Πάσχα χωρίς Ανάσταση

Άρθρο του Στρατή Παπαμανουσάκη

Το Πάσχα, υπό την αρχική ιουδαϊκή του έννοια, συμβολίζει τη διάσωση των εβραίων, με τη θαυμαστή διάβαση της Ερυθράς Θαλάσσης, και κατ’ επέκταση το πέρασμα από τη δουλεία στην ελευθερία, και την κάθαρση από την αμαρτία στο δρόμο προς τη σωτηρία. Το Πάσχα αποτελεί και κατ’ εξοχήν ελληνική εορτή, συνταιριάζοντας την αναγέννηση της φύσης κατά την Άνοιξη, στην αρχαιοελληνική εκδοχή, την Ανάσταση του Θεανθρώπου, στη χριστιανική παράδοση των ελλήνων και την εθνική Παλιγγενεσία, στη νεοελληνική ιστορία. Το ελληνικό Πάσχα του 2016 πάντως θα παραμείνει στη μνήμη μας χωρίς κανένα από τους ποιοτικούς προσδιορισμούς της Ανάστασης, χωρίς τη βίωση της αναγέννησης και την πραγμάτωση της ελπίδας, χωρίς καν την φανέρωση μιας αλλαγής στη ζωή μας και στην πατρίδα μας.

Το «μνημόνιο», η «αξιολόγηση», το «ευρώ», παρέμειναν οι σταθεροί άξονες κάθε αξιακής, ιστορικής, και οικονομικής προσέγγισης, προ και μετά το Πάσχα. Ο Πρωθυπουργός της κατ’ ευφημισμό «αριστερής» κυβέρνησης φρόντισε να αυτοδιαψευσθεί και πάλι, με τα φληναφήματα περί διπλής ανάστασης. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης, στη μεγάλη πλειοψηφία τους, συνέχισαν τον αυτοδιασυρμό τους, απαρνούμενα κατ’ επίφαση, τα μνημονιακά μέτρα που περιλαμβάνονται στο μνημόνιο, που τα ίδια ψήφισαν. Και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στο ελληνικό προτεκτοράτο των Μνημονίων και του ευρώ, θυμήθηκε τώρα που εξέλειπε το μέτρο, τον «άνθρωπο», υπεράνω του «χρήματος».

Αλλά και ο πνευματικός κόσμος, οι εναπομείναντες εργαζόμενοι και οι λεγόμενοι παράγοντες της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, η εκκλησία, το σχολείο και το πανεπιστήμιο, παρέμειναν, με λίγες εξαιρέσεις, ανύπαρκτοι, αμέτοχοι, και απόντες από κάθε προσπάθεια περάσματος, αναγέννησης, και υπέρβασης της θλιβερής, πρωτοφανούς και επαίσχυντης εξαετούς μνημονιακής περιόδου της πατρίδας μας. Από το περασμένο καλοκαίρι, οπότε η χρεωκοπία της Δεξιάς όλων των αποχρώσεων της Μεταπολίτευσης συμπορεύτηκε με το τέλος της ελληνικής Αριστεράς, στην Ελλάδα κυριαρχεί η μονοδιάστατη αντίληψη των πραγμάτων, η εθελούσια αποδοχή της ξενοκρατίας, η απάρνηση του ελληνικού πνεύματος της αντίστασης. Το άλας εμωράνθη. Το Πάσχα αποσπάστηκε και διαχωρίστηκε από την Ανάσταση. Και έτσι το φετινό Πάσχα δεν έφερε καμία Ανάσταση.

Ένας προσεκτικός παρατηρητής όμως θα διακρίνει την Ελλάδα μέσα στον κλυδωνιζόμενο κόσμο, στην όξυνση της διαπάλης της νέας φάσης του ανατολικού ζητήματος και στην καταρρέουσα γερμανική Ευρώπη των τραπεζών και του κεφαλαίου. Η αντιπαράθεση Ρωσίας και ΝΑΤΟ, Κίνας και Αμερικής, Ισλάμ και Ισραήλ, ταράζει την παγκόσμια σταθερότητα, την οικονομική πρόοδο και την κοινωνική ειρήνη. Τα κύματα των προσφύγων, ο εμφύλιος στη Συρία και η τουρκική κρίση λόγω του κουρδικού οδηγούνται προς ανεξέλεγκτες καταστάσεις, στις οποίες η Ελλάδα προορίζεται για το ρόλο του θύματος.

Στην Ευρώπη η αμφισβήτηση των αξιών του ευρωπαϊκού πολιτισμού, η άνοδος της άκρας δεξιάς στην Αυστρία, τη Γαλλία και αλλού, το Δημοψήφισμα στη Βρετανία, οι εκλογές στην Ισπανία, ο οικονομικός κατήφορος στην ίδια τη Γερμανία και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, το μνημόνιο στην Ελλάδα, οι αναταράξεις στην Ιταλία, την Πολωνία, την Ουγγαρία, την Φινλανδία, ο εργατικός αναβρασμός στη Γαλλία, η δυσαρμονία των ευρωπαϊκών θεσμών, η αμερικανική πίεση και η ρωσική αυτονομία, η προσφυγική κρίση και η σαφής αντιπαράθεση των ευρωπαίων, επαναφέρουν στη σκηνή το φάσμα της ευρωπαϊκής διάσπασης.

Δεν πρόκειται πλέον για το φάντασμα του κομμουνισμού, τον οποίο εξόρκισαν «κομμουνιστές» και μη. Ούτε για το φάντασμα του ενδοευρωπαϊκού πολέμου, επειδή ένα Δ΄ Ράϊχ φαντάζει ως ένας μεγάλος και απεχθής αναχρονισμός, και ο φόβος ενός παγκοσμίου πολέμου συγκρατεί τη σύγκρουση με τη Ρωσία, τουλάχιστον προς το παρόν. Αλλά το φάσμα ή το όραμα της κοινωνικής και οικονομικής απελευθέρωσης παραμένει ακόμη ζωντανό στη σκέψη πολλών ευρωπαίων, ανάμεσα τους και αρκετών ελπίζω ελλήνων.

Είναι για εμάς, το όραμα της αποτίναξης των μνημονίων, της επαναφοράς της εθνικής κυριαρχίας, της οικονομικής ανασυγκρότησης, της κοινωνικής προκοπής. Είναι το όραμα της Ελευθερίας, της Δικαιοσύνης, του Πνεύματος. Είναι το μόνο όραμα που συμβαδίζει με το Πάσχα και την Ανάσταση, αυτή την Ανάσταση που μας έλειψε φέτος.