η έλλειψη υπερηφάνειας εκ μέρους των φοιτητών. Είναι το ότι αυτή η υπερηφάνεια ανήκει στις κομματικές παρατάξεις των φοιτητών, το ότι αυτή η υπερηφάνεια ανήκει σε ένα αναχρονιστικό άσυλο».
Τα ίδια επαναλάμβανε με κάθε ευκαιρία: «Αυτό που δεν είπε [ο Γιώργος Παπανδρέου] είναι ότι και ο ίδιος είχε την ευθύνη για την κατάσταση που επικρατούσε, όταν διάλεξε […] να μην υποστηρίξει τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Αν είχε το πολιτικό κουράγιο να υποστηρίξει την αλλαγή, µε την οποία αρχικά συμφωνούσε, οι φοιτητές πάλι θα “έτρωγαν” ξύλο από τα ΜΑΤ, αλλά τουλάχιστον η κατάσταση µε την Παιδεία θα δοκιμαζόταν ριζικά και θα άλλαζε».
Με κάθε ευκαιρία διατύπωνε τη λύπη του για τις κινητοποιήσεις φοιτητών και εργαζομένων στην Ελλάδα: «Τι να σκεφτώ όταν οι στενοί μου φίλοι στην Ελλάδα δεν μπορούν να σπουδάσουν, ενώ το θέλουν, λόγω των καταλήψεων και των απεργιών;». Και, βέβαια, δίπλα σ’ αυτά: «Είναι απίστευτο πως το Κοµµουνιστικό Κόµµα πήρε το 8,1% των ψήφων σε µια ανεπτυγμένη χώρα, όπως η Ελλάδα» (27.9.2007).
Απολύστε τους δημοσίους υπαλλήλους!
Τα ίδια με τον φοιτητή Κασσελάκη έλεγε λίγα χρόνια αργότερα ο επιχειρηματίας Κασσελάκης ως «Αριστοτέλης Οικονόμου». Από τα πρώτα χρόνια της κρίσης, η κύρια έννοια του ήταν και πάλι η ιδιωτική εκπαίδευση και η μεσαία τάξη: «Εμαθα ότι σε πολλά από τα πιο γνωστά ιδιωτικά σχολεία της Αθήνας έχουν υπάρξει μεγάλες απώλειες στις εγγραφές των μαθητών (που πηγαίνουν πλέον σε δημόσια σχολεία). Αυτό σε μένα φανερώνει ότι η μεσαία τάξη στην Ελλάδα βρίσκεται σε δεινή θέση» (31.12.2011).
Το σοβαρότερο είναι ότι όταν η συγκυβέρνηση Παπαδήμου (Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ-ΛΑΟΣ) απέλυε δημοσίους υπαλλήλους, ο Στέφανος Κασσελάκης διαφωνούσε, επειδή θεωρούσε μικρό τον αριθμό των απολυόμενων: «Τα 15.000 άτομα που αποφάσισαν να απολύσουν από το Δημόσιο μέσα στο 2012 μού φαίνονται πάρα πολύ λίγα. Κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε να είχαν ήδη απολύσει πολύ περισσότερα άτομα και να επένδυαν τα χρήματα στη μείωση της φορολογίας».
Ως γνωστόν τις απολύσεις αυτές επιδίωξε και χειρίστηκε ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Τα ίδια ακραία νεοφιλελεύθερα ανακλαστικά επιδείκνυε ο κ. Κασσελάκης και στο ζήτημα της μείωσης του ελάχιστου μισθού: «Πολλοί επίσης σχολίασαν τη μείωση στον ελάχιστο μισθό. Πρόκειται για άλλο ένα ευαίσθητο θέμα με ανθρώπινες πτυχές, καθώς σίγουρα πολύς κόσμος εξαρτάται από έναν τέτοιο μισθό. Και όμως, αυτό το επίπονο μέτρο πρέπει να θεωρηθεί θετικό επειδή όντως κάνει τη χώρα πιο ανταγωνίσιμη και συγχρόνως διατηρεί μικρές εταιρείες εν ζωή» (18.2.2012).
