Πληθαίνουν τα ερωτήματα για το μυστικό «deal» Κομισιόν και Pfizer για το εμβόλιο κατά του κορονοϊού – Μήνυση κατά φον ντερ Λάιεν

Η σύμβαση ΕΕ-Pfizer για το εμβόλιο έναντι του κορονοϊού, η απουσία διαφάνειας από την Κομισιόν σχετικά με το mega – deal, αλλά και η επανειλημμένη άρνηση της επιτροπής να δοθούν στη δημοσιότητα τα SMS που αντήλλαξαν η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με τον Αλμπέρτ Μπουρλά, κρατά την υπόθεση στη δημοσιότητα. Η πίεση προς την φον ντερ Λάιεν εντείνεται και θα ενταθεί ακόμη περισσότερο.

Αν και οι προοπτικές της υπόθεσης είναι ακόμη ασαφείς, η υποβολή μήνυσης κατά της Προέδρου της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν από τον 35χρονο Βέλγο λομπίστα Frederic Baldan για τη μη αποκάλυψη των SMS, ενισχύει τις φωνές που ζητούν μεγαλύτερη διαφάνεια σχετικά με τον τρόπο διαπραγμάτευσης των συμβάσεων της ΕΕ για το εμβόλιο κατά του κορονοϊού, εκτιμά το Politico.

 

Θα έπρεπε να είναι το κορυφαίο επίτευγμά της: Η πρόεδρος της Επιτροπής να αναλαμβάνει αποφασιστική δράση στο αποκορύφωμα της πανδημίας COVID-19, διασώζοντας το μπλοκ την ώρα της ανάγκης. Αλλά η πίεση αυξάνεται για να αποκαλύψει την έκταση του προσωπικού της ρόλου στη συμφωνία, η οποία άφησε τις χώρες να πληρώσουν εκατομμύρια αχρείαστες δόσεις, τη στιγμή που το όνομά της ακούγεται όλο και περισσότερο ως υποψήφια για μια δεύτερη θητεία στην προεδρία της Επιτροπής.

Ευρωπαίοι νομοθέτες, υπουργοί Υγείας κρατών – μελών, δημοσιογράφοι, ο ευρωπαϊκός παρατηρητής του προϋπολογισμού, ενδεχομένως ο Ευρωπαίος εισαγγελέας και τώρα ένας Βέλγος λομπίστας, όλοι θέλουν να μάθουν περισσότερα για το τι ακριβώς ειπώθηκε στα μηνύματα που αντάλλαξαν η φον ντερ Λάιεν και ο διευθύνων σύμβουλος της Pfizer Άλμπερτ Μπούρλα κατά την προετοιμασία μιας τεράστιας συμφωνίας για έως και 1,8 δισεκατομμύρια δόσεις του εμβολίου COVID-19 της BioNTech/Pfizer την άνοιξη του 2021.

Νομικός κίνδυνος

Όπως ανέφερε για πρώτη φορά το βελγικό πρακτορείο Le Vif, ο Baldan κατέθεσε μήνυση στο Βέλγιο κατά της φον ντερ Λάιεν στις 5 Απριλίου σε δικαστή του Πρωτοδικείου της Λιέγης.

Η κατάθεση έρχεται στον απόηχο της προσφυγής των New York Times κατά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σχετικά με την πρόσβαση στα κείμενα, η οποία ακολουθεί από μόνη της μια διαπίστωση κακοδιοίκησης κατά του θεσμικού οργάνου από τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή για τη μη αναζήτηση των μηνυμάτων σε απάντηση σε αίτημα για ελευθερία πληροφόρησης.

Η υπόθεση είναι «αρκετά πρωτοφανής», σύμφωνα με τον Alberto Alemanno, καθηγητή δικαίου της ΕΕ στο HEC Paris. Ο Alemanno, ο οποίος έχει πάνω από 20 χρόνια εμπειρίας σε ευρωπαϊκές δημόσιες υποθέσεις, δήλωσε ότι είναι η πρώτη φορά που γίνεται μάρτυρας νομικής αγωγής που απευθύνεται σε μεμονωμένο μέλος της Επιτροπής ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων.

«Η πρώτη μου αντίδραση -χωρίς, και πάλι, να έχω διαβάσει τα υπομνήματα- είναι ότι αυτή η νομική αγωγή είναι σχεδόν μια προσπάθεια προβοκάτσιας για την αύξηση της προβολής γύρω από την αδυναμία της Επιτροπής να απαντήσει στις αξιώσεις του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή και για να προστεθεί στην πίεση που άσκησε η νομική αγωγή των New York Times ενώπιον του δικαστηρίου», δήλωσε ο Alemanno.

Ο Baldan, ο οποίος διευθύνει μια εταιρεία λόμπι με επίκεντρο την Κίνα, την CEBiz, δήλωσε στο POLITICO ότι ήταν οι ανησυχίες για την κατάσταση της δημοκρατίας της ΕΕ που τον οδήγησαν στην υποβολή της μήνυσης, η οποία περιλαμβάνει κατηγορίες για διαφθορά και καταστροφή εγγράφων.

«Αυτό που βλέπουμε τώρα είναι ότι είχαμε έναν θεσμό εκτός ελέγχου. Αυτό που έκανε η φον ντερ Λάιεν ήταν να βλάψει πραγματικά την εικόνα των ευρωπαϊκών θεσμών στις Βρυξέλλες», δήλωσε. Χαρακτήρισε την εκστρατεία του για τη διαφάνεια ως προσωπικό πάθος: «Δεν μου αρέσουν τα ακριβά αυτοκίνητα. Είναι η μόνη μου ευχαρίστηση στη ζωή».

