Πρωτοποριακή οστεολογική μελέτη από Βρετανούς αρχαιολόγους, στην Κρήτη

Την «ταυτότητα» αυτών που ετάφησαν στο Υστερομινωικό Νεκροταφείο Αρμένων αναζητά ομάδα αρχαιολόγων από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και του Χάντερσφιλντ της Βρετανίας, οι οποίοι με οδηγό το DNA που λαμβάνουν από σκελετούς που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, στοχεύουν να βρουν την προέλευση των ανθρώπων, αλλά και στοιχεία για τις μετακινήσεις των πληθυσμών, την υγεία τους, τις ασθένειες.

Οι συστηματικές ανασκαφές στη νεκρόπολη των Αρμένων, όπως είναι γνωστό, ξεκίνησαν το 1969 από τον Γιάννη Τζεδάκη, σήμερα επίτιμο Γενικό Διευθυντή Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού, και εντοπίστηκαν 220 τάφοι, κάποιοι συλημένοι, αυτοί που ήταν οι πλουσιότεροι, ωστόσο οι περισσότεροι ήταν ασύλητοι και έτσι ήρθαν στο φως πλούσια ευρήματα, κεραμικά αγγεία, ειδώλια, χάλκινα όπλα, ωραία κοσμήματα, πολλά εργαλεία κ.ά.

Η νεκρόπολη των Αρμένων είναι μοναδική, είναι η μεγαλύτερη νεκρόπολη της Υστερομινωικής ΙΙΙ Α/Β περιόδου (περ. 1390-1190 π.Χ) και αυτό επισημάνθηκε επανειλημμένως από τους βρετανούς αρχαιολόγους κατά τη χθεσινή επίσκεψή τους στον χώρο, οι οποίοι τόνισαν πως το γεγονός του μεγάλου αριθμού των σκελετών – χίλιοι στο σύνολο – και της καλής διατήρησης τους μετά την ανασκαφή, τους δίνει τη δυνατότητα να βγάλουν σημαντικά συμπεράσματα.

Η οστεολογική αυτή μελέτη έχει στόχο να απαντήσει σε μια σειρά ερωτήματα για όσους ετάφησαν εκεί. Αν ήταν Κρήτες ή προέρχονταν από κάπου αλλού, δίνοντας ταυτόχρονα απαντήσεις σε ερωτήματα για την κάθοδο των Μυκηναίων ή μετακινήσεων λαών από την Ανατολή.

Επίσης ερευνούν τις σχέσεις μεταξύ των θανόντων: ανήκουν στην ίδια οικογένεια πράγματι αυτοί που είναι θαμμένοι στον ίδιο τάφο ή όχι;

Αποτελούν ένα γένος, μία φυλή, μία «δυναστεία» που αφορούσε τους πλουσιότερους τάφους της Νεκρόπολης;

Το Leverhulme Trust UK χρηματοδοτεί το πρωτοποριακό ερευνητικό πρόγραμμα, το DNA και τις αναλύσεις σταθερών ισοτόπων.

H Ομάδα των ερευνητών είναι: Dr. Peter Ditchfield, Ερευνητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Dr. Ceiridwen Edwards, Ερευνήτρια του αρχαίου DNA στο πανεπιστήμιο του Χάντερσφιλντ. Professor Robert Arnott, καθηγητής στο Green Templeton College, πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Dr. Holley Martlew, πρόεδρος του Hellenic Archaeological Research Foundation. Mr. George Foody, υποψήφιος διδάκτορας Αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο του Χάντερσφιλντ.

Η ομάδα των ερευνητών, μαζί με την αρχαιολόγο που επί χρόνια εργάζεται στην ανασκαφή του Υστερομινωικού νεκροταφείου και συνεργάζεται με τους ερευνητές, Βίκυ Κολυβάκη, επισκέφθηκε χθες τον χώρο και συνάντησε εκεί τους αντιδημάρχους Πέπη Μπιρλιράκη και Μίνωα Αλεφαντινό. Επίσης είχαν συνεργασία με την Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αναστασία Τζιγκουνάκη και τον δήμαρχο Ρεθύμνου Γιώργο Μαρινάκη.

