Γράφει ο Δρ. Γιάννης Θ. Πολυράκης
Γεωπόνος – Συγγραφέας
Στα νοτιανατολικά του Αη-Γιάννη στα Δυτικά Σφακιά, βρίσκεται το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, πολιούχου του μικρού χωριού. Στα 1875 * έγινε η βελτίωση του βυζαντινού κλίτους (το οποίο ήταν ένα μικρό εκκλησάκι) και προστέθηκε το δεύτερο κλίτος, του Σωτήρος.
Κάθε χρόνο, στις 8 του Μάη πανηγυρίζει το φερώνυμο κλίτος, ένα πανηγύρι ξακουστό σε ολόκληρη την Επαρχία, και όχι μόνο. Από πολύ παλιά και από όλη την Επαρχία συνέρρεαν πλήθη πιστών, παρά το ότι πεζοπορούσαν ώρες ατέλειωτες, δεδομένου ότι κατά τη δεκαετία του’ 50, ο αυτοκινητόδρομος έφτανε μέχρι τη Χώρα Σφακίων. Η πίστη όμως των προσκυνητών δεν υπολόγιζε τον προσωπικό κάματο και οδοιπορούσαν, να πάρουν ευλογία από τη χάρη του Αγίου, και να γλεντήσουν!
Να γλεντήσουν! Εκείνα τα πέτρινα χρόνια, η καθημερινή “μάχη” για την επιβίωση δεν προσέφερε πολλές ευκαιρίες διασκέδασης, να “αναπάρει” η ψυχή, να ξεχαστούν για λίγο τα προβλήματα της τραχειάς καθημερινότητας. Τα πανηγύρια, ήταν μια από τις λιγοστές ευκαιρίες της εποχής.
Την δεκαετία του’ 50 που βιώσαμε ταυτοπρόσωπα, από το πανηγύρι “πέρασαν” περίφημοι Χανιώτες οργανοπαίκτες της εποχής (Κουτσουρέλης, Ναύτης, Γαλάνης, Γαλαθιανός, Σκουλούδης κ.α.). Από μέρες οι νοικοκυρές έκαναν τις σχετικές ετοιμασίες: Άσπρισμα των σπιτιών, ζύμωμα των τοπικών (μικρών) παξιμαδιών, οι δε άντρες ετοίμαζαν τα σφαχτάρια (τράγους και κριούς), σαν είχαν κάνει κάποιο τάμα στον `Αγιο. Την παραμονή τα έσφαζαν (κατά κανόνα στην αυλή της εκκλησίας και ενίοτε στα σκαλιά τη εισόδου). Μετά τον εσπερινό, άρχιζε το βράσιμο του κρέατος που συνεχιζόταν όλη τη νύχτα –πολλές φορές- προκειμένου να είναι έτοιμο το κρέας την επομένη, για να μοιραστεί τους πανηγυριώτες-προσκυνητές. Ταυτόχρονα άρχιζαν και οι πρώτες δοξαριές και πενιές από τα όργανα, και ο πρώτος χορός στην ευρύχωρη αυλή της εκκλησιάς.
Την επομένη, μετά το τέλος της θείας λειτουργίας και τη λιτάνευση της Ιερής Εικόνας του Αγίου, οι πολυπληθείς πανηγυριώτες κάθονταν πειθαρχημένα και σε τάξη στο πεζούλι που έκλεινε από τα νότια τον αυλόγυρο, και δέχονταν τους δίσκους και τα πανέρια που περνούσαν από μπροστά τους από όπου έπαιρναν μεγάλα κομμάτια βραστού κρέατος, γραβιέρας, άρτου, μαζί με το πρώτο κρασί της ημέρας. Πλούσια τα κεράσματα, χαρωπή και γιορτινή η ατμόσφαιρα, ενώ, κάτω από την καρυδιά της αυλής όπου είχαν καθίσει οι οργανοπαίχτες, άρχιζαν οι πρώτες δοξαριές και πενιές, για ένα πρώτο γιορτινό καλωσόρισμα της ημέρας και των χορευτάδων.
Όμως, το πανηγύρι δεν τελείωνε εδώ. Μόλις άρχιζε: Σύσσωμο το πλήθος των πανηγυριωτών με τα όργανα να προηγούνται, άρχιζαν τη διέλευση από όλα τα σπίτια του χωριού, όπου τους περίμεναν τραπέζια έμφορτα από τοπικά εδέσματα και άφθονο κόκκινο κρασί. Τα ριζίτικα “της τάβλας” είχαν την τιμητική τους, και σε λίγο οι οργανοπαίχτες έπιαναν τα όργανα, σε χορό που κατά κανόνα έσερνε ο οικοδεσπότης. Μετά το σύντομο αυτό τελετουργικό, η παρέα κίναγε για το επόμενο σπίτι…μετά για το επόμενο, και τούτο μέχρις αργά. Σε κάθε σπίτι, το ίδιο σκηνικό: Τραπέζια έμφορτα από τα τοπικά εδέσματα, και άφθονο κόκκινο κρασί, γλέντι, ξεφάντωμα, από όπου δεν έλειπαν και οι μπαλωθιές, να συμπληρώσουν το χαρμόσυνο όσο και θορυβώδες σκηνικό της ημέρας. Γνήσιοι Δωριείς οι Σφακιανοί, αδυνατούσαν σε “σιωπηλή” διασκέδαση. Θορυβώδης ετούτη αλλά με τάξη, όπως συνήθιζαν και οι μακρινοί πρόγονοί τους…..