Ο Baldan δήλωσε ότι πληρώνει την υπόθεση από την τσέπη του. Περιέγραψε τον εαυτό του ως «πολιτικά ουδέτερο» και δήλωσε ότι δεν εργάζεται για κυβερνήσεις και ότι επί του παρόντος δεν ασχολείται με εργασίες για κινέζους πελάτες.

Η δικηγόρος που τον εκπροσωπεί, η Diane Protat, εκπροσωπεί επίσης μια γαλλική οργάνωση με σκεπτικισμό απέναντι στα εμβόλια που ονομάζεται BonSens, η οποία έχει προηγουμένως ασκήσει πιέσεις κατά της αντίδρασης COVID-19. Η BonSens λέει ότι έχει επίσης ξεκινήσει νομικές ενέργειες στις ΗΠΑ και στη Γαλλία, η πρώτη για να αποκτήσει τα μηνύματα κειμένου και η δεύτερη με στόχο να ακυρώσει τις συμβάσεις για το εμβόλιο COVID μεταξύ της ΕΕ και της Pfizer.

Ο Alemanno πιστεύει ότι η νομική βάση της υπόθεσης Baldan είναι σαθρή σε σύγκριση με εκείνη των New York Times.

«[Η υπόθεση των New York Times είναι] πιο πιθανό να θεωρηθεί παραδεκτή από το δικαστήριο, σε αντίθεση με τη δεύτερη, η οποία ακούγεται λίγο πιο φιλόδοξη και ίσως όχι απαραίτητα νομικά τεκμηριωμένη», δήλωσε στο POLITICO.

Πολιτική πίεση

Έξω από τα δικαστήρια, τα ερωτήματα γύρω από τον τρόπο με τον οποίο έγινε η διαπραγμάτευση της συμφωνίας γίνονται επίσης πιο δυνατά, εν μέρει επειδή οι χώρες της ΕΕ έχουν πλέον κολλήσει στην προσπάθεια να βγουν από αυτήν.

Η σύμβαση αφορά έως και 1,8 δισεκατομμύρια δόσεις, αλλά ασκήθηκε μόνο εν μέρει, για 1,1 δισεκατομμύρια δόσεις. Οι χώρες πρόκειται να λάβουν περίπου τις μισές από αυτές φέτος.

Αλλά η μειωμένη ζήτηση σημαίνει ότι οι δόσεις που πληρώθηκαν κινδυνεύουν να πάνε χαμένες. Τον Ιανουάριο, ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας BR24 εκτίμησε ότι 36,6 εκατομμύρια δόσεις έληξαν αχρησιμοποίητες μόνο στη Γερμανία. Στη Βουλγαρία περίπου 3 εκατομμύρια δόσεις χρειάστηκε να πεταχτούν. Και στην Αυστρία, ο υπουργός Υγείας της χώρας δήλωσε τον Μάρτιο ότι 17,5 εκατομμύρια δόσεις παρέμεναν αχρησιμοποίητες στην αποθήκη.

Ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις για την αναθεώρηση της σύμβασης, ο υπουργός Υγείας της Πολωνίας, Adam Niedzielski, κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξηγήσει γιατί σύναψε μια μεγάλη σύμβαση για το εμβόλιο COVID-19 που άφησε το μπλοκ στο γάντζο για εκατομμύρια αχρησιμοποίητες δόσεις. Ένας υψηλόβαθμος Βέλγος διπλωμάτης εξέφρασε παρόμοιες ανησυχίες.

Εν τω μεταξύ, οι Ευρωπαίοι νομοθέτες προσπάθησαν επίσης να ρίξουν φως στις διαπραγματεύσεις, χωρίς επιτυχία.

Δύο φορές, ο Μπουρλά αρνήθηκε να εμφανιστεί ενώπιον των ευρωβουλευτών στην επιτροπή COVID-19 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Μια παρόμοια πρόσκληση που απευθύνθηκε στη φον ντερ Λάιεν επίσης δεν οδήγησε πουθενά, αφού τα κορυφαία αφεντικά του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενήργησαν για να προστατεύσουν την Πρόεδρο της Επιτροπής.

Τα παρατηρητήρια της ΕΕ δεν είχαν καλύτερη τύχη. Η Διαμεσολαβητής Emily O’Reilly δήλωσε ότι η προσέγγιση της Επιτροπής να μην αναζητήσει τα μηνύματα “αφήνει τη θλιβερή εντύπωση ενός θεσμικού οργάνου της ΕΕ που δεν είναι προσηνής σε θέματα σημαντικού δημόσιου ενδιαφέροντος”. Το παρατηρητήριο του προϋπολογισμού της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, προσέκρουσε επίσης σε τοίχο σιωπής όταν προσπάθησε να μάθει περισσότερα για τις διαπραγματεύσεις.

Όμως, ένα όργανο που ερευνά τις συμβάσεις θα μπορούσε, θεωρητικά, να αναγκάσει τον Πρόεδρο της Επιτροπής. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία – ο ρόλος της οποίας είναι να διερευνά, να διώκει και να παραπέμπει σε δίκη «εγκλήματα κατά των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ» – διεξάγει ανοικτή έρευνα σχετικά με τις αγορές εμβολίων της ΕΕ. Δεν έχει δηλώσει αν η φον ντερ Λάιεν ερευνάται, αλλά δεδομένου ότι η EPPO επικαλέστηκε το «εξαιρετικά υψηλό δημόσιο ενδιαφέρον» στην ανακοίνωσή της, δεν θα αποτελούσε έκπληξη αν εξέταζε την υπόθεση.