Ποιότητα ζωής Συγκριτική έρευνα σε Ηράκλειο και Χανιά

Κων/νος Ζοπουνίδης,  Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης
Ευάγγελος Γρηγορούδης, Επικ. Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης
Γεώργιος Ματαλλιωτάκης, Διδάκτορας Πολυτεχνείου Κρήτης

Αίσθηση προκαλεί η μέτρηση της ποιότητας ζωής των πολιτών στις δύο μεγάλες πόλεις της Κρήτης, Ηράκλειο και Χανιά.

Σε σχετικά μικρά ποσοστά οι πολίτες δηλώνουν ικανοποιημένοι από τη ζωή στις δύο πόλεις. Ταυτόχρονα η κοινή γνώμη φαίνεται να είναι σαφής, δηλώνοντας έντονη δυσαρέσκεια για το κόστος ζωής, τις δυνατότητες εύρεσης εργασίας και επιχειρηματικής δραστηριότητας. Στοιχεία που αποτυπώνονται στην έρευνα που διενεργήθηκε υπό την εποπτεία του καθηγητή Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη διευθυντή του Εργαστηρίου Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης, του Επ. Καθηγητή Ε. Γρηγορούδη και του Διδάκτορα στην Ανάλυση Δεδομένων                                         Γιώργου. I. Ματαλλιωτάκη.

Η έρευνα εστιάζει στη μέτρηση ικανοποίησης των πολιτών όσον αφορά τις εκφάνσεις του καθημερινού τους βίου, όπως αυτός διαμορφώνεται στις παρούσες συνθήκες και συγκυρίες σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο 10-12 Μαΐου του 2011. Το δείγμα ήταν τυχαίο και αντιπροσωπευτικό του σχετικού πληθυσμού. Περιελάμβανε 552 νοικοκυριά της πόλης του Ηρακλείου Κρήτης και 437 της πόλης των Χανίων. Βασίσθηκε σε δομημένο ερωτηματολόγιο και πραγματοποιήθηκαν προσωπικές τηλεφωνικές συνεντεύξεις σε ερωτηθέντες ηλικίας από 18 ετών έως 60 ετών και άνω.

1. Εισαγωγή

Η έννοια της ποιότητας ζωής είναι πολυδιάστατη και εξαρτάται από ένα μεγάλο σύνολο παραγόντων του κοινωνικού και οικονομικού περιβάλλοντος. Σε γενικές γραμμές υπάρχουν δύο εναλλακτικοί τρόποι μέτρησης του επιπέδου ποιότητας ζωής:

–         Οι υποκειμενικοί τρόποι μέτρησης, οι οποίοι αναφέρονται στην εκτίμηση της αίσθησης ευτυχίας ή ικανοποίησης που εκφράζουν τα άτομα. Οι συγκεκριμένοι τρόποι μέτρησης βασίζονται σε δεδομένα που συλλέγονται με πρωτογενείς έρευνες ή δημοσκοπήσεις.

–         Οι αντικειμενικοί τρόποι μέτρησης που αφορούν κυρίως τη συλλογή και επεξεργασία δευτερογενών στατιστικών δεδομένων, όπως είναι το κατά κεφαλή εισόδημα, το επίπεδο ανεργίας, το ποσοστό των αποφοίτων ανά εκπαιδευτική βαθμίδα, κ.λπ.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα στην πρώτη περίπτωση είναι οι έρευνες που πραγματοποιεί η Ε.Ε. σχετικά με την ποιότητα ζωής σε επιλεγμένες ευρωπαϊκές πόλεις. Το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιείται αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό ερωτήσεων σχετικά με την απασχόληση, την εύρεση κατοικίας, την καθαριότητα της πόλης, την ενσωμάτωση των μεταναστών, τη ρύπανση και τις δημόσιες συγκοινωνίες.

Αντίστοιχα, στο πλαίσιο της δεύτερης προσέγγισης, ο Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (Ο.Ο.Σ.Α.) εκπονεί μελέτες σε τακτικά διαστήματα με βάση στατιστικά στοιχεία που αφορούν το εισόδημα, το προσδόκιμο ζωής, την εμπιστοσύνη στο πολιτικό σύστημα (ποσοστό πολιτών που ψήφισαν στις τελευταίες εκλογές), την εκπαίδευση, την υγεία και το περιβάλλον.

