Πνευματικό Ημερολόγιο (Σημειώσεις για τον 21ο αιώνα): AKENATON

Επιμέλεια: Στρατής Παπαμανουσάκης

ΑΚΕΝΑΤΟΝ (ΑΜΕΝΧΟΤΕΠ) – ΑΚΗΕΝΑΤΕΝ
(Αίγυπτος, περ. 1375 – 1335 π.Χ.)

Μεταρρυθμιστής Φαραώ (Αμένωφις Δ΄) της 18ης Δυναστείας, «ο αρεστός στον Ατόν», ιδρυτής της πρώτης μονοθεϊστικής θρησκείας του Φωτεινού Ατόν. Αντέταξε κατά του ιερατείου του Άμμωνα τη λατρεία της Ηλιούπολης (Θεός Ήλιος – Ατόν), συνδυάζοντας τη βασιλική μυστικοπάθεια με τη δημιουργία και την πανανθρώπινη αγάπη. Η νέα πρωτεύουσα Ακχετατόν (Αμέρνα) μεταξύ Θηβών και Μέμφιδας, στολισμένη με το ναό της, καθοσιωμένη με τη λατρεία και λαμπρυνόμενη με μια ελεύθερη τέχνη, έσπασε την εξιδανικευμένη παράδοση και προέβαλε ένα ριζοσπαστικό νατουραλισμό. Το πρωτοποριακό αυτό όμως έργο του Ακενατόν ανατράπηκε μετά το θάνατό του, αφήνοντας πάντως στον παγκόσμιο πολιτισμό μια γενναία προσπάθεια υπέρβασης της ιστορίας και τα ωραιότερα κομμάτια της αιγυπτιακής λογοτεχνίας.

Έργα: Ύμνοι στον Ατόν (1350 π.Χ.).
Βιβλιογραφία: W. Durand, Παγκόσμια Ιστορία του Πολιτισμού, 1965, Α΄, Ο αιρετικός βασιλεύς, Agatha Christi, Akhnaton, 1973, D.B. Redford, Akhenaten, The heretic King, 1984, Cyril Aldred, Akhenaten, King of Egypt, 1991, R.E. Freed – Y.J. Marcovitz – S.H. D’ Auria, Pharaons of the Sun, Akhenaten – Nefertiti – Tutankhamen, 1999, Eric Hornung, Akhenaten and the religion of light, 1999, Nicholas Reeves, Akhenaten, Egypt’s false prophet, 2000, Βικιπαίδεια.
Εικονογραφία: Άγαλμα, Αιγυπτιακό Μουσείο Καΐρου, Ακενατόν και Νεφερτίτη, ανάγλυφη στήλη Αμάρνας, Αιγυπτιακό Μουσείο Καΐρου, Ακενατόν, Νεφερτίτη και τα παιδιά τους, εγχάρακτη πλάκα, Staatliche Museen, Βερολίνο.
Μουσική: Ακενατόν, Όπερα Ph. Glass, 1983.
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΑΚΕΝΑΤΟΝ, ΥΜΝΟΙ ΣΤΟΝ ΑΤΟΝ (ΜΕΓΑΣ ΥΜΝΟΣ ΣΤΟΝ ΗΛΙΟ)