Ο Σμαραγδής στην αυλή του ηγεμόνος

Της Μαρίας Κατσουνάκη

«Ο “μέγας ανηφορίζων” (σ.σ. αναφορά στον Καζαντζάκη) στον χώρο της τέχνης, της σκηνοθεσίας είναι ο Γιάννης Σμαραγδής που σηκώνει πάνω στα δικά του φτερά όλο και πιο ψηλά την Ελλάδα μας. Γι’ αυτό θέλω να τον χειροκροτήσουμε όλοι», είπε ο πρωθυπουργός κατά τη διάρκεια εκδήλωσης στη Μεσσηνία. Το βασικό στη ζωή είναι να βρίσκεσαι στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή. Ολα τα άλλα είναι θέμα χειρισμών και, φυσικά, έμπνευσης. Ετσι και ο σκηνοθέτης Γιάννης Σμαραγδής, παρών στην τελετή (στη μνήμη του Πύλιου ήρωα ναυτικού Βέλιου Καραβία) είχε την ευκαιρία να ανταποδώσει τα καλά λόγια στον Αντώνη Σαμαρά, στιχουργώντας σε ύφος μαντινάδας. Δεν τη διέκρινε ο πλούτος των λέξεων, τη χαρακτήριζε όμως ο πλούτος των αισθημάτων. Σύμφωνα, λοιπόν, με το περιεχόμενο, ο πρωθυπουργός παρομοιάστηκε με «ήλιο φωτεινό» που «έλαμψε» στο πρόσφατο ταξίδι του στην Αμερική, επέστρεψε «νικητής» και απολαμβάνει την «αγάπη όλων μας». Παρά τις πολλές αντιδράσεις που προκάλεσε ο ποιητικός οίστρος του κ. Σμαραγδή (γράφτηκε κατά κόρον στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι επρόκειτο για κοινώς λεγόμενο «γλείψιμο»), εμείς να ταχθούμε με τις αγαθές προθέσεις που καλλιεργούν η καλοκαιρινή αύρα και οι καλλιτεχνικές ευαισθησίες, όταν η περιρρέουσα ατμόσφαιρα τις βοηθά να ανθήσουν.

Ας προσπεράσουμε τα κακεντρεχή σχόλια που συνδέουν την αντίδραση του κ. Σμαραγδή με το γεγονός ότι ετοιμάζει νέα υπερπαραγωγή (μετά τον Καβάφη, τον Ελ Γκρέκο και τον Ιωάννη Βαρβάκη στο στόχαστρο του σκηνοθέτη θα βρεθεί ο Νίκος Καζαντζάκης) και θα χρειαστεί οικονομική υποστήριξη, και ας σταθούμε στη στιγμή. Ηταν μία από τις σπάνιες φορές που από πρωθυπουργικά χείλη γίνεται ονομαστική αναφορά στον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό. Που ο κυβερνήτης της χώρας επιλέγει να τιμήσει αυθορμήτως, δημοσίως, ζώντα δημιουργό, χωρίς να υπάρχει αποχρών λόγος όπως πρόσφατη βράβευση ή κάποια διεθνής διάκριση. Αρα, αυτομάτως, δηλώνει επιλογή, το γούστο του ηγεμόνος. Προτείνει την προσωπικότητα εκείνη η οποία, κατά τη γνώμη του, «σηκώνει όλο και πιο ψηλά την Ελλάδα μας». Προφανώς κάτι θα έχει στον νου του ο πρωθυπουργός όταν το λέει αυτό, γιατί τα αντικειμενικά κριτήρια είναι δυσδιάκριτα (για παράδειγμα, ο κ. Σμαραγδής δεν κατέκτησε μέχρι στιγμής συμμετοχή σε μεγάλα, αναγνωρισμένα, διεθνή Φεστιβάλ ή υποψηφιότητα για Οσκαρ όπως νεότεροι συνάδελφοί του, τους οποίους ο ίδιος -και προς τιμήν του- συνεχάρη όταν διακρίθηκαν). Αρα, εύκολα θα μπορούσε ο κλονισμένος από την κρίση πολίτης να θεωρήσει ότι πρόκειται για μια προσωπική σχέση συμπάθειας και εκτίμησης που δημοσιοποιείται. Τι κακό έχει αυτό; Κανένα απολύτως, αν το πρόσωπο δεν κατέχει ανώτατο αξίωμα. Εφόσον όμως ο επαινών είναι πρωθυπουργός, ο έπαινός του, μοιραία, δηλώνει κάτι περισσότερο από γενναιόδωρη ενθάρρυνση. Τότε, τα «αντικειμενικά κριτήρια» είναι απαραίτητα. Γιατί, αλλιώς, το εγκώμιο παραπέμπει στην (πελατειακή) υποκειμενικότητα μιας εποχής την οποία η κυβέρνηση με κάθε τρόπο δηλώνει ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε για να μπορέσουμε να έχουμε πρόσβαση στη «νέα Ελλάδα». Εν ολίγοις: σε στηρίζω γιατί είσαι «δικός μας».

Εκλεκτικές συγγένειες πολιτικών και καλλιτεχνών έχουν εμφανιστεί και στο παρελθόν. Ο Χατζιδάκις και ο Χορν είχαν στενές σχέσεις με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Καμία από τις δύο πλευρές δεν έκρυβε τον θαυμασμό ή την προτίμησή της στις αρετές της άλλης. Ουδέποτε, όμως, ο Χατζιδάκις ή ο Χορν διανοήθηκαν να απαγγείλουν έμμετρα και δημόσια τον θαυμασμό τους στον ηγέτη. Η σύγκριση θα μπορούσε να θεωρηθεί και άστοχη αν δεν περιείχε μια ανθεκτική στον χρόνο αλήθεια: κανείς δεν χρίζεται δημιουργός επειδή υπήρξε μέλος της αυλής του ηγεμόνος, αλλά για το έργο του.

Πηγή: Καθημερινή