Σε όλες αυτές τις μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί κατά την τελευταία δεκαετία, είτε αυτές αφορούν στο επίπεδο μιας πόλης, είτε στο συνολικό επίπεδο μια χώρας, η Ελλάδα φαίνεται να κατέχει μια από τις τελευταίες θέσεις της κατάταξης συγκριτικά με άλλες χώρες.

2. Σχεδιασμός και διεξαγωγή έρευνας

Τα κριτήρια ικανοποίησης, σύμφωνα με τα οποία ζητήθηκε από τους πολίτες να αξιολογήσουν το επίπεδο της ποιότητας ζωής, περιλαμβάνουν ένα μεγάλο σύνολο παραγόντων που αφορούν:

–         το κόστος ζωής και τις δυνατότητες απασχόλησης,

–         την ασφάλεια (τήρηση δημόσιας τάξης, εγκληματικότητα),

–         τις υποδομές (δρόμοι και πεζοδρόμια, πάρκινγκ, χωροταξία, χώροι πρασίνου, πάρκα και πλατείες, αθλητικές υποδομές),

–         τη ρύπανση (ατμοσφαιρική ρύπανση, ηχορύπανση, καθαριότητα),

–         τις δημόσιες συγκοινωνίες και τα μέσα μεταφοράς,

–         τις υπηρεσίες και υποδομές υγείας, κοινωνικής πρόνοιας και εκπαίδευσης,

–         την ενσωμάτωση των μεταναστών,

–         τη λειτουργία δημόσιων και δημοτικών υπηρεσιών,

–         τον πολιτισμό και την διασκέδαση/ψυχαγωγία.

Επίσης, το ερωτηματολόγιο της έρευνας περιελάμβανε ερωτήσεις σχετικά με τη συνολική ικανοποίηση από τη ζωή στην εκάστοτε πόλη, καθώς και τη μεταβολή του επιπέδου ζωής τα τελευταία 2 έτη.

Για την ανάλυση των δεδομένων ικανοποίησης χρησιμοποιήθηκε η πολυκριτήρια μέθοδος MUSA. Η μέθοδος έχει αναπτυχθεί από το Πολυτεχνείο Κρήτης και έχει χρησιμοποιηθεί σε μεγάλο αριθμό εφαρμογών για τη μέτρηση της ποιότητας των υπηρεσιών και της ικανοποίησης του πελάτη. Το βασικό χαρακτηριστικό της μεθόδου είναι η δυνατότητα χειρισμού ποιοτικών δεδομένων και η εκτίμηση ποσοτικών δεικτών ικανοποίησης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η κοινή γνώμη κατά το διάστημα διεξαγωγής της έρευνας αντιμετώπιζε τη συνεχή προβολή και δημοσιοποίηση αρνητικών γεγονότων σχετικά με την κατάσταση  της εθνικής οικονομίας, την έλλειψη εθνικών πόρων για επενδύσεις λόγω οικονομικής κρίσης, το αίσθημα ανασφάλειας των πολιτών και το ζήτημα της ένταξης των μεταναστών στο κοινωνικό σύνολο. Οι ερωτηθέντες αποκαλύπτουν τις πραγματικές συνιστώσες της  ζωής στις πόλεις τους που προφανώς δεν τις αποκαλύπτουν διάφοροι  κοινωνικοοικονομικοί δείκτες και παράμετροι.

3. Αποτελέσματα έρευνας

Το συνολικό επίπεδο ικανοποίησης από την ποιότητα ζωής είναι ιδιαίτερα χαμηλό και στις δύο πόλεις, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας. Όπως φαίνεται στο Σχήμα 1, ο συνολικός δείκτης ικανοποίησης από τη ζωή στην πόλη των Χανίων ανέρχεται στο 49%, ενώ εκτιμάται στο 38% περίπου για την πόλη του Ηρακλείου. Ο συνολικός αυτός δείκτης ικανοποίησης δείχνει κατά μέσο όρο, σε μία κλίμακα 0-100%, πόσο ικανοποιημένοι είναι οι πολίτες από τη ζωής τους στην εκάστοτε πόλη.

