Πόσο έχει επηρεάσει ο σύγχρονος τρόπος ζωής την Κρήτη; Είναι ακόμη διαδεδομένη η μεσογειακή διατροφή; Μπορούν να είναι αναστρέψιμες οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης στον πρωτογενή τομέα που αποτελεί τον έναν από τους βασικότερους μοχλούς ανάπτυξης της κρητικής οικονομίας; Στα ερωτήματα αυτά, απάντησε μεταξύ άλλων ο Καθηγητής Περιβαλλοντικών Επιστημών & Περιβαλλοντικής Υγείας του Πανεπιστημίου του Harvard, Δρ. Πέτρος Κουτράκης στη διάρκεια της εσπερίδας που διοργάνωσε η Περιφέρεια Κρήτης το απόγευμα της Δευτέρας στο Επιμελητήριο Ηρακλείου.
Η πρωτοβουλία εντάσσται στις δραστηριότητες της αντιπεριφερειας Κλιματικής Αλλαγής με επικεφαλής τον Γιάννη Αναστασάκη σε συνεργασία με την Ελένη Βλάση και τον Νίκο Ξυλούρη.
Το θέμα της εσπερίδας είναι «Κλιματική αλλαγή, προκλήσεις και ευκαιρίες για την Κρήτη». Μπορεί η κλιματική κρίση να μην αποτελεί πλέον ένα δυσοίωνο σενάριο, αφού οι συνέπειες της είναι ορατές σε όλο το φάσμα της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας, ωστόσο σε δηλώσεις του λίγο πριν από την έναρξη των εργασιών ο κ. Κουτράκης σημείωσε:
“Η κλιματική αλλαγή είναι σε μεγάλο ποσοστό μη αναστρέψιμη, ωστόσο η επιστήμη και η τεχνολογία παρέχουν τις δυνατότητες να καταστεί βιώσιμη η νέα κατάσταση που διαμορφώνεται”.
Ερωτηθείς από το Cretalive για το μέλλον των καλλιεργειών στην Κρήτη, ο καθηγητής του Harvard τόνισε ότι ο τρόπος με τον οποίο καλλιεργείται η γη θα αλλάξει ριζικά την επόμενη 20ετία, καθώς θα είναι απολύτως αναγκαία σύγχρονα, νέου τύπου θερμοκήπια. Μάλιστα, διευκρίνισε ότι η περιοχή της Μεσαράς θα αποτελέσει την “καρδιά” της νέας γεωργικής καλλιέργειας.
Το μοντέλο της μεσογειακής διατροφής, σημείωσε ακόμη ο κ. Κουτράκης έχει πλέον εγκαταληφθεί. Εξάλλου, αυτό αποδεικνύεται και από τα υψηλά ποσοστά καρκίνων που εντοπίζονται στην Ελλάδα σε σύγκριση με άλλες χώρες. Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε ο κορυφαίος καθηγητής και στον σύγχρονο τρόπο ζωής που έχει επηρεάσει την Κρήτη αλλά και γενικότερα την Ελλάδα.
Οξύς και χωρίς στρογγυλοποιήσεις ήταν ο λόγος του Αρχανιώτη καθηγητή όταν μίλησε για τις εξορύξεις στην Κρήτη. Συγκεκριμένα είπε: “Η συζήτηση για τα πετρέλαια της Κρήτης πρέπει να σταματήσει. Αποσπά τη συζήτηση, προκαλεί εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας που πιστεύουμε όλοι ότι θα γίνουμε σεΐχηδες. Η Αμερική είναι πρώτη σε παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, η οικονομία είναι 1,3 τρισεκατομμύρια. Θα έρθει η Exxon να κάνει επενδύσεις στην Κρήτη που θα γίνει απόσβεση σε 40 χρόνια όταν όλοι θα χρησιμοποιούν ΑΠΕ;” με μέρος του κοινού να χειροκροτά την παρέμβαση αυτή.
Τα σημαντικότερα σημεία από την ομιλία του κ. Πέτρου Κουτράκη είχαν ως εξής:
«Η Κρήτη δε θα σώσει τον κόσμο αλλά μπορούμε να συνεισφέρουμε κι εμείς. Οι παγκόσμιες συμφωνίες για το κλίμα είναι για το μέλλον και δεν λύνουν τα σημερινά προβλήματα».
Αν σταματήσουμε σήμερα τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα πάρει 150- 200 χρόνια για να επιστρέψουμε στα επίπεδα του 1970. Κι ακόμα κι αν γινόταν αυτό δεν θα επιστρέψουν ποτέ οι παγετώνες.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα έχουν τεράστια οικονομική επιβάρυνση. Το κόστος σε παγκόσμια κλίμακα θα είναι 39 τρισεκατομμύρια δολάρια. Πάνω από 90% της ενέργειας που έχει μείνει στον πλανήτη, λόγω της κλιματικής αλλαγής, έχει συσσωρευτεί στους ωκεανούς, οι οποίοι μπορούν να δράσουν ως εν δυνάμει “πυρηνικές βόμβες”.
Στην Καλιφόρνια οι καλλιέργειες αμπελώνων ανεβαίνουν πιο βόρεια μέχρι και τον Καναδά. Αυτό θα γίνει και με την Κρήτη στην Ευρώπη, οι καλλιέργειες θα μεταφερθούν πιο βόρεια.