Ένας μικρόκοσμος

Ευχής έργον, τόνισε σε δηλώσεις της στους δημοσιογράφους η Δρ. Holley Martlew, ήταν ότι ο κ. Τζεδάκης κατάφερε να διατηρήσει και να προστατεύσει σκελετικό υλικό ώστε να ξεκινήσει μια έρευνα μετά την έκθεση «Μινωιτών και Μυκηναίων γεύσεις» (δημιούργημα της ίδιας και του Γιάννη Τζεδάκη) που ταξίδεψε ανά τον κόσμο.

Έχει βρεθεί -σύμφωνα με την ίδια- προς το παρόν, γενετικό υλικό σε έναν τάφο, τον 161, από αυτούς που βρίσκονται στον λόφο και αντιπροσωπεύουν τους πλέον επιφανείς σε αρχιτεκτονική και πιο πλούσιους τάφους. Έχουν ληφθεί δείγματα και από τους σύγχρονους κρητικούς και θα προσπαθήσουν να συγκρίνουν τα αποτελέσματα. Η διαδικασία έχει ήδη ξεκινήσει με δειγματοληψίες από το σκελετικό υλικό και εκτιμάται ότι θα είναι δυνατό σε περίπου δύο χρόνια να υπάρχουν κάποια αποτελέσματα.

Επίσης, ίσως βρεθεί DΝΑ και από άλλους τάφους, αφού πάρθηκαν και άλλα δείγματα από τμήματα κρανίων.

«Ο χώρος αυτός αποτελεί έναν μικρόκοσμο γιατί έχει πάνω από χίλιους σκελετούς και έχει μια διάρκεια 200 χρόνων από το 1400 έως το 1200 π.χ», τόνισε η κα Martlew.

Από την πλευρά του ο Δρ. Peter Ditchfield σημείωσε πως στόχος είναι να καταφέρουν να δουν τη σχέση μεταξύ των θανόντων. Επειδή οι τάφοι ήταν οικογενειακοί, θέλουν να γνωρίζουν αν υπήρχε κάποια σχέση, ίσως κάποιοι να μην ήταν συγγενείς, να μην ήταν από το ίδιο γένος. Να δουν αν υπήρχε κάποια ανταλλαγή ιδεών με την πορεία, την κίνηση των ανθρώπων, γιατί είναι ένα καίριο σημείο το 1500π.χ., και το 1400 π.χ. με τις μετακινήσεις των πληθυσμών.

Ο Professor Robert Arnott τόνισε επίσης πως λόγω της ποσότητας και της καλής ποιότητας του σκελετικού υλικού μπορούν να ανακαλύψουν θέματα που σχετίζονται με την υγεία τους, τις ασθένειες και να προχωρήσουν σε αναλύσεις που θα κάνουν στο μέλλον.

Έργο 1.200.000 ευρώ για την ανάδειξη και προστασία του χώρου

«Οποιαδήποτε πρωτοβουλία ιδιαίτερα σε αυτό το επιστημονικό επίπεδο στρέφει τα βλέμματα πάνω στο Ρέθυμνο και στις αρχαιότητές του, είναι κάτι που μας κάνει ιδιαίτερα ευτυχείς. Θα είμαστε αρωγοί σε κάθε προσπάθεια και ελπίζουμε το αποτέλεσμα μετά τις έρευνες, να δικαιώσει τη συμπαράσταση και την αισιοδοξία μας ότι κάθε τέτοια προσπάθεια βοηθά στην ανάδειξη του πλούτου των αρχαιοτήτων που έχουμε», δήλωσε ο αντιδήμαρχος Μίνως Αλεφαντινός.

Ο επεσήμανε πως έχει δοθεί εντολή στην Τεχνική Υπηρεσία του δήμου και καταρτίζονται τα τεχνικά δελτία για ένα έργο 1.200.000 ευρώ που αφορά το Υστερομινωικό νεκροταφείο. Πρόκειται ουσιαστικά για την παλιά μελέτη του κ. Τζεδάκη που αφορά την ανάδειξη και προστασία του χώρου, δύο στέγαστρα, αναψυκτήριο και γενικότερα όπως είπε «είναι μια μελέτη που θα βοηθήσει πάρα πολύ την επισκεψιμότητα και την προβολή του, να γίνει περισσότερο γνωστό το σημείο αυτό και θα κατατεθούν τα τεχνικά δελτία ώστε το έργο να ενταχθεί σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα». Να σημειώσουμε ότι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου έχει ως πρώτη προτεραιότητα το συγκεκριμένο έργο.