Σχήμα 1: Συνολικός δείκτης ικανοποίησης από την ποιότητα ζωής

Οι χαμηλοί αυτοί δείκτες ικανοποίησης αιτιολογούνται από το σχετικά μικρό ποσοστό των πολιτών που δήλωσαν ικανοποιημένοι από το επίπεδο της συνολικής ποιότητας ζωής: το 23,9% των ερωτηθέντων στα Χανιά δήλωσε ικανοποιημένο, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο Ηράκλειο είναι μόλις 11,3%. Το αποτέλεσμα αυτό δικαιολογεί σε μεγάλο βαθμό τη διαφορά του συνολικού δείκτη ικανοποίησης ανάμεσα στις δύο πόλεις.

Θα πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι οι πολίτες των Χανίων σε σχέση με αυτούς του Ηρακλείου, σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό, θεωρούν ότι έχει επιδεινωθεί το επίπεδο της ποιότητας ζωής τους. Πιο συγκεκριμένα, όπως φαίνεται στο Σχήμα 2, το 51% σχεδόν του δείγματος στα Χανιά θεωρεί ότι η ποιότητα ζωής στην πόλη έχει επιδεινωθεί ή έχει μάλλον επιδεινωθεί, ενώ μόλις το 21% θεωρεί ότι έχει βελτιωθεί ή μάλλον έχει βελτιωθεί. Τα αντίστοιχα ποσοστά για την πόλη του Ηρακλείου είναι 40% και 30% αντίστοιχα.

Σχήμα 2: Μεταβολή επιπέδου ποιότητας ζωής τα τελευταία δύο έτη

Η ανάλυση των επιμέρους κριτηρίων είναι σε θέση να εκτιμήσει έναν ξεχωριστό δείκτη ικανοποίησης για κάθε έναν από τους παράγοντες που επηρεάζουν το επίπεδο της ποιότητας ζωής. Τα αποτελέσματα για την πόλη των Χανίων παρουσιάζονται στο Σχήμα 3 και δείχνουν τα εξής:

–         Οι χαμηλότεροι δείκτες ικανοποίησης αφορούν τους παράγοντες της οικονομίας και της απασχόλησης, δηλαδή το κόστος ζωής (23,6%), την εύρεση εργασίας (23,7%) και τις δυνατότητες επιχειρηματικής δραστηριότητας (22,7%).

–         Ιδιαίτερα χαμηλό όμως είναι και το επίπεδο ικανοποίησης που αφορά την ασφάλεια (32%), τους δρόμους και πεζοδρόμια (30,9%), το πάρκινγκ (24.8%), τις υπηρεσίες και υποδομές υγείας (25,3%), τις υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας (33,4%) και την κοινωνική ένταξη των μεταναστών (26,2%).

–         Αντίθετα, οι υψηλότεροι δείκτες ικανοποίησης (60%-70%) εμφανίζονται στη διάσταση του πολιτισμού και της διασκέδασης/ψυχαγωγίας.

–         Όλοι τα υπόλοιπα κριτήρια της ποιότητας ζωής παρουσιάζουν και αυτά ένα σχετικά χαμηλό επίπεδο ικανοποίησης που κυμαίνεται μεταξύ 40% και 50% περίπου.

Σχήμα 3: Επιμέρους δείκτες ικανοποίησης από την ποιότητα ζωής στα Χανιά

Όμοια, τα αναλυτικά αποτελέσματα για την πόλη του Ηρακλείου παρουσιάζονται στο Σχήμα 4 και δείχνουν τα εξής:

–         Οι χαμηλότεροι δείκτες ικανοποίησης αφορούν την κοινωνική ένταξη των μεταναστών (20,9%), την πολεοδομία και χωροταξικό σχεδιασμό (21,9%), το πάρκινγκ (15,7%), καθώς και τους παράγοντες της οικονομίας και της απασχόλησης (κόστος ζωής 21,2%, εύρεση εργασίας 19,4% και δυνατότητες επιχειρηματικής δραστηριότητας 21%).

–         Ιδιαίτερα χαμηλό όμως είναι και το επίπεδο ικανοποίησης που αφορά τους χώρους πρασίνου, τα πάρκα και τις πλατείες (27,3%), τους δρόμους και τα πεζοδρόμια (23,5%) και την ασφάλεια (26,2%).

