Παλικάρι: Ο Λούης Τίκας και η Σφαγή του Λάντλοου

Του Γιώργου Ρούσου

Η σφαγή του Λάντλοου και η δολοφονία του Έλληνα μετανάστη και συνδικαλιστή Λούη Τίκα (Ηλία Σπαντιδάκη) αποτελεί μία από τις κομβικές στιγμές του αμερικανικού εργατικού κινήματος και ενώνει, έναν ολόκληρο αιώνα μετά, τις ΗΠΑ του 1914 με τις εργατικές και μεταναστευτικές διεκδικήσεις της Ελλάδας του 2014. Ένα φιλμ διαχρονικά επίκαιρο που θέτει σε πρώτο πλάνο το δικαίωμα στην εργασία και στην επιβίωση του ανθρώπου. Το συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ του Νίκου Βεντούρα, είχαμε την ευκαιρία να το παρακολουθήσουμε παρουσία του δημιουργού τον Μάρτιο στο 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και αυτή την εβδομάδα κυκλοφορεί στις κινηματογραφικές αίθουσες.

Ο Λούης Τίκας (Luis Tikas ή Ηλίας Σπαντιδάκης) γεννήθηκε στη Λούτρα Ρεθύμνου το 1886 και ο πατέρας του ονομαζόταν Αναστάσιος. Το 1906 σε ηλικία 20 ετών μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πριν φύγει έβγαλε μια φωτογραφία φορώντας την παραδοσιακή κρητική στολή και την άφησε ως ενθύμιο στους συγγενείς του. Δεν επρόκειτο να ξανανταμωθούν… Στις ΗΠΑ μετέτρεψε το όνομά του στο αγγλοσαξονικό Λούης Τίκας (Luis Tikas), με το οποίο έμελλε να γραφεί στην ιστορία των συνδικαλιστικών αγώνων.

Το χρονικό της απεργίας δε γράφτηκε ποτέ. Είχε σχεδόν ξεχαστεί, ώσπου το 1944 ο τραγουδιστής Γούντι Γκάθρι έγραψε ένα τραγούδι με τίτλο «The Ludlow Massacre». Το τραγούδι ακουγόταν συχνά στις διαδηλώσεις της δεκαετίας του ’60. Ο ποιητής Ντέιβιντ Μέισον έγραψε ένα ποιητικό μυθιστόρημα 4.800 στίχων με τίτλο: “Ποιος ήταν ο Λούης Τίκας”, όπου περιγράφεται η ζωή του Έλληνα πρωταγωνιστή του αμερικανικού εργατικού κινήματος. Παράλληλα, τη ζωή του Τίκα επανέφερε στο προσκήνιο ο ελληνοαμερικανός συγγραφέας Ζήσης Παπανικόλας το 1991 γράφοντας τη βιογραφία του. Σήμερα το Λάντλοου είναι μια πόλη-φάντασμα. Στον χώρο της σφαγής, στην περιοχή Τρίνινταντ, έχει στηθεί μνημείο από γρανίτη στη μνήμη των θυμάτων. Εκεί υπάρχει και ο τάφος του γενναίου Λούη Τίκα.

Το ντοκιμαντέρ εστιάζει σ’ ένα καθοριστικό γεγονός του αμερικανικού εργατικού κινήματος, τη σφαγή στο Λάντλοου του Κολοράντο, μέσα από την ιστορία του Έλληνα εργάτη από την Κρήτη. Η ταινία προέκυψε μετά από ρεπορτάζ που έκανε ο σκηνοθέτης το 2008, μαζί με τη δημοσιογράφο Λαμπρινή Θωμά. Αναζήτησαν τις μνήμες, την ιστορία και την κληρονομιά του Λούη Τίκα και του Λάντλοου στο Κολοράντο και μίλησαν με κορυφαίους ιστορικούς, καλλιτέχνες και απογόνους ανθρακωρύχων, καταγράφοντας τα σημάδια που άφησε στο σώμα της εργατικής Αμερικής. Μία τραγωδία που πολλοί προσπάθησαν να αφήσουν να ξεχαστεί…

Στη Συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε ο σκηνοθέτης Νίκος Βεντούρας, στο πλαίσιο του 16ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, είχε αναφερθεί χαρακτηριστικά: «Σκεφτήκαμε ότι άξιζε να διερευνήσουμε αυτή την ιστορία σε μεγαλύτερο βάθος. Θέλαμε να αποδώσουμε το κλίμα της εποχής  των αρχών του 20ού  αιώνα, των μεταναστευτικών διεκδικήσεων και την επίθεση στα εργατικά δικαιώματα, ζητήματα που μας αφορούν και σήμερα. Θέλαμε να δούμε τι έχει μείνει στους απογόνους των απεργών και στην ιστορική μνήμη της κοινωνίας. Είναι και ένα είδος έμπνευσης για το πώς άνθρωποι πριν από εμάς αντιστάθηκαν και κέρδισαν.»

Η ταινία, για την οποία επεσήμανε ο δημιουργός ότι «είναι εντελώς χειροποίητη, έγινε εκ των ενόντων» και έχει τρεις διαστάσεις: ιστορική, καλλιτεχνική και προσωπική. Η σφαγή του Λάντλοου ενέπνευσε τη φολκ μουσική και ένα από τα γνωστότερα τραγούδια που αναφέρεται σε αυτό το γεγονός είναι το «Ludlow Massacre» του θρυλικού Γούντι Γκάθρι. Με τη σειρά του, αυτό ενέπνευσε τον ιστορικό Χάουαρντ Ζιν να γράψει το βιβλίο «Η ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών», που παρουσιάζει την ανεπίσημη ιστορία των Η.Π.Α. μέσα από τα εργατικά κινήματα.
Η προσωπική διάσταση του ντοκιμαντέρ αποτυπώνεται στις συνεντεύξεις των απογόνων των απεργών. «Οι γιοι των απεργών για πολλά χρόνια ένιωθαν μια αίσθηση ήττας, γιατί μετά τη σφαγή υπήρχε μεγάλη καταστολή, οι γονείς τους δεν έβρισκαν δουλειά. Όμως μέσα στην οικογένεια τους υπήρχε μια αίσθηση υπερηφάνειας», ανέφερε ο σκηνοθέτης και συμπλήρωσε: «Την ιστορία αξίζει να τη μελετάμε επειδή ακριβώς επαναλαμβάνεται. Τα γεγονότα του παρελθόντος μας δίνουν το μήνυμα για το πώς να τα αντιμετωπίζουμε στο παρόν. Στο τέλος, η απεργία στο Λάντλοου καταστάλθηκε, αλλά οι αργότερα πέρασαν ορισμένοι νόμοι για τα εργατικά δικαιώματα.»

Η ταινία «Παλικάρι: Ο Λούης Τίκας και η Σφαγή του Λάντλοου» (Palikari: Louis Tikas and the Ludlow Massacre) του Νίκου Βεντούρα (Ελλάδα – 2014), πραγματοποίησε την πρεμιέρας της τον Μάρτιο στο Επίσημο Πρόγραμμα του 16ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, ενώ στη συνέχεια προβλήθηκε και στο 8ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Χαλκίδας. Από την Πέμπτη 27 Νοεμβρίου το φιλμ κυκλοφορεί κανονικά στις κινηματογραφικές αίθουσες της χώρας σε διανομή της New Star.

Έτος: 2014 | Xώρα: Ελλάδα | Διάρκεια: 92 λεπτά | Σκηνοθεσία: Νικόλαος Βεντούρας | Σενάριο: Λαμπρινή Χ. Θωμά

tvxs.gr

"google ad"