Πνευματικό Ημερολόγιο (Σημειώσεις για τον 21ο αιώνα): ΣΕΞΤΟΣ Ο ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ

Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης

ΣΕΞΤΟΣ Ο ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ – SEXTUS EMPIRICUS
(Μυτιλήνη 200 – 250)

Επιφανής αρχαίος έλληνας φιλόσοφος, γιατρός και αστρονόμος στην Αλεξάνδρεια, στη Ρώμη και στην Αθήνα. Οπαδός του σκεπτικισμού, τον οποίο διέδωσε με το έργο του, εφάρμοσε της αρχές του στη θεώρηση των επιστημών, προωθώντας την εμπειρική μέθοδο στην ιατρική. Τα έργα του, που βασίζονται στην ισοσθένεια λόγων, στην άρνηση του νόμου της αιτιότητας και στο αδύνατο της απόδειξης της αληθείας, αποτελούν την κύρια πηγή γνώσης της αρχαίας σκεπτικιστικής φιλοσοφίας. Η επίδραση των σκεπτικών είναι φανερή στους νεότερους συγγραφείς (Μονταίνιος, Χιουμ, Χέγκελ). Επανέρχονται συχνά στη μνήμη μας όταν η πραγματικότητα απογοητεύει, η επιστήμη διαψεύδεται και η ηθική παραβιάζεται, αλλά χωρίς ποτέ να σβήνει η προσδοκία και η ελπίδα μας για την αλήθεια, την αρετή και την ομορφιά.

Έργα: Πυρρώνιοι υποτυπώσεις, Σκεπτικά ή Υπομνήματα σκεπτικά, Προς μαθηματικούς.

Βιβλιογραφία: [Έκδ. Henr. Stephanus, Geneva (1562), I. Bekker, Βερολίνο (1842)], P. Bayle, Dictionnaire historique et critique,1730, W. Heintz, Studien zu Sextus Empiricus, 1932, Richard Popkin, The history of skepticism from Erasmus to Descartes and High Road to pyrrhonism, 1960, B. Mates, Skeptic way, 1996, Tad Brennan, Ethics and epistemology in Sextus Empiricus, 1999, Pet. Suber, Οι σκεπτικοί, Αναγνωστικό και αρχαί σκεπτικής φιλοσοφίας, 2003, Εγκυκλοπαιδεία Πάπυρος – Λαρούς.

ΚΕΙΜΕΝΑ: ΣΕΞΤΟΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ, ΠΡΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΥΣ (ΒΙΒΛ. ΙΙ)

* * *

Από τον σκεπτικισμό οδηγούμαστε στην σχετικότητα. Υπάρχει δηλαδή κάποια αλήθεια, αλλά χωρίς απόλυτο κύρος. Για κάθε άνθρωπο ισχύει μια αλήθεια ή αλλιώς, η αλήθεια ισχύει για το ανθρώπινο γένος μόνο. Η αλήθεια εξαρτάται από εξωτερικούς παράγοντες, από την κοινωνία, την εποχή, τον πολιτισμό στον οποίο ανήκει κανείς. Αλλά αυτός ο ατομικός ή ο φυλετικός υποκειμενισμός, ο ρελατιβισμός, πάσχει πάλι από την ίδια την σχετικότητά του. Έτσι δεν μπορεί να έχει απόλυτο κύρος. Απόλυτο όχι, αλλά σχετικό. Μέχρι πού όμως φθάνουν τα όρια της σχετικότητας;