Πνευματικό Ημερολόγιο (Σημειώσεις για τον 21ο αιώνα): ΒΙΝΤΣΑΪΝΤ

Επιμέλεια: Στρατής Παπαμανουσάκης

ΒΙΝΤΣΑΪΝΤ – BERNHARD WINDSCHEID
(Ντύσσελντορφ 1817-1892)

Από τους διασημότερους γερμανούς νομομαθείς, ξεκινώντας από το δικαστικό κλάδο, καθηγητής στα Πανεπιστήμια Βόννης, Λειψίας, Βασιλείας, Μονάχου και Χαϊδελβέργης, συνέβαλε στη σύνταξη του γερμανικού αστικού κώδικα. Μολονότι εκθέτει τους ρωμαϊκούς νομικούς κανόνες ως ισχύοντες, τείνει προς τον εκγερμανισμό του ρωμαϊκού δικαίου, το οποίο αποδίδει με γερμανικούς λεκτικούς τύπους, προσβλέποντας στην απαλλαγή από απονεκρωμένες νομικές μορφές δια της αναπτύξεως του δικαίου των εθίμων. Η ερμηνεία του για την έννοια της ρωμαϊκής actio (αγωγής) ως αξίωσης, παραμένει στη βάση του δικονομικού δικαίου. Θεωρείται ο κλασικός ερμηνευτής του ρωμαϊκού δικαίου και το έργο του αποτέλεσε πάγια πηγή ερμηνείας του δικαίου των Πανδεκτών.

Έργα: Die Lehre des römischen Rechts von der Voraussetzung (1850), Recht und Rechtswissenschaft (1854), Die actio des römischen vom Standpunkte des heutigen rechts (1856), Das Römischen Recht in Deutschland (1858), Συνοπτική πραγματεία περί του δικαίου των Πανδεκτών (1862-1870, 1900), Gesammelte Reden und Abhandlungen (1904).

Βιβλιογραφία: Ruddolf von Jhering, Jherings brief an Windscheid 1870-1891, 1988, Jürgen Ober, Bernhard Windscheid und die Reinigung des Römischen Rechts, 1989, Μτφρ. Αθ. Αργυρός, Ν. Δημαράς, Κ.Α. Πολυγένης, Κ. Φουρκιώτης, Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου (άρθρ. Β.Α. Κανταρέ), Βικιπαίδεια.

ΚΕΙΜΕΝΑ: ΒΙΝΤΣΑΪΝΤ, ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΩΝ ΠΑΝΔΕΚΤΩΝ

** ** **

Όταν ο Απόλλωνας μπροστά στον Άρειο Πάγο, υπερασπιστής του μητροκτόνου Ορέστη, προασπίζει με πάθος τα δικαιώματα του πατέρα απέναντι στην μητριαρχική τάξη, κανείς δεν φαντάζεται πως δημιουργείται κάτι τελείως νέο στην ιστορία του κόσμου. Κι όμως η αθώωση του κατηγορούμενου επιβεβαιώνει πανηγυρικά πως η μητριαρχία έπεσε και το γένος νικήθηκε από το πατριαρχικό κράτος. Από ‘δω και πέρα οι κανόνες που ρυθμίζουν τις νέες κοινωνικές ανάγκες θα επιβάλλονται όχι από το γένος, αλλά από το μια ξεχωριστή δημόσια εξουσία που δημιουργήθηκε πάνω στις ταξικές αντιθέσεις. Το κράτος και το δίκαιο γεννήθηκαν με τη βοήθεια ενός δικηγόρου.

Στην Ελλάδα ωστόσο δεν συναντούμε παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις γνήσιους δικηγόρους. Το ρόλο του δικηγόρου παίζουν οι λογογράφοι, οι ρήτορες, εκείνοι που με τους λόγους τους συγκροτούν στην Αθήνα την λεγόμενη Δημοκρατία των Δικηγόρων. Στη Ρώμη, αντίθετα, ο θεσμός της δικηγορίας αναπτύχθηκε περισσότερο. Η ταξική διαφοροποίηση επέβαλε την παράσταση των πληβείων δια των πατρικείων συνηγόρων στα δικαστήρια. Στο βυζάντιο ρυθμίστηκε και νομοθετικά το θέμα των δικηγόρων. Στη Δύση οι δικηγόροι δίδουν την μάχη της υπεράσπισης των συμφερόντων της πελατείας τους, καθώς οξύνεται η πάλη της αστικής τάξης κατά της φεουδαρχίας. Η αστική ιδεολογία εξαπλωνόταν με την μεσολάβηση του δικαίου και των δικηγόρων. Οι δικηγόροι αποτέλεσαν τους θεωρητικούς της αυτονομίας των πόλεων, του ελέγχου της μοναρχίας, της ιδιοκτησίας, της κατοχύρωσης της ιδιοκτησίας και της σύμβασης. Μια νομική τάξη πραγμάτων υψωνόταν με βάση το έθνος κράτος, το δίκαιο της ακίνητης περιουσίας και το δίκαιο της σύμβασης. Μετά τη γαλλική επανάσταση ο ναπολεόντειος Κώδικας καθιερώνει πλέον το νέο σύστημα κοινωνικών σχέσεων. Οι δικηγόροι αναγορεύονται σε επιστήμονες με αποστολή την προαγωγή της επιστήμης του δικαίου, τη βελτίωση της νομοθεσίας, την παρακολούθηση της νομολογίας. Σε υπερασπιστές των συνταγματικών δικαιωμάτων και των ατομικών ελευθεριών των πολιτών. Σε εργαζόμενους που αγωνίζονται για την επαγγελματική τους σταδιοδρομία, υπερασπίζοντας τις κοινωνικές και ηθικές διεκδικήσεις του δικηγορικού σώματος. Κυρίως όμως είναι οι φυσικοί υπερασπιστές των αδικούμενων και καταπιεζόμενων, των απλών και αδύνατων πολιτών, μπροστά στους ισχυρούς και στο πανίσχυρο κράτος.