Πνευματικό Ημερολόγιο (Σημειώσεις για τον 21ο αιώνα): ΑΒΕΡΡΟΗΣ

Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης

ΑΒΕΡΡΟΗΣ – YBN RUSHD AVERROËS
(Κόρδοβα, Ισπανία 1126 – Μαρακές, Μαρόκο 1198)

Αμπντ Ουλ Ουαλίντ Μωχάμετ Ιμπν Αχμέτ Ιμπν Μωχαμέτ Ιμπν Ρασντ, επιφανής άραβας φιλόσοφος, γιατρός και νομομαθής, από τους διασημότερους μεσαιωνικούς φιλοσόφους. Σχολιαστής του Αριστοτέλη, διέσωσε τα συγγράμματά του στη μεσαιωνική Δύση και επιχείρησε τη σύνδεση ελληνικής και αραβικής φιλοσοφικής παράδοσης, ασκώντας σημαντική επιρροή στη χριστιανική και την ιουδαϊκή σκέψη του Μεσαίωνα, μολονότι οι θεωρίες του αποκηρύχθηκαν και από τους μουσουλμάνους και από τους χριστιανούς. Ο αβερροησμός περιλαμβάνει τις ιδέες της αιωνιότητας της ύλης και της εξέλιξης, καθώς και τους νόμους της νόησης και της γνώσης. Τονίζοντας τη σημασία του ορθολογισμού, των υλιστικών στοιχείων, της ανθρωπότητας έναντι του ατόμου, με τη θεωρία της διπλής αλήθειας (λογικές ιδέες, θρησκευτικά δόγματα), υπερέβαλε τα όρια των συγχρόνων του, προκάλεσε την αντίκρουση του Ακινάτη και του Λέοντος Ι’, παρέμεινε όμως στη σειρά των μεγάλων μορφών της εποχής του.

Έργα: Σχόλια επί του Αριστοτέλους (Μεγάλα Σχόλια, Μεσαία Σχόλια, Μικρά Σχόλια, Αναλύσεις), Επιτομή Αλμαγέστης, Colliget.

Βιβλιογραφία: [Έκδ. Βενετία 1497, 1527], L. Gauthier, Ibn Rachd (Averroès), 1948, Κ. Λογοθέτης, Η φιλοσοφία των Πατέρων και των Μέσων Χρόνων, 1934, Barry S. Kogan, Averroes and the metaphysics of causation, 1989, Majid Fakhry, Averroes, His life, Works and Influence, 2001, Carmela Baffioni, Averroes and the aristotelian heritage, 2004, Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου (άρθρ. Π. Πικρού), Βικιπαίδεια.

Εικονογραφία: Η Σχολή των Αθηνών (λεπτομέρεια), τοιχογραφία, Ραφαήλ, Καπέλα Σιξτίνα, Βατικανό.

ΚΕΙΜΕΝΑ: ΑΒΕΡΡΟΗΣ, ΜΙΚΡΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ

* * *

Η αλήθεια πρέπει να εξετάζεται διαλεκτικά. Όταν μας δίδει το συναίσθημα της ασφάλειας, του ησυχασμού, της τελειότητας είναι αληθινή. Τότε έχομε τη βεβαιότητα πως η αλήθεια είναι οριστική. Μα πολλές φορές, με τον καιρό, η αλήθεια αυτή διαψεύδεται. Τότε την αντικαθιστούμε με μιαν άλλη, που είναι πάλι σίγουρη, τελειωτική, κλεισμένη.

Αλήθεια λοιπόν είναι εκείνη που δημιουργεί την ψυχική διάθεση πως κατέχει κανείς τελειωτικές γνώσεις. Τότε προσαρμόζεται ο νους με την πραγματικότητα. Η αλήθεια περιλαμβάνει την πραγματικότητα και τη νόηση, καθώς πορεύονται εξελικτικά. Καθώς σε κάθε στιγμή αποκαλύπτουν τη σύνθεση, την αρμονία, τη ζωή. Η αλήθεια μας δείχνει το δρόμο μέσα στον κόσμο, συνεχώς, σε κάθε μας βήμα, σε κάθε μας πράξη.