…Χρόνια περασμένα, όχι ξεχασμένα στον ασπρομάλλη σήμερα Γιάννη (και όχι μόνο) σαν αναπολεί εκείνα τα γιορτινά “ξεσπάσματα” που έσπαζαν τη γαλήνη και τη σιγή του ήσυχου βουκολικού χωριού του, όμορφα, τελετουργικά, πειθαρχημένα που παραμένουν ζωντανά στη μνήμη του, ως τα σήμερα!…
…Και σήμερα; Δεν έχασε την αίγλη του το πανηγύρι στη χάρη του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στις 8 του Μάη, του κάθε Μάη, απλά, τα περισσότερα σπίτια του χωριού είναι κλειστά ανεπιστρεπτί, και οι πανηγυριώτες με τα πούλμαν που προσέρχονται από όλο το Νομό, δεν έχουν την τύχη να απολαύσουν εκείνα τα μοναδικά πανηγύρια της δεκαετίας του 1950 που παραμένουν ζωντανά στη μνήμη όσων τα βίωσαν εκείνα τα πέτρινα χρόνια, στον πέτρινο οικότοπο όπου υψώνει την επιβλητική θωριά της η δίκλιτη εκκλησιά του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, και του Σωτήρος!
*Σημείωση
Είναι επιβεβλημένο στο σημείο τούτο, να μνημονεύσουμε τον κτήτορα του κλίτους του Σωτήρος (και τον εξωραϊσμό του υπάρχοντος βυζαντινού μικρού κλίτους του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου.), που είναι ο αείμνηστος Μιχάλης Μαλεφάκης, άνθρωπος με βαθιά πίστη και θρησκευτική ενόραση (παππούς του -επίσης αείμνηστου- φιλόλογου καθηγητή Ευτύχη Μαλεφάκη). Για τον κτήτορα της εκκλησίας Μιχάλη Μαλεφάκη διασώζονται μέχρι σήμερα αρκετές πληροφορίες ως πνευματικό άτομο αλλά και για τις προσπάθειες που κατέβαλε για την ολοκλήρωση του έργου του που άρχισαν πολύ πριν το 1875, αλλά το έτος αυτό αποπερατώθηκαν οι εργασίες, όπως αναγράφεται και στην εξώθυρα της εκκλησίας. Χρέος τιμής για τον εκλιπόντα η παράθεση των πληροφοριών που τον αφορούν προκειμένου να μην καλυφτούν από τη σκόνη της λήθης αλλά και να αποτελούν ζέον παράδειγμα για τις ερχόμενες γενιές, καθώς, τέτοιες μορφές εκλείπουν και σπανίζουν ολοένα και περισσότερο από την πεζή όσο και ρηχή εποχή στην οποία ζούμε…
Κατά τις διηγήσεις που διασώζονται, ο Μιχάλης Μαλεφάκης συναντούσε σε οράματα τον `Αγιο Ιωάννη το Θεολόγο, ο οποίος και τον κατεύθυνε στις άοκνες προσπάθειές για την ολοκλήρωση του θεόπνευστου έργου που είχε αναλάβει, παρέχοντάς του πέρα από την ενθάρρυνση, και πληροφορίες για πιστούς από τις διπλανές Επαρχίες, που είχαν κάνει τάματα στη Χάρη Του.
`Ετσι, για τη σχέση του κτήτορα με τον `Αγιο, λέγεται ότι:
Εικόνες ντροπής εκτιλύχθηκαν σε ματς της ιταλικής Serie B καθώς μερίδα οπαδών της Γιούβε Στάμπια, πανηγύρισαν με…
Ακόμα πιο «τσουχτερό» αναμένεται φέτος το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, όπως επιβεβαιώνει η μελέτη που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο…
Ο Δήμος Χανίων πρωτοπορεί σε πανελλαδικό επίπεδο, καθώς σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών έχει…
Μεγάλη επιτυχία σημείωσε η παρουσίαση του παιδικού βιβλίου «Η Ομπρέλα μου» της Κατερίνας Βαγιωνάκη. Σε μια κατάμεστη…
Η θεατρική ομάδα Ανάμεσα στο Φως και τη Σκιά παρουσιάζει το εμβληματικό έργο του Ζαν-Πολ…
Το ένα μετά το άλλο δέχεται τα «πυρά» ο άλλοτε ισχυρός άνδρας της Συρίας, Μπασάρ…
This website uses cookies.