–         Αντίθετα, οι υψηλότεροι δείκτες ικανοποίησης αφορούν τις δυνατότητες για διασκέδαση/ψυχαγωγία (69,6%), τις υποδομές και δράσεις πολιτισμού (56,4%) και τις δημόσιες συγκοινωνίες και μέσα μεταφοράς (53,7%).

–         Όλα τα υπόλοιπα κριτήρια της ποιότητας ζωής παρουσιάζουν και αυτά ένα σχετικά χαμηλό επίπεδο ικανοποίησης που κυμαίνεται μεταξύ 30% και 45% περίπου.

Σε γενικές γραμμές φαίνεται ότι οι πολίτες και των δύο πόλεων δεν είναι ικανοποιημένοι από το σύνολο των παραγόντων που επηρεάζουν το επίπεδο της ποιότητας ζωής, αν και οι εκτιμώμενοι δείκτες ικανοποίησης για την πόλη των Χανίων είναι σχετικά υψηλότεροι από αυτούς της πόλης του Ηρακλείου. Πιο συγκεκριμένα, οι σημαντικότερες διαφορές μεταξύ των δύο πόλεων αφορούν τα εξής:

–         Οι πολίτες των Χανίων εμφανίζονται περισσότερο ικανοποιημένοι από τους πολίτες του Ηρακλείου όσον αφορά στις δυνατότητες απασχόλησης (εύρεση εργασίας), την ασφάλεια (τήρηση δημόσιας τάξης, εγκληματικότητα), τις υποδομές (δρόμοι και πεζοδρόμια, πάρκινγκ, πολεοδομία και χωροταξικός σχεδιασμός, χώροι πρασίνου, πάρκα και πλατείες), τη ρύπανση (ατμοσφαιρική ρύπανση, ηχορύπανση, καθαριότητα), την κοινωνική ένταξη μεταναστών και τις υποδομές και δράσεις πολιτισμού.

–         Αντίθετα, οι πολίτες του Ηρακλείου εμφανίζονται περισσότερο ικανοποιημένοι από τις υπηρεσίες/υποδομές υγείας και τις δημόσιες συγκοινωνίες και μέσα μεταφοράς σε σχέση με τους πολίτες των Χανίων.

Από τα ποσοστιαία δεδομένα της έρευνας παραθέτουμε ορισμένα σημαντικά ευρήματα. Ειδικότερα, για την πόλη του Ηρακλείου ποσοστό της τάξεως του 71,3% δηλώνει ότι είναι  δυσαρεστημένο ή μάλλον δυσαρεστημένο από το κόστος ζωής, ενώ αντίστοιχα για τα Χανιά 71,5%.

Οι συμμετέχοντες στην έρευνα, κάτοικοι του Ηρακλείου και Χανίων, σε ότι αφορά τις δυνατότητες απασχόλησης και εύρεσης εργασίας εκφράζουν έντονη δυσαρέσκεια σε ποσοστό 70,4% και 66,6% αντίστοιχα.

Προβληματικό φαίνεται να είναι το πεδίο επιχειρηματικής δραστηριότητας και στις δύο μεγάλες πόλεις της Κρήτης. Το 67,8% των Ηρακλειωτών δηλώνουν δυσαρεστημένοι ή μάλλον δυσαρεστημένοι, ενώ οι κάτοικοι των Χανίων εκφράζουν τη δυσαρέσκεια τους σε ποσοστό της τάξεως του 74%.

Αναφορικά με το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών (τήρηση δημόσιας τάξης), το 58,8% των κατοίκων του Ηρακλείου δήλωσε ότι είναι δυσαρεστημένο ή μάλλον δυσαρεστημένο, ενώ αντίστοιχα οι κάτοικοι της πόλης των Χανίων σε ποσοστό 52,5%.

