Πνευματικό Ημερολόγιο (Σημειώσεις για τον 21ο αιώνα): ΝΙΚΟΛΑΪ ΓΚΟΓΚΟΛ

Επιμέλεια: Στρατής Παπαμανουσάκης

ΝΙΚΟΛΑΪ ΓΚΟΓΚΟΛ – NIKOLAI VASILIEVITCH GOGOL
(Σοροτσίντσι, Πολτάβα, Ουκρανία 1809 – Μόσχα 1852)

Μεγάλος ρώσος συγγραφέας, από τους ιδρυτές του νατουραλισμού και του νεώτερου μυθιστορήματος στη Ρωσία. Επιφανούς οικογενείας, διακατεχόμενος από την ιδέα της αποστολής και της προσφοράς προς την πατρίδα, ρέποντας προς την μυστικοπάθεια και τη θρησκοληψία, φίλος του Πούσκιν, ταξίδεψε στην Γερμανία, Ελβετία, Γαλλία, Ιταλία και Ιεροσόλυμα, ζώντας μια ασκητική και αγωνιώδη ζωή. Αγωνιζόμενος υπέρ του «μικρού ανθρώπου», προβάλλοντας την μετριότητα των ηρώων του, τη θλίψη και την οδύνη του κόσμου, το «ορατό γέλιο με αόρατα δάκρυα», σατυρίζοντας τη ρώσικη γραφειοκρατία, οδηγείται μέχρι την παραφροσύνη, ως καταφύγιο της αλαζονείας και της ασημαντότητας του προσώπου. Οι ανθρώπινες καρικατούρες του κόσμου του Γκόγκολ, οι «νεκρές ψυχές» του, συνεχίζουν και στην εποχή μας την προσπάθεια να βρουν κάποιο νόημα στη ζωή.

Έργα: Ωδή στην Ιταλία (1829), Γυναίκα (1830), Βραδιά στο τσιφλικάκι κοντά στη Ντίκανκα (1831-1832), Ταράς Μπούλμπα (1835), Πορτραίτο (1835), Η μύτη (1835), Αραβουργήματα (1835), Το ημερολόγιο ενός τρελού (1835), Λεωφόρος Νέφσκι (1835), Ο επιθεωρητής (1836), Μίργκοροντ (1836), Το παλτό (1841), Ο γάμος (1842), Νεκρές ψυχές ή Περιπέτειες του Τσίτσικς (1842), Εκλεκτά μέρη από την αλληλογραφία με τους φίλους μου (1847).

Βιβλιογραφία: [Έκδ. Σένροκ, Vladimir Nabokov, Nicolai Gogol (1944), L.J. Kent, The Complete Tales of Nikolai Gogol, University of Chicago Press (1985), 2 τόμ.], D. Merejkowsky, Gogol et le Diable, 1939, Carl R. Proffer, The smile and Gogol’s Death Souls, 1967, Henri Troyat, Divided soul, The life of Gogol, 1973, Daniel Rancour-Laferriére, Out from under Gogol’s Overcoat, 1982, Victor Vinograd, Gogol and natural school, 1987, S. Karlinsky, The sexual Labyrinth of Nicolai Gogol, 1992, Edyta Bojanowska, Nicolai Gogol, Between Ukrainian and Russian Nationalism, 2007, Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου (άρθρ. Ν.Π. Μιχαήλωφ).

Εικονογραφία: Προσωπογραφία, Αλέξ. Ιβάνοφ, 1847, Άγαλμα, Nik. Andeyev, Πλατεία Arbat, Μόσχα (τώρα οικία Γκόγκολ), Ανδριάντας, Ζ. Τσερετέλι, Vila Borghese, Ρώμη.

Μουσική: Η μύτη, όπερα Δημ. Σοστακόβιτς, 1930, Νεκρές ψυχές, όπερα Rodion Shchedrin, 1976.

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ: «Όλοι εμείς βγήκαμε από το παλτό του Γκόγκολ» (Ντοστογιέφσκι, Τολστόι, Τσέχωφ).

ΚΕΙΜΕΝΑ: ΝΙΚΟΛΑΪ ΓΚΟΓΚΟΛ, ΝΕΚΡΕΣ ΨΥΧΕΣ (ΜΕΡ. ΠΡΩΤΟ)