Του Γιάννη Αγγελάκη
«Η φτώχια είναι αποτέλεσμα των ελαττωμάτων στην προσωπικότητα, μία αδυναμία του χαρακτήρα», Μάργκαρετ Θάτσερ
Κάποια στιγμή πρέπει να μιλήσουμε για τους μεγάλους μύθους. Όπως το ότι όσοι είναι “επιτυχημένοι” αυτή η επιτυχία έχει προκύψει λόγω σωστών αποφάσεων, καλού χαρακτήρα και νοημοσύνης.
Η αλήθεια είναι ότι η φτώχια δεν είναι το αποτέλεσμα κακού χαρακτήρα. Δεν είναι κακοί οι φτωχοί ή ανίκανοι. Αντιθέτως, ένα μεγάλο ποσοστό των φτωχών είναι άνθρωποι πολύ εργατικοί, πολύ ικανοί, μεγάλης νοημοσύνης που αγωνιζόνται υπό αντίξοες συνθήκες να μεγαλώσουν οικογένειες σε ένα περιβάλλον εθισμένο στον πλούτο και εχθρικό προς τους ανθρώπους που αποτελούν την ραχοκοκαλιά της κοινωνίας, που συνήθως και λόγω αυτού του εθισμού προς τον πλούτο, είναι και φτωχοί.
Όπως εχθρική είναι ακόμη και η ίδια Αριστερά προς την φτώχια. Πολλές φορές στιγματίζει τους ανθρώπους όταν δεν έχουν πανεπιστημιακή μόρφωση, ταυτίζοντας τη πανεπιστημιακή μόρφωση με την κριτική ικανότητα και νοημοσύνη. Λες και όσοι δεν έχουν σπουδάσει, όσοι κάνουν χειρωνακτικές εργασίες, πρέπει να είναι ηλίθιοι και πρέπει να νοιώθουν ένοχοι επειδή κάνουν χειρωνακτικές εργασίες, επειδή είναι φτωχοί. Επειδή φάνηκαν ανίκανοι να κάνουν τις “σωστές επιλογές”.
Η χαμηλή νοημοσύνη ταυτίζεται με την έλλειψη μόρφωσης που συνδέεται με την φτώχια και κακές πολιτικές επιλογές. Πολλοί Δημοκρατικοί μετά τη νίκη του Τραμπ χαρακτήρισαν τους ψηφοφόρους του ηλίθιους και αγράμματους. Είναι μία νοοτροπία ελιτιστική, αποκομμένη από την πραγματικότητα.
Η αλήθεια όμως είναι διαφορετική.
Ακόμη και σήμερα οι γενιές μας ζούνε από τις νίκες που πέτυχαν αμόρφωτοι άνθρωποι. Άνθρωποι που έδωσαν αγώνες συλλογικά μαζί με άλλους αμόρφωτους ανθρώπους, γιατί αναγνώριζαν ότι μόνο μαζί μπορούν να βελτιώσουν τις ζωές τους. Ότι η νίκη δεν είναι ατομική κατάκτηση, ότι δε μπορεί να υπάρξει νίκη ατομικά.
Δεν ήταν άνθρωποι που πίστευαν στην “κοινωνική κινητικότητα” χωρίς να σημαίνει αυτό ότι ήταν ικανοποιημένοι από τις συνθήκες της ζωής τους. Ομως δεν ντρεπόταν που ήταν εργατική τάξη. Είχαν περηφάνεια για αυτό που ήταν, για τους ανθρώπους της εργασίας που μαζί τους μοιράζονταν τις ζωές τους, για τα λαϊκά παιχνίδια τους, όπως το ποδόσφαιρο, για τους τρόπους διασκέδασής τους. Στην Ελλάδα τα λαϊκά τραγούδια, στον κόσμο τα μπλουζ, η ροκ, η ραπ.
Οι ζωές των ανθρώπων της εργατικής τάξης, οι αγώνες και οι αγωνίες τους, οι σκέψεις τους και οι έρωτές τους, ενέπνευσαν τους μεγαλύτερους συγγραφείς.
Πολλοί από αυτούς ήταν μέρος της εργατικής τάξης.
Κακοί χαρακτήρες…
Η νοημοσύνη δεν είναι προνόμιο αυτών με πτυχία.
Η νοημοσύνη δεν είναι αναγκαστικά ατομικό χαρακτηριστικό. Γιατί υπάρχει και η συλλογική νοημοσύνη. Η μόνη νοημοσύνη που έδωσε νίκες κοινωνικές. Μόρφωσε ανθρώπους μέσα από τους κοινούς αγώνες και βελτίωσε τις ζωές όλων μας. Έκανε τις κοινωνίες μας πιο ανθρώπινες.
Και αυτό είναι το δώρο των φτωχών στην ανθρωπότητα: Πως με τους αγώνες τους έφεραν στο προσκήνιο τον άνθρωπο.
Δίχως να έχουν ούτε καν ένα πτυχίο…