Ήταν θλιβερή η καταστροφή στη Θεσσαλία. Οι πολιτικοί είπαν «δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε φαινόμενα που συμβαίνουν κάθε χίλια χρόνια. Αυτές τις αθλιότητες τις έλεγαν στην Αμερική πριν 20 χρόνια με τον τυφώνα Κατρίνα».
Υπάρχουν επιδράσεις στις καλλιέργειες και στην υγεία, όπως οι επιδράσεις της σκόνης στον άνθρωπο.
H Ελλάδα έχει από τους πιο καλούς και αποτελεσματικούς νόμους για τους σεισμούς. Πρέπει να γίνονται έλεγχοι για όσους κτίζουν σε ρυάκι και να σταματήσουν οι αποζημιώσεις αλλά σε περίπτωση φυσικής καταστροφής να υπάρχουν ασφάλιστρα για όσους κάνουν αυτή την επιλογή (να κτίσουν σε δάση, ρυάκια, ποτάμια κτλ).
Επιπτώσεις κλιματικής αλλαγής τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα:
- Αύξηση πυρκαγιών
- Περισσότεροι καύσωνες
- Περισσότερες πλημμύρες
- Λιγότερα χιόνια στα βουνά
- Έλλειψη νερού
- Καταστροφή της γεωργίας
- Αύξηση κατανάλωσης ενέργειας
- Μείωση παραγωγικότητας
- Λιγότερα έσοδα από τον τουρισμό
- Αυξημένη θνησιμότητα και νοσηρότητα
Η θερμοκρασία στη Μεσόγειο (στη ξηρά γύρω) έχει αυξηθεί πολύ πάνω από το μέσο όρο παγκοσμίως.
Κλιματική αλλαγή:
- Αύξηση της θερμοκρασίας (μετατόπιση πληθυσμού ιχθύων)
- Αύξηση οξύτητας λόγω της διάλυσης του CO₂ (ανθρακικό οξύ)
- Μείωση του διαλυμένου οξυγόνου
Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία
«Χρειαζόμαστε έναν υγιή πληθυσμό για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας. Έχουμε αύξηση του καρκίνου στην Ελλάδα και γενικά στον κόσμο. Με βάση τον ΠΟΥ ο καρκίνος θα αυξηθεί κατά 77% έως το 2050. 10- 12 εκατομμύρια θάνατοι ετησίως.
Σε παγκόσμιο επίπεδο για κάθε 1.000 καρδιαγγειακού θανάτους: 2 επιπλέον θάνατοι αποδίδονται σε ημέρες ακραίας ζέστης.
Σε υψηλότερες θερμοκρασίες έχουμε περισσότερες κλήσεις στην Αστυνομία, την Πυροσβεστική και τις Ιατρικές Υπηρεσίες Έκτακτης Ανάγκης (ΕΚΑΒ για την Ελλάδα). Η αλλαγή του κλίματος έχει επιβαρύνει αρκετά αυτές τις υπηρεσίες και ειδικά το ήδη επιβαρυμένο ΕΣΥ.
Κατά μεγάλο βαθμό αυξάνονται τα ποσοστά αυτοκτονιών 0,7% ομοσπονδιακά και περίπου 2% στις νότιες πολιτείες των ΗΠΑ (στα σύνορα με Μεξικό).
Επίσης υπάρχει μεγάλη συσχέτιση μέσω της επιστημονικής ανάλυσης μεταξύ της καθημερινής θερμοκρασίας περιβάλλοντος και της βίας με πυροβόλα όπλα σε 100 πόλεις των ΗΠΑ.
Το μέλλον της γεωργίας:
“Το μέλλον της γεωργίας σε παγκόσμιο επίπεδο είναι να παράγει και να καταναλώνει τοπικά” είπε χαρακτηριστικά ο κ. καθηγητής. “Δεν μας ενδιαφέρει πόσο πετρέλαιο θα κάψουμε να φέρουμε φράουλες από τη Χιλή στην Κρήτη για να τις φάμε το χειμώνα, ούτε μας νοιάζει η χείριστη ποιότητα. Ας σκεφθούμε το κρέας από την Ολλανδία, τα παιχνίδια με τα οποία παίζουν τα παιδιά μας από την Κίνα”.
Σε μια αποστροφή του λόγου του αναφορικά με τον ανορθολογισμό και τις θεωρίες συνωμοσίας που έχουν μεγάλη διάδραση στην εποχή μας ο κ. Κουτράκης είπε: “Οι άνθρωποι αρχίσαμε πριν 40 εκατομμύρια χρόνια. Θα ήθελα να κρατήσουμε πολλά εκατομμύρια χρόνια ακόμα αλλά πιστεύω ότι εάν δεν προσέξουμε το τέλος θα έρθει πολύ πιο σύντομα απ’ όσο πιστεύουμε. Είναι σημαντικό σε αυτή την κρίσιμη στιγμή να πιστέψουμε στην επιστήμη, την τεχνολογία και τα εμβόλια. Πρέπει να πιστεύουμε στον άνθρωπο, στο μυαλό του, στην τεχνολογία και την επιστήμη”.