Ο κ. Κασσελάκης δεν είχε δυσκολία να δικαιολογήσει τις εταιρείες που έβγαζαν υπερκέρδη την περίοδο της κρίσης και ονειρευόταν μια χώρα που θα διοικείται ως επιχείρηση: «Πώς είναι δυνατόν να έχουν εντυπωσιακά κέρδη οι εταιρείες όταν η οικονομική ανάπτυξη δεν αντιστοιχεί; Είναι δυνατόν, επειδή οι επιχειρήσεις έχουν βρει νέους τρόπους να αναδιοργανωθούν, νέες πηγές παραγωγικότητας και νέες αγορές στο εξωτερικό. Αν μόνο η Ελλάδα διοικούνταν λίγο σαν επιχείρηση…» (21.4.2012).
Ο κίνδυνος που λεγόταν Τσίπρας
Την κρίσιμη περίοδο των εκλογών του 2012, ο κ. Κασσελάκης εκδήλωνε την ελπίδα να κατορθώσουν η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ να κερδίσουν τον ΣΥΡΙΖΑ, την επικράτηση του οποίου θεωρούσε καταστροφική: «Θα ήμουν πολύ προσεκτικός για τις εξελίξεις στην Ελλάδα: αν η Κεντροδεξιά δεν συσπειρωθεί αρκετά ώστε να μπλοκάρει τα πιο δημαγωγικά κόμματα της Αριστεράς, ένα συστημικό γεγονός δεν θα είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας» (19.5.2012).
Πριν από τις δεύτερες εκλογές του 2012 ο κ. Κασσελάκης αναφέρεται για πρώτη φορά στον Αλέξη Τσίπρα, υιοθετώντας όλα τα κινδυνολογικά σενάρια της Δεξιάς: «Ο Αλέξης Τσίπρας έγινε διεθνής φυσιογνωμία αυθημερόν, καθώς οι πιθανότητες η Ελλάδα να αποχωρήσει από το ευρώ σκαρφάλωναν προς το 50 και 75%. […] Η πόλωση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στην πατρίδα μας θα οδηγήσει κατά πάσα πιθανότητα σε μια κυβέρνηση συνεργασίας δύο κομμάτων. Αν αυτή η κυβέρνηση τελικά υπάρξει μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και άλλου αριστερού κόμματος, φαντάζομαι ότι οι αγορές θα αντιδράσουν αρκετά αρνητικά στην εξέλιξη (παρά τα περί παραμονής στο ευρώ χωρίς λιτότητα που διαφημίζει η ηγεσία του κόμματος). Είναι όντως πρωτοφανές το ότι 1 ή 2% των Ελλήνων ψηφοφόρων μπορεί να επηρεάσει τόσο καθοριστικά τις διεθνείς αγορές» (2.6.2012).
Η επικράτηση της Ν.Δ. αντιμετωπίζεται με ανακούφιση: «Οι εκλογές στην Ελλάδα κατέληξαν τελικά στη δημιουργία μιας κεντρώας κυβέρνησης με ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Ο Αλέξης Τσίπρας θα πάψει πλέον να βρίσκεται στα πρωτοσέλιδα των διεθνών εφημερίδων και οι Ευρωπαίοι ηγέτες στις Βρυξέλλες θα αισθάνονται σαν να συνομιλούν με μια ελληνική κυβέρνηση από τις παλαιότερες, φυσιολογικές εποχές» (23.6.2012).
Πριν από τις δεύτερες εκλογές του 2015 ο κ. Κασσελάκης θα προβλέψει συμμαχία Τσίπρα-Δεξιάς: «Ο κ. Κασσελάκης», γράφει ο «Εθνικός Κήρυξ», «νομίζει ότι ο κ. Τσίπρας είναι ο πλέον πιθανότερος να νικήσει, αλλά αμφιβάλλει ότι θα ξεπεράσει το 30% και νομίζει ότι υπάρχει πιθανότητα 90% ότι θα υπάρξει κυβέρνηση συνεργασίας Ν.Δ.-ΣΥΡΙΖΑ, άσχετα με το τι λέει ο κ. Τσίπρας τώρα. “Δεν νομίζω ότι είναι αντίθετος με τις στροφές 180ο πλέον”, σημειώνει ο κ. Κασσελάκης» (10.9.2015).