Η έρευνα αναδεικνύει με τον πλέον εύγλωττο τρόπο την άποψη των πολιτών για το επίπεδο ποιότητας ζωής στην πόλη τους τα τελευταία δύο έτη, καθώς σε ποσοστό 30,6% οι κάτοικοι του Ηρακλείου δηλώνουν ότι αυτό έχει βελτιωθεί ή ότι μάλλον  έχει βελτιωθεί, 29,6% ότι έχει παραμείνει ίδια, 15,3% ότι μάλλον έχει επιδεινωθεί και 24,6% δήλωσαν ότι έχει επιδεινωθεί. Αντίστοιχα για τα Χανιά 8,3 και 12,8% οι πολίτες δήλωσαν ότι έχει βελτιωθεί ή μάλλον έχει βελτιωθεί.

Θετικά μηνύματα, εν τούτοις φέρνει η ερώτηση για τις δυνατότητες διασκέδασης και ψυχαγωγίας, αφού το 54,1 και 61,4% για του κατοίκους του Ηρακλείου και των Χανίων αντίστοιχα δηλώνουν ικανοποιημένοι ή μάλλον ικανοποιημένοι.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανάλυση των δεδομένων και η εξέταση της άποψης των κατοίκων των πόλεων αναφορικά με το βαθμό ικανοποίησης τους από την τοπική αυτοδιοίκηση (δημοτικά έργα, δράσεις και πρωτοβουλίες της δημοτική αρχής). Σε σχετική ερώτηση οι κάτοικοι του Ηρακλείου δήλωσαν σε ποσοστό 39,8% ικανοποιημένοι, 27,6% ούτε ικανοποιημένοι ούτε δυσαρεστημένοι, ενώ δυσαρεστημένοι  ή μάλλον δυσαρεστημένοι δήλωσαν  32,6%. Από όπου φαίνεται ότι οι πολίτες του Ηρακλείου αναγνωρίζουν σε μεγάλο βαθμό την προσπάθεια της δημοτικής αρχής για την αναβάθμιση και ανάπτυξη της πόλης τους καθώς και για τη βελτίωση σημαντικών παραγόντων που σχετίζονται άμεσα με την ποιότητα ζωής. Η συγκυριακή αξιολόγηση του έργου της δημοτικής αρχής συνδυάζεται πάντα με πιο μακροπρόθεσμους παράγοντες όπως είναι η παραταξιακή ένταξη και η κομματική ταύτιση.

Μεθοδολογία και Ταυτότητα Έρευνας

• Η οργάνωση της έρευνας και η επίβλεψη συλλογής των στοιχείων έγινε από τον Ματαλλιωτάκη Γεώργιο Διδάκτορα του Πολυτεχνείου Κρήτης.
• Η ανάλυση  των αποτελεσμάτων έγινε από τον Ματαλλιωτάκη Γεώργιο Διδάκτορα του Πολυτεχνείου Κρήτης και τον Επικ. καθηγητή Ε. Γρηγορούδη
• Η σύνταξη του ερωτηματολογίου έγινε σε συνεργασία του

Γ. I . Ματαλλιωτάκη του Ε. Γρηγορούδη και των φοιτητών του μαθήματος -Ανάλυση Δεδομένων-  του τμήματος Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης.

• Η  Παγκρήτια αυτή έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο 10-12 Μαΐου του 2011.
• Η έρευνα διενεργήθηκε υπό την εποπτεία του καθηγητή Κων/νου Ζοπουνίδη διευθυντή του εργαστηρίου Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης, του Επικ. καθηγητή Ε. Γρηγορούδη και του Διδάκτορα  στην Ανάλυση Δεδομένων Γεωργίου I. Ματαλλιωτάκητου του τμήματος Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης.

Μέθοδος:

• Το δείγμα ήταν τυχαίο και αντιπροσωπευτικό του σχετικού πληθυσμού. Περιελάμβανε 552 νοικοκυριά της πόλης του Ηρακλείου Κρήτης και 437 της πόλης των Χανίων .
• Βασίσθηκε σε δομημένο ερωτηματολόγιο και πραγματοποιήθηκαν προσωπικές τηλεφωνικές συνεντεύξεις.
• Ηλικίες: από 18 ετών έως 60 +
• Οι τηλεφωνικές κλήσεις για τη συλλογή των στοιχείων έγιναν από φοιτητές του μαθήματος Ανάλυσης Δεδομένων του τμήματος Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης. Για την διεξαγωγή της έρευνας εργάστηκαν και δύο επόπτες .

"google ad"