Πνευματικό Ημερολόγιο (Σημειώσεις για τον 21ο αιώνα): ΑΛΝΤΟΥΣ ΧΑΞΛΕΫ

Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης

ΑΑΛΝΤΟΥΣ ΧΑΞΛΕΫ – ALDOUS HUXLEY
(Γκόταλμινγκ, Σάρρεϋ, Αγγλία 1894 -Λος Άντζελες, Η.Π.Α. 1963)

Περίφημος άγγλος μυθιστοριογράφος, δημοσιογράφος και κριτικός, ουμανιστής και ειρηνιστής. Ταξίδεψε σε Ινδία, Ιταλία, Γαλλία και Αμερική και άφησε σπουδαίο συγγραφικό έργο (μυθιστορήματα, διηγήματα, ποιήματα, ταξιδιωτικά, κινηματογραφικά σενάρια), επηρεασμένος και από ένα φιλοσοφικό μυστικισμό. Δίδοντας με υπερβολικές εικόνες την τάση προς το κακό της σύγχρονης κοινωνίας, μέσα από έργα επιστημονικής φαντασίας, παραψυχολογίας και εσωτερικής εμπειρίας, προβάλλει μια απαισιόδοξη όψη του κόσμου. Ο Γενναίος Νέος Κόσμος του Χάξλεϋ αποτελεί ένα ηχηρό κατηγορητήριο για το μέλλον της ανθρωπότητας, που εξουσιαζόμενο από την τεχνική, απωθεί και υποδουλώνει την ανθρώπινη, την πνευματική και τη φυσική ζωή, δημιουργώντας μια λογοτεχνική παράδοση στον αντίποδα της παλιάς ουτοπίας.

Έργα: Το κίτρινο του χρωμίου (1921), Ο μικρός μεξικανός (1924), Κατά μήκος του δρόμου (1925), Δύο ή τρεις χάριτες (1926), Αστείος Πιλάτος (1926), Αντίστιξη (1928), Νυχτερινή μουσική (1931), Ο κόσμος του φωτός (1931), Κείμενα και προσχήματα (1932), Ο γενναίος νέος κόσμος (1932), Αόματος στη Γάζα (1936), Ύστερα από πολλά καλοκαίρια πεθαίνει ο κύκνος (1939), Η αιώνια φιλοσοφία (1946), Ο μεγαλοφυής και η θεά (1958), Το νησί (1962).

Βιβλιογραφία: Laura A. Huxley, This timeless moment, 1968, H.H. Watts, Aldous Huxley, 1969, G. Woodcock, Daw and the darkest hour, A study of Aldous Huxley, 1972, Ph. Thody, Huxley, A biographical introduction, 1973, Εγκυκλοπαιδεία Πάπυρος – Λαρούς, Βικιπαίδεια.

ΚΕΙΜΕΝΑ: ΑΛΝΤΟΥΣ ΧΑΞΛΕΫ, ΓΕΝΝΑΙΟΣ ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ (ΚΕΦ. 1-5)

** ** **

Η απροσδόκητη πρόοδος της τεχνολογίες, οι δυνατότητες κλωνισμού και μεταλλαγής, η ανάγνωση του γονιδιώματος, η νέα ευγονική, μ’ όλες τις συνέπειες που συνεπάγεται, μας φέρνει πιο κοντά σ’ ένα “θαυμάσιο καινούριο γενναίο κόσμο”. Οι μελλοντικές κοινωνίες μπορεί να ανακαλύψουν νέες απολαύσεις τόσο ισχυρές, που δεν θα μπορεί να τις ανταγωνιστεί καμμιά από τις ανθρώπινες δραστηριότητες που αγαπούμε σήμερα (Αποδείχθηκε πειραματικά ότι οι ποντικοί διαλέγουν την ηλεκτρική διέγερση των κέντρων ηδονής στον εγκέφαλό τους παρά τις παραδοσιακές πηγές ικανοποίησης, τροφή και αναπαραγωγή).

Κλωνοποίηση, εικονική πραγματικότητα, τεχνητή νοημοσύνη θα έχουν στο μέλλον πολύ μεγαλύτερη σημασία, καθώς θα μπορούν να μετατρέψουν όχι μόνο την εξωτερική ζωή, αλλά και τον εσωτερικό κόσμο, τον ψυχισμό του ανθρώπου, αισθήματα, ιδέες και αξίες. Πολύ περισσότερο θα μεταβάλουν τον άνθρωπο σε ένα μικρό ή μεγαλύτερο θεό, αυξάνοντας στο έπακρο τη δύναμή του, επιμηκύνωντας το χρόνο ζωής του και ανατρέποντας το κοινωνικό του περιβάλλον. Τότε όμως αυξάνεται η δυνατότητα των λίγων να αποφασίζουν για τη ζωή και τον θάνατο των πολλών, για το είδος της ζωής τους, για τον προορισμό και την ιστορία τους. Μπορεί επομένως η επιστήμη ν’ αντέξει το βάρος αυτής της ευθύνης, ή μήπως, απεργάζεται χωρίς κανένα μέτρο, την καταστροφή της ίδιας της ανθρώπινης φύσης;

Το ερώτημα μας αναγκάζει να σκεφτούμε ότι η τεχνική άρχισε τη στιγμή που ο άνθρωπος χρησιμοποίησε το πρώτο λίθινο εργαλείο, και δεν μπορεί παρά να εξελίσσεται όσο υπάρχουν άνθρωποι. Ότι η ανθρώπινη δράση πάνω στη φύση είναι ταυτόχρονα αντικειμενοποίηση αλλά και αλλοτρίωση του ανθρώπου, πάνω στο δρόμο του πράγματος καθ’ εαυτό, που γίνεται πράγμα δι’ εαυτό, όταν τίθεται εκτός εαυτού. Και ότι η ολοκλήρωση της διαλεκτικής κίνησης, η επιστροφή του πράγματος στον εαυτό του – καθ’ εαυτό και δι’ εαυτό- απαιτεί πέρα από μια φιλοσοφική επανάσταση της συνείδησης και μια υλική κοινωνική δραστηριότητα. Ότι δηλαδή η τεχνολογία (παραγωγικές δυνάμεις και σχέσεις παραγωγής), υλοποιώντας ταξικά συμφέροντα μπορεί να αντιμετωπισθεί με κοινωνική πάλη που θα οδηγεί από την αλλοτρίωση στη συλλογική ιδιοποίηση, στην επάνοδο της ενότητας του παραγωγού με τους όρους της παραγωγής (άρνηση της άρνησης).

"google ad"