Πνευματικό Ημερολόγιο (Σημειώσεις για τον 21ο αιώνα): ΤΟΜΑΣ ΕΛΙΟΤ

Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης

ΤΟΜΑΣ ΕΛΙΟΤ -THOMAS STEARNS ELIOT
(Σαιντ Λούις, Η.Π.Α. 1888- Λονδίνο 1965)

Αμερικανός συγγραφέας, πολιτογραφημένος βρετανός, από τις κορυφαίες πνευματικές μορφές του 20ου αιώνα, βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας 1948. Ποιητής, δοκιμιογράφος και δραματουργός, αξιοποίησε το υλικό των αρχαίων μύθων, ασκώντας κριτική στη σύγχρονη κοινωνία, επηρεασμένος και από το χριστιανικό μυστικισμό και επιζητώντας αναβάπτιση του ανθρώπου στις αγνές πηγές του χριστιανισμού και της κλασικής παράδοσης που δημιούργησαν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Το έργο του, που συνέβαλε στην δημιουργία της αγγλοαμερικανικής ποιητικής σχολής, επηρέασε την ποιητική γραφή της εποχής του.

Έργα: Το τραγούδι της αγάπης του Τζ. Άλφρεντ Προύφροκ (1915), Το ιερό δάσος (1920), Έρημη χώρα (1922), Η Τετάρτη των νεκρών (1930), Ο βράχος (1934), Ελισαβετιανά δοκίμια (1934), Φονικό στην εκκλησιά (1935), Τέσσερα κουαρτέτα (1935-1944), Παλαιά και σύγχρονα δοκίμια (1936), Οικογενειακή συγκέντρωσις (1939), Κοκτέηλ πάρτυ (1950), Ποίηση και θέατρο (1951), Η ενότητα του ευρωπαϊκού πνεύματος (1990).

Βιβλιογραφία: [Έκδ. The complete poems and plays of Thomas Stearns Eliot 1909-1950, London (1971)], J.H. Edward Greene, T.S. Eliot et la France (1951), G. Cattani, T.S. Eliot (1957), Σεφέρης, Ε.Ν. Μόσχος, Ο Τ.Σ. Έλιοτ και το μέλλον της Ευρώπης, 1990, Ronald Bush, T.S. Eliot, The modernist in history, 1991, Lyndall Gordon, T.S. Eliot, An imperfect life, 1998, Πήτερ Ακρόιντ, T.S. Eliot, ο άνθρωπος πίσω από τη μάσκα, 2002, Εγκυκλοπαιδεία Πάπυρος – Λαρούς, Βικιπαίδεια.

** ** **

Τι σημαίνει όμως ολοκλήρωση της Ευρώπης, κοινό ευρωπαϊκό σπίτι, ομοσπονδία της Ευρώπης; Πρώτα ευρωπαϊκή συνείδηση, ύστερα ευρωπαϊκή πράξη. Ευρωπαϊκές αξίες βασισμένες στην ελληνική παιδεία, στην χριστιανική πίστη, στη ρωμαϊκή οργάνωση (Πωλ Βαλερύ, Τόμας Έλιοτ, Παναγιώτης Κανελλόπουλος). Ξεπέρασμα του παρελθόντος, του εξωτισμού, της άρνησης. Απαλλαγή από τον δογματισμό, τον αγνωστικισμό, τον ατομοκεντρισμό. Σεβασμός στον άνθρωπο, στην προσωπικότητα, στην κοινότητα. Ελευθερία, μέτρο, αλήθεια.

Πάνω σ’ αυτά κτίζεται η οικονομική, κοινωνική, πολιτική ένωση. Αλληλεγγύη των λαών, ανθρωπιστική παιδεία, κοινωνική πολιτική. Θεσμική κατοχύρωση, πολιτική οργάνωση, ισόρροπη ανάπτυξη. Διεύρυνση προς όλους τους ευρωπαίους, ανεξαρτησία από κάθε μη ευρωπαίο, χάραξη ευρωπαϊκού και μόνο δρόμου. Σταθερότητα στον κόσμο, ανοχή των άλλων πολιτισμών, συνεργασία μ’ όλες τις χώρες και τους λαούς. Μένουν πολλά ακόμη να γίνουν. Είναι άγνωστο αν θα γίνουν. Αλλά πρέπει να γίνουν. Η οικονομική ένωση της Ευρώπης πρέπει να πάρει πρώτα πολιτική υπόσταση και έπειτα να πραγματοποιήσει την πνευματική της ενότητα. Η ιδέα της Ευρώπης, όλης της Ευρώπης, όλων των ευρωπαίων, μπορεί να γίνει πράξη της Ευρώπης, ενοποίηση της Ευρώπης, πραγματική ευρωπαϊκή ένωση. Σ’ αυτή μπορεί να ζήσει το κλασικό φως, η ρομαντική νύχτα, η λογική αλήθεια. Ο έρωτας, το πάθος και το μυστήριο. Ο άνθρωπος, ο κόσμος, το μέλλον.