Πνευματικό Ημερολόγιο: ΟΥΜΠΕΡΤΟ ΕΚΟ

Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης

ΟΥΜΠΕΡΤΟ ΕΚΟ – UMBERTO ECO
(Αλεσάντρια, Πιεμόντε 1932-2016)

Διάσημος ιταλός φιλόσοφος, κριτικός της λογοτεχνίας και συγγραφέας, καθηγητής σημειωτικής στα Πανεπιστήμια Μιλάνου και Μπολώνιας. Εγκαταλείποντας την καθολική εκκλησία μετά από σπουδές μεσαιωνικής φιλοσοφίας και λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Ρήνου, εργάστηκε στην κρατική τηλεόραση και στη δημοσιογραφία και αναμείχθηκε στη διανοητική πρωτοπορία της εποχής του, διδάσκοντας σε πολλά Πανεπιστήμια ως επισκέπτης καθηγητής. Προσεγγίζοντας τη σημειολογία, συγκέντρωσε τις έρευνές του στις επιπτώσεις και στο ρόλο της γλώσσας και της λογοτεχνίας στην κοινωνία και ανέπτυξε τη δική του σχετική θεωρία προς τη κατεύθυνση της ανάλυσης της λογοτεχνικής θεωρίας, του ανοικτού κειμένου και της διεθνούς επικοινωνίας και κατανόησης, που επηρέασε τη γενικότερη πνευματική κίνηση. Η αισθητική, η λογοτεχνική κριτική, η ανθρωπολογική έρευνα, το μυθιστόρημα, η σημειολογία του Έκο, συγκροτούν ένα σημαντικό σύνολο, αντιπροσωπευ-τικό των συγχρόνων αναζητήσεων.

Έργα: Il problema estetico in San Tommaso (1956), Sviluppo dell’ estetica medievale (1959), Opera aperta (1962), Diario minimo (1963), La struttura assente (1968), Tratta to di semiotica jenerale (1975), Come si fa una tesi di laurea (1977), (Το όνομα του Ρόδου) Il nome della rosa (1980), Semiotica e filosofia del linguaggio (1984), Το εκκρεμές του Φουκώ (1988), The island of the Day before (1994), Baudolino (2000), Sulla latteratura (2003), La misteriosa fiamma della regina Loana (2004), Dall’ albero a labirinto, Stud, storici sul segno e l’ interpretazione (2007), Storia della bruttezza (2007).
Βιβλιογραφία: [Έκδ. Rocco Capozi, Reading Eco, An Anthology, Indiana University Press, (1997)], Teresa De Laurentis, Umberto Eco, 1981, A.J. Haft et al, The key to the name of the rose, 1987, M. Thomann Inge, Naming the Rose, 1988, F. Pansa – A. Vinci, Effeto Eco, 1990, Jules Gritti, Umberto Eco, 1991, Peter Bondanella, Umberto Eco and the open text, 1997, Mich. Caesar, Umberto Eco, 1999.
Κινηματογράφος: Το όνομα του Ρόδου, Ζαν Ζακ Αννώ, 1986, (Σον Κόννερυ).

ΚΕΙΜΕΝΑ
ΟΥΜΠΕΡΤΟ ΕΚΟ, ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗ

* * *

Οι αρχαίοι έλληνες ιστορικοί έγραψαν την πραγματική ιστορία του παρόντος και του παρελθόντος της εποχής τους. Με επίκεντρο τα σπουδαία ιστορικά γεγονότα διατύπωσαν τη γενική τους αντίληψη για την πορεία της ιστορίας σύμφωνα με την κυκλικότητα της εναλλαγής του χρόνου, των ωρών και των εποχών. Οι χριστιανοί Πατέρες ιστορικοί προχώρησαν από την προφητεία και την εσχατολογία σε μια θεολογία της ιστορίας, γύρω από τη δημιουργία, την ενσάρκωση και την τελειοποίηση. Τέλος οι νεότεροι ιστορικοί επεξεργάστηκαν μια φιλοσοφία της ιστορίας με βάση θεολογικές αρχές, που τις εφάρμοσαν στα πολυάριθμα εμπειρικά γεγονότα του κόσμου. Αυτή είναι η ιδέα της προόδου και η πίστη στην ολοκλήρωση της ιστορίας και στην πραγμάτωση του νοήματος της ιστορίας.

Η κυκλική κίνηση, ο εσχατολογικός προσανατολισμός και ο συνδυασμός αυτών των δύο αρχών, η σπειροειδής πρόοδος της ιστορίας, κλείνουν τον απολογισμό της φιλοσοφίας της ιστορίας του ανθρώπου. Από τη βιβλική αντίληψη της ιστορίας και τον ιουδαϊκό μεσσιανισμό, στη χριστιανική ερμηνεία της ιστορίας του Αυγουστίνου και στη θεολογική ιστορία του Μποσουέ, η ιστορία προχωρεί κατά θεία πρόνοια προς ένα ιστορικό έσχατο. Η συνέχεια έρχεται με τη Νέα Επιστήμη για την ιστορία του Βίκο, με την αντιπαράθεση της ανθρώπινης προόδου στη θεία πρόνοια, στον Προυντόν, τον Κοντ, τον Κοντορσέ, τον Τυργκό, τον Βολταίρο, τέλος με την ιδεαλιστική ερμηνεία της ιστορίας του Έγελου και την υλιστική ερμηνεία του Μαρξ.
Η ιστορία είναι μια ατέλειωτη προοδευτική συνεχής κίνηση, χωρίς την κυκλική δομή της αρχαίας θεώρησης και χωρίς την ιδέα της δημιουργίας και της συντέλειας του κόσμου της χριστιανικής κοσμοαντίληψης (Löwith, Το νόημα της ιστορίας).

Οι αντιλήψεις του ορθόδοξου ρώσου Μπερντιάεφ για τον ιστορικό χρόνο μεταξύ της αιωνιότητας και της εγκοσμιότητας και για την πορεία προς το έσχατο τέρμα, το βίωμα της ιστορικότητας του Χάϊντεγγερ και του Γιάσπερς, αλλά και ο ιστορισμός του Κρότσε, μαζί με τους τελευταίους ιστορικούς του 20ου αιώνα, ολοκληρώνουν αυτή την πορεία. Από τον Βίντελμπαντ μέχρι τον Κόλλινγκγουντ και τους νεώτερους, η αναλυτική φιλοσοφία της ιστορίας υπέβαλε σε κριτική την ίδια την ιστορία και τους ιστορικούς, τη μέθοδο και το αντικείμενο, τα ιστορικά αίτια και τους ιστορικούς νόμους. Περιγραφή και αξιολόγηση, κατανόηση και αντικειμενικότητα, αναγκαιότητα και τυχαιότητα ελέγχονται από την κριτική ιστορία, τη μεταθεωρία της ιστορίας (Dray, Φιλοσοφία της ιστορίας).

Η φιλοσοφία της ιστορίας, χωρίς να επιλύσει τα προβλήματα που αναδέχθηκε, συνέβαλε πάντως στη διερεύνηση των λύσεων που προτείνονται και παραμένει μάχιμη στις επάλξεις του αγώνα της ανθρωπότητας για την κατανόηση της ιστορικής πραγματικότητας.

"google ad"