Ενας μάνατζερ για την Αριστερά
Στα γραπτά, δηλαδή, του «Αριστοτέλη Οικονόμου» συναντάμε όσα ξάφνιασαν τους ακροατές του λόγου του από το βήμα του ΣΕΒ («Ο αρχηγός καταργεί Καταστατικό και Πρόγραμμα», «Εφ.Συν.», 12.10.2023). Αλλά κανείς δεν μπορεί να τον κατηγορήσει ότι τα έκρυψε. Ηδη από τον περασμένο Μάιο, σε εκτενή συνέντευξή του στο ένθετο «Περιοδικό» του «Εθνικού Κήρυκα», είχε ξεκαθαρίσει ότι δεν έχει καμιά σχέση με την Αριστερά:
«Αυτό που μπορεί να κάνει η πολιτική είναι να δημιουργήσει κατάλληλα εργαλεία και κίνητρα, καθώς και να θέσει τους κανόνες, ώστε από τη δραστηριότητα του ιδιωτικού τομέα να μπορούν να ενισχυθούν κοινωνικές προτεραιότητες. Το να υπάρξει ένα άλλο οικονομικό σύστημα χωρίς χρηματιστήρια, τράπεζες κ.λπ. είναι μάλλον στη σφαίρα της ουτοπίας» (Γιάννα Κατσαγεώργη, «Ενας σύγχρονος “Μικρός Πρίγκιπας” στον πλανήτη του ΣΥΡΙΖΑ», 20-21.5.2023). Κατά τον κ. Κασσελάκη, δηλαδή, μόνο η ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα θα βελτιώσει τις συνθήκες ζωής των πολλών. Πρόκειται κατά λέξη για το νεοφιλελεύθερο αφήγημα που βέβαια συμμερίζεται και υπηρετεί ο κ. Μητσοτάκης.
Οσο για το κόμμα, ο κ. Κασσελάκης θεωρεί ότι πρέπει να το διοικεί ως διευθύνων σύμβουλος μιας επιχείρησης, δημιουργώντας «think tanks» που θα αναφέρονται απ’ ευθείας σ’ αυτόν και απειλώντας με διαγραφή (ή μήπως «απόλυση»;) τους διαφωνούντες. Αλλά και ο τρόπος που νόμισε ότι αποστόμωσε τους διαφωνούντες («Για όσους αμφιβάλλουν για το τι χτίζουμε, ας πουν εκείνοι πότε έφεραν 500 νέα μέλη σε μία μέρα»), άθελά του αποκάλυψε ότι αντιμετωπίζει τα μέλη του κόμματος (παλιά και νέα) ως απλούς followers σε ένα προσωπικό σύστημα κοινωνικής δικτύωσης.
Βέβαια πρέπει να του πιστωθεί το γεγονός ότι, αν εξαιρέσουμε τις απρόσεκτες δηλώσεις του που υποχρεώνεται κάθε λίγο να ανασκευάσει, δεν έχει επιχειρήσει να εμφανιστεί ως «αριστερός». Μιλά απλώς για «δημοκρατία» και «διαφάνεια», ενώ, προτού ακόμα εκλεγεί, αντικατέστησε το «Α» (Αριστερά) του ονόματος ΣΥΡΙΖΑ με ένα άλλο «Α» (Ανασυγκρότηση). Πρόκειται δηλαδή για έναν επαγγελματία μάνατζερ που ανέλαβε τη διάσωση ενός κόμματος. Μόνο που κανένα κόμμα και κυρίως κανένα αριστερό κόμμα δεν μπορεί να «σωθεί» με τη μετατροπή του σε Α.Ε.
