Παπαδιαμάντης και ρομαντισμός από την… Κρήτη

Η Κρήτη μπορεί να είναι υπερήφανη για πολλά πράγματα. Για το τοπίο της, για τους Κρητικούς, για τα προϊόντα και το φαγητό της, για τα κρασιά και τις ρακές της, για τις… μπαλοθιές. Αναρωτιέμαι εάν είναι υπερήφανη και για ένα «εργαστήριο» παραγωγής και διάδοσης ιδεών, όπως είναι οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (ΠΕΚ). Οι ΠΕΚ τροφοδοτούν αναγνώστες, φοιτητές και ειδικούς με μονογραφίες και συλλογικές μελέτες που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών, λογοτεχνικών και εν γένει πολιτισμικών πεδίων.

Μία από τις πρόσφατες λογοτεχνικά συγκινητικές και επιστημονικά άρτιες εκδόσεις ήταν το «Ητον πνοή, ίνδαλμα αφάνταστον, όνειρον…: Διηγήματα ερωτικά. Ερως νάρκισσος, έρως θείος: όψεις του έρωτα στο έργο του Παπαδιαμάντη», με την υπογραφή της δραστήριας φιλολόγου, καθηγήτριας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης Αγγέλας Καστρινάκη. Ο βαθύς παπαδιαμαντικός έρωτας, τα σκοτεινά και συμβολικά του επίπεδα μπαίνουν στο μικροσκόπιο της ερευνήτριας, η οποία έχει ως οδηγό τα παπαδιαμαντικά και χριστιανικά σύμβολα.

Η δεύτερη μονογραφία που μας… κινητοποίησε ήταν «Η ρομαντική λογοτεχνία στο έθνος-κράτος 1830-1880. Ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, πνευματική κίνηση, αναγνώστες», του επίσης καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης Αλέξη Πολίτη. Πρόκειται για ένα πανόραμα μια 50ετίας κατά την οποία η Ελλάδα αναζητούσε την ταυτότητά της, ισορροπώντας μεταξύ της Ανατολής, που ξεφορτωνόταν αλλά είχε πάντα μέσα της, και της Δύσης, που τη χρειαζόταν αλλά ίσως ένιωσε ότι της επιβλήθηκε.

Οι ΠΕΚ είναι ένα διαμάντι των γραμμάτων της Κρήτης. Οχι μόνο για τους Κρητικούς ή τους ειδικούς – κυρίως για όλους εμάς που διαβάζουμε για την απόλαυση και τη… σύνθετη αναζήτηση της γνώσης, της εμπειρίας και της κατανόησης.