Περί γραπτού λόγου

Το να πάρει κανείς την πένα στα χέρια του και να γράψει τις σκέψεις του και τους προβληματισμούς του πάνω στο λευκό χαρτί, για θέματα που απασχολούν και ταλανίζουν την ανθρωπότητα σήμερα και άλλα πολλά, δεν είναι πιστεύω και πολύ δύσκολο. Αναμφισβήτητα όμως είναι μια προσπάθεια αξιόλογη και σίγουρα εκείνος που θα διαβάσει το γραπτό σου κάποιο μήνυμα θα πάρει, κάτι θετικό θ’ αποκομίσει, κάπως θα προβληματιστεί απ’ αυτά που θα γράψεις και τέλος κάτι καλό θα του μείνει.

Τώρα, πολλοί από τους αναγνώστες σου ίσως με την πρώτη κιόλας ματιά που θα ρίξουν στο γραπτό σου θα το απορρίψουν αμέσως και δεν θα μπούνε καθόλου στη διαδικασία να το διαβάσουν μέχρι τέλους. Άλλοι όμως ίσως να έχουν διαφορετική αντίληψη από τους πρώτους, να το διαβάσουν και μπορεί να του πλέξουν και εγκώμιο θαυμασμού ακόμα. Ποιος όμως έχει δίκιο από τους δυο διαφορετικούς αναγνώστες;
Γιατί σίγουρα κάποιος πρέπει να έχει άδικο. Εγώ πιστεύω ότι δεν μπορεί ένα άρθρο όποιο κι αν είναι το θέμα του να είναι αυτομάτως το περιεχόμενό του καλό και κακό. Το ένα από τα δυο πρέπει να ισχύει.

Όταν όμως ασχοληθείς με την τέχνη του γραπτού λόγου π.χ. της ποίησης, πριν προχωρήσεις να γράψεις ένα ποίημα πρέπει πρώτα να λάβεις σοβαρά υπόψη σου ποια θα είναι η αποδοχή του ποιήματος σου από τους αναγνώστες. Δεν μπορείς, αυτό πιστεύω εγώ, ν’ αγνοήσεις την αποδοχή τους λέγοντας «εγώ θα γράψω αυτό που πιστεύω, ότι με εκφράζει, και δεν με νοιάζει το τι θα πούνε οι άλλοι». Βέβαια το να γράψει κανείς είναι αναφαίρετο δικαίωμα του αναμφισβήτητα. Καλό θα ήταν όμως όταν αποφασίσει κάποιος να πάρει την πένα στα χέρια να λάβει ορισμένα πράγματα υπόψη του, το ίδιο πρέπει και ο συγγραφέας του πεζού λόγου όταν γράφει π.χ. ένα διήγημα. Και το γράφω αυτό γιατί πριν από λίγο καιρό μου έστειλε κάποιος ένα βιβλίο του και μάλιστα με αφιέρωση, που στις πρώτες κιόλας σειρές, διάβασα τη λέξη «πουτάνα», κι άλλες λέξεις ακατανόμαστες. Βέβαια έτσι αισθανότανε ο άνθρωπος, έτσι έγραψε. Το είπαμε πιο πάνω και το επαναλαμβάνω ότι το να γράψεις ότι θέλεις είναι δικαίωμά σου, όμως δεν πρέπει κάπου να προβληματιζόμαστε στο τι γράφουμε; Κι ερωτώ, έχουμε το δικαίωμα να προκαλούμε, αν μη τι άλλο, την δυσφορία στους αναγνώστες μας με αυτά που γράφουμε;

Γιατί μη μου πείτε ότι διαβάζοντας τέτοιου είδους λέξεις, ακόμη και προτάσεις ολόκληρες, ένας σοβαρός αναγνώστης δεν θα προβληματιστεί. Δεν μπορεί, αυτό λέω εγώ, στο βωμό της ελευθερίας του λόγου να τα ισοπεδώνουμε όλα. Κάπου πρέπει να βάλουμε κάποιους φραγμούς. Η κοινωνία βέβαια δεν μπορεί να μας απαγορεύσει το τι θα γράψουμε, απλά μας απορρίπτει αν δεν τους εκφράζουν τα γραπτά μας.

Εμείς πρέπει να είμαστε εκείνοι που θα επιλέξουμε με βάση τη λογική που διαθέτουμε ως νοήμονα όντα, το τι θα γράψουμε, παίρνοντας την πένα στα χέρια. Ένα άλλο πολύ σοβαρό, κατά τη δική μου γνώμη, και έπεσε πάλι στην αντίληψή μου, είναι η αντιγραφή στίχων, επιγραμμάτων κ.λπ., άλλων ποιητών ή συγγραφέων από ορισμένους συγγραφείς, βαπτίζοντάς τα δικά τους. Βέβαια ένας σοβαρός συγγραφέας δεν είναι δυνατό ν’ αντιγράψει και να το βαπτίσει δικό του κάτι που δεν του ανήκει. Αυτόν τον ελέγχει η μυστική φωνή του, η φωνή της συνειδήσεώς του, και δεν τολμάει να παραβεί την αλάνθαστη εντολή της. Εκείνη τον καθοδηγεί και του υπαγορεύει το τι θα γράψει στο όποιο ποίημα του ή στο όποιο διήγημά του.

Τώρα, πολλοί άλλοι συγγραφείς ή ποιητές που έχουν πρόσβαση στα μέσα ενημέρωσης ή σε διάφορα περιοδικά, εφημερίδες κ.λπ. δεν είναι αντικειμενικοί. Προσπαθούν να πνίξουν φωνές, αξιόλογες φωνές, πάντα κατά τη δική μου γνώμη, άρθρα και συγγράμματα πολύ καλών ποιητών ή συγγραφέων, παραμερίζοντας τα με έντεχνο βέβαια τρόπο, προβάλλοντας πάντα τους ίδιους και τους ίδιους συγγραφείς της αρεσκείας τους. Σ’ αυτούς έχω τα πιο κάτω να τους πω. Αν θυμάμαι καλά, κι αν κάνω λάθος διορθώστε με, τα γραπτά και τα ποιήματα του ποιητή Ανδρέα Κάλβου δεν έτυχαν ευρείας δημοσιότητας όσο ήταν εν ζωή, αλλά μετά το θάνατό του, που τότε έγινε γνωστός στους Έλληνες, και όχι μόνο.

Τέλος, τον συγγραφέα, τον καλό συγγραφέα δεν τον νοιάζει και πολύ, κι ούτε επιδιώκει οπωσδήποτε την προβολή του, και μάλιστα με ανορθόδοξα μέσα. Το τι διδάσκει γενικότερα τον νοιάζει και το τι θα πούνε οι ερχόμενες γενιές. Εκείνες οι γενιές που κρίνουν διαβάζοντας το έργο τους και μόνο το έργο τους. Δεν κάνουν τα ράσα τον παπά.

Δημήτρης Κ. Τυραϊδής

Συγγραφέας – ποιητής
Μέλος της Παγκοσμίου Ενώσεως Ελλήνων Λογοτεχνών και μέλος της Λογοτεχνικής Παρέας Χανίων