Πνευματικό Ημερολόγιο (Σημειώσεις για τον 21ο αιώνα): ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΑΤΣΟΣ

Επιμέλεια: Στρατής Παπαμανουσάκης

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΑΤΣΟΣ – KONSTANTINOS TSATSOS
(Αθήνα 1899-1987)

Επιφανής νομικός, πολιτικός και στοχαστής, λογοτέχνης και κριτικός, με σπουδές στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Χαϊδελβέργης, δικηγόρος και καθηγητής φιλοσοφίας του δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1930-1940), ακαδημαϊκός και Πρόεδρος Ακαδημίας Αθηνών, διώχθηκε επί δικτατορίας Μεταξά και διετέλεσε κατ’ επανάληψη Υπουργός σε διάφορες κυβερνήσεις, στενός συνεργάτης του Κωνσταντίνου Καραμανλή και πρώτος πρόεδρος της Β΄ Ελληνικής Δημοκρατίας. Εξέδωσε δε μαζί με τους Ι. Θεοδωρακόπουλο και Π. Κανελλόπουλο το Αρχείο φιλοσοφίας και θεωρίας επιστημών. Νεοκαντιανών απόψεων, υπό την επίδραση και των καθηγητών του Ρίκερτ και Γιάσπερς;;, βάσισε τη νομική του θεωρία στην ιδέα του δικαίου και επέδρασε σημαντικά στην ελληνική νομική σκέψη του 20ου αιώνα. Το συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει πλήθος νομικών μελετών, πολιτικών βιβλίων, φιλοσοφικών έργων και δοκιμίων αισθητικής.

Έργα: Η έννοια του θετικού δικαίου (1929), Διάλογοι για την ποίηση (1930-1939), Το πρόβλημα της ερμηνείας του δικαίου (1931), Το πρόβλημα των πηγών του δικαίου (1932), Η γνωσιολογία του Καντ ως εισαγωγή εις την ιδεοκρατίαν (1935), Ο Παλαμάς (1936), Η κοινωνική φιλοσοφία των αρχαίων ελλήνων (1939), Η ηθική φιλοσοφία του Καντ, Εισαγωγή εις την επιστήμη του δικαίου, Ελληνική πορεία (1952), Μελέται φιλοσοφίας δικαίου (1960), Δοκίμια αισθητικής και παιδείας (1960), Αισθητικά δοκίμια (1961), Οι μεγάλοι ρήτορες και η ιστορία τους (1968), Διάλογος σε μοναστήρι (1974), Η ζωή σε απόσταση (1985).

Βιβλιογραφία: Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου, Βικιπαίδεια.

ΚΕΙΜΕΝΑ: ΚΩΝ. ΤΣΑΤΣΟΣ, ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΠΗΓΩΝ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

** ** **

Η νομική επιστήμη έχει αποστολή τη γνώση συγκεκριμένου δικαίου, την έρευνα του θετικού δικαίου, την ανεύρεση του συνδέσμου μεταξύ των κανόνων δικαίου και την ένταξή τους στο σύστημα του δικαίου. Η γνώση του θετικού δικαίου αποτελεί τη δογματική του δικαίου. Αλλά η γνώση και εξιδείκευση του κανόνα δικαίου γίνεται αναφορικά προς συγκεκριμένη περίπτωση, της οποίας ζητείται η ρύθμιση κατά το δίκαιο. Αυτό αποτελεί την ερμηνεία του δικαίου. Έτσι η δογματική κατευθύνεται στην αναγωγή των κανόνων δικαίου σε σύστημα. Η ερμηνεία προχωρεί προς εύρεση του προσήκοντος κανόνος δικαίου στη συγκεκριμένη περίπτωση. Η δογματική τείνει προς το γενικό, φτάνει σε γενικές και θεμελιώδεις έννοιες, οδηγείται στη γενική θεωρία του δικαίου. Οι γενικές έννοιες του θετικού δικαίου, το δικαίωμα, η υποχρέωση, το υποκείμενο και το αντικείμενο του δικαίου, η έννομη σχέση, η πράξη, το άδικο της πράξης αποτελούν αντικείμενα της γενικής θεωρίας του δικαίου. Σ’ αυτήν ανήκει ακόμη ο προσδιορισμός των λογικών προϋποθέσεων του δικαίου, η ανάλυση της λογικής του δικαίου, η ειδικότερη ανάλυση των πηγών του δικαίου και των κανόνων του δικαίου. Η γενική θεωρία του δικαίου έτσι, καταλήγει στη φιλοσοφία γενικότερα και στη φιλοσοφία του δικαίου ειδικότερα.