Του Φίλιππου Ζάχαρη
Πριν από περίπου οκτώ μήνες, και συγκεκριμένα τον περασμένο Απρίλη, το Ευρωκοινοβούλιο έδωσε την έγκρισή του σε σχέδιο κανονισμού που θα ενισχύει τη διαφάνεια εξαγωγών στα πολεμικά όπλα. 
Πρόκειται για μια κίνηση που στόχο έχει να ρίξει φως στο ανεξέλεγκτο λαθρεμπόριο όπλων που προορίζονται για στρατιωτικούς σκοπούς Ως γνωστό, στην πώληση πολεμικών όπλων εμπλέκονται και πολλές ευρωπαϊκές χώρες εδώ και δεκαετίες, και ουσιαστικά κανένα νομοθετικό πλαίσιο δεν τις εμπόδισε ως τώρα να προβούν σε παράνομες πωλήσεις τους. Εδώ και έναν περίπου χρόνο, οι συζητήσεις για τον περιορισμό της ανεξέλεγκτης πώλησής τους αυξήθηκαν, με αποκορύφωμα το σχέδιο του Salvatore Iakolino τον Νοέμβριο του 2010.
Οι χώρες που έχουν επικυρώσει το πρωτόκολλο του ΟΗΕ για τα όπλα
Ο κανονισμός «για την εφαρμογή του άρθρου 10 του πρωτοκόλλου των Ηνωμένων Εθνών για τα πυροβόλα όπλα, και για τη θέσπιση άδειας εξαγωγής, καθώς και μέτρων εισαγωγής και διαμετακόμισης για πυροβόλα όπλα, μέρη και εξαρτήματά τους και πυρομαχικά», έχει θέσει από νωρίς – και συγκεκριμένα από το 2001 – τους κανόνες για την αδειοδότηση των εξαγωγών και εισαγωγών όπλων. Θεσπίσθηκε δε ακριβώς, στο πλαίσιο Πρωτοκόλλου του ΟΗΕ του 2001 που στοχεύει την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου όπλων διεθνώς. Μέχρι σήμερα μόνο 13 κράτη – μέλη (Βέλγιο, Βουλγαρία, Κύπρος, Εσθονία, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Ολλανδία, Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία, Ισπανία) έχουν επικυρώσει το πρωτόκολλο αλλά με την έγκριση του κανονισμού όλα τα κράτη μέλη θα συμμορφώνονται πλέον με τις πρόνοιές του. Το Πρωτόκολλο του ΟΗΕ έχει μέχρι σήμερα κυρωθεί από 83 χώρες, υπογραφεί από 52 χώρες (μεταξύ των οποίων η Ευρωπαϊκή Κοινότητα και 9 κράτη μέλη της ΣΣ και συγκεκριμένα Αυστρία, Δανία, Φινλανδία, Γερμανία, Ελλάδα, Λουξεμβούργο, Πορτογαλία, Σουηδία, Ην. Βασίλειο), ενώ δεν έχει ακόμη ούτε υπογραφεί ούτε κυρωθεί από πολλές χώρες (μεταξύ των οποίων 5 κράτη μέλη και συγκεκριμένα Δημοκρατία της Τσεχίας, Γαλλία, Ουγγαρία, Ιρλανδία και Μάλτα).Ένας από τους στόχους του κανονισμού είναι η καταπολέμηση του λαθρεμπορίου καθώς επιτρέπει την καλύτερη παρακολούθηση των εξαγωγών και διευκολύνει την επιβολή ποινών. Το ίδιο όμως δεν ισχύει και με τις εξαγωγές όπλων για μη στρατιωτική δραστηριότητα. Το 2009 εγκρίθηκαν εξαγωγές όπλων για στρατιωτική και μη χρήση αξίας 40,3 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το σχέδιο έκθεσης του Salvatore Iacolino έλαβε υπόψη του στην ανάλυση του κειμένου, τόσο τις πτυχές της βιομηχανικής βιωσιμότητας, όσο και εκείνες της δημόσιας ασφάλειας. Nα σημειωθεί ότι οι επιπτώσεις της εφαρμογής του κανονισμού σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο δεν είναι αμελητέες.
Οι εξαγωγές & πωλήσεις όπλων
Ο τομέας των όπλων αντιπροσωπεύει στην Ευρώπη όγκο εξαγωγών αξίας 694 εκατ. ευρώ περίπου και εισαγωγών που υπερβαίνουν τα 220 εκατ ευρώ, με συνέπεια να αποτελεί μια μη αμελητέα πηγή ΑΕΠ και απασχόλησης που πρέπει να είναι συνεπής με το παραγωγικό σύστημα. Από την άλλη πλευρά, το πρόγραμμα της Στοκχόλμης συγκαταλέγει τη διακίνηση όπλων στις απειλές για την εσωτερική ασφάλεια της ΕΕ. Μεγάλα όμως είναι και τα ποσά από τις πωλήσεις όπλων για μη στρατιωτικούς σκοπούς. Από μια αξιολόγηση των επιπτώσεων που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαική Επιτροπή σε σχέση με την εφαρμογή του κανονισμού, προκύπτει αύξηση του κόστους για τις επιχειρήσεις και τις δημόσιες διοικήσεις κατά 1,3/1,6 περίπου εκατ. ευρώ ετησίως, ανεβάζοντας τη συνολική δαπάνη για τις άδειες όπλων για μη στρατιωτικούς σκοπούς σε ποσό που κυμαίνεται από 3,8 σε 4,6 εκατ. ευρώ. Μεγάλα λοιπόν τα κέρδη από τις πωλήσεις όπλων, είτε αυτές σχετίζονται με την χρήση τους σε στρατιωτικούς σκοπούς είτε όχι. Η ιστορία κρατά από παλιά, όταν υποτιθέμενα φιλειρηνικές χώρες πουλούσαν αφειδώς όπλα και πυρομαχικά ιδιαίτερα σε τρίτες χώρες, διαιωνίζοντας έτσι τις αιματηρές συγκρούσεις και τις εμφύλιες συρράξεις. Οι κανονισμοί εξαιρούν τα όπλα για μη στρατιωτική χρήση, που τα έσοδα επίσης από την πώληση τους δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητα. Η μεγάλη «δουλειά» όμως γίνονται με τα όπλα προοριζόμενα για στρατιωτικούς σκοπούς. Εκεί το λαθρεμπόριο λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις και δεν μπορεί να ελεγχθεί. Το γεγονός και μόνο ότι υπάρχουν πολλές χώρες που δεν έχουν κυρώσει το πρωτόκολλο του ΟΗΕ, δείχνει πως υπάρχει ακόμη δρόμος που πρέπει να διανυθεί. Και ασφαλώς ο δρόμος αυτός είναι διάσπαρτος από εμπόδια. Γιατί στις πωλήσεις όπλων εμπλέκονται ακόμη και αυτοί που εικονικά ψηφίζουν για τον περιορισμό τους αλλά κρυφίως εξάγουν ποικιλοτρόπως απαγορευμένα όπλα και πυρομαχικά. Έτσι δεν αρκούν μόνο οι καταδίκες και τα ψηφίσματα αλλά η γενικευμένη κινητοποίηση των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Γιατί μια ματιά στις παράνομες δραστηριότητες των Κινέζων, των Ρώσων ή των Αμερικανών – μηδέ των Ευρωπαίων εξαιρουμένων – αρκεί για να πείσει πως το πρόβλημα είναι περισσότερο πολύπλοκο απ΄ότι φαίνεται.