Πώς αντιμετωπίζαμε τις χιονιές πριν 80 χρόνια στην επαρχία της Κρήτης

Γράφει ο Κανάκης Γερωνυμάκης

Το 1934 έγινε μια φοβερή χιονιά. Θυμάμαι ότι άμα έπαψε να χιονίζει, ο πατέρας μου έκανε «κοπαρέ» (δρόμο ανάμεσα από το χιόνι) και ήταν πάνω από ένα μέτρο. Θυμάμαι που λέγανε ότι στο Ασκύφου σε κάποια σπίτια έφτασε τόσο ψηλά μέχρι το ύψος της πόρτας. Αυτοκίνητο ερχότανε πιο κάτω από τα τελευταία κυπαρίσσια. Εδιέφερε τα χωριά Ίμβρος και Ασκύφου που περνούσε μα εδιέφερε και όλη την επαρχία για την διακίνηση, δεν υπήρχανε τότε εκχιονιστικά μηχανήματα, μα εβγήκε ένας λόχος στρατού με φτυάρια και έκανε 2-3 μέρες μέχρι να ανοίξει τον δρόμο, διότι είχε χιόνι από την Κράπη μέχρι τον Αρμό (πιο πάνω από τις Κομητάδες) σε πολλά σημεία πάνω από ένα μέτρο. Νερό τότε παίρναμε από τα πηγάδια και δεν μπορούσαμε να πάμε μα θερμαίναμε χιόνι και κάναμε νερό. Για θέρμανση τότε δεν είχαμε σόμπες (Στο σχολείο το ’32 που πρωτοπήγα δεν είχαμε σόμπα. Το 1934 φέραμε στο σχολείο την πρώτη σόμπα που ήρθε στον Βουβά) Τα περισσότερα σπίτια στα Σφακιά τότε ήτανε καμαράτα και είχανε το άνοιγμα της καμάρας σαν σάλα και από δύο σπάλες είχε στην κάθε μεριά. Μια σπάλα την είχαμε κουζίνα και τη λέγαμε «Καμινάδα». Επί τούτου, για να θερμαινόμαστε τον χειμώνα εκάναμε την παραστιά πολύ χαμηλά και εκεί όταν ήτανε πολύ  κρύο εβάζαμε πολλά κουτσούρια όρθια για να βγάζουνε πολλή φωτιά. Μα τότε ήτανε πολύτεκνες οικογένειες και δεν χωρούσανε όλοι κοντά στη φωτιά και τα κάρβουνα που γίνονταν από τα κουτσούρια τα βάζαμε σε μαγκάλια για τους ακραίους.

Πρόβλημα είχανε οι κτηνοτρόφοι, διότι τότε δεν είχανε υπόστεγα και κτηνοτροφές και όσα πρόβατα δεν πηγαίνανε στα χειμαδιά τα αφήνανε ψηλά που έβγαζε εκεί ο βοσκότοπος πολλά χόρτα, ενώ στα παραλιακά χωριά βγαίνανε πολύ λίγα χόρτα. Δεν είχαμε τότε, ούτε τηλεοράσεις, ούτε ραδιόφωνα ούτε δεν ξέρω να υπήρχε τότε μετεωρολογική υπηρεσία και δεν είχαμε καμιά πρόβλεψη για τον καιρό και πολλές φορές εσκότωνε το χιόνι δεκάδες πρόβατα. Λέγανε ότι πιο παλιά εσκότωσε στον Βρασκά ένα ολόκληρο κοπάδι από 150 πρόβατα.

Αρχές της δεκαετίας του 1890, από ότι άκουσα από παλιούς είχε κάνει μεγάλη χιονιά και όταν είχανε ορίσει να γίνει ένας γάμος, που η νύφη ήτανε από το Ασκύφου, και ο γαμπρός από τον Βουβά, δεν μπορούσε να πάει ο γάμος να την πάρει και η νύφη έβαλε αντρικά στιβάνια και πατούσε χιόνι στο μεγαλύτερο διάστημα και κατέβηκε με δικούς της και στεφανώθηκε στον Βουβά.

Το 1945 έγινε πολύ μεγάλη χιονιά και είχαμε αποκλεισμό για πολλές μέρες και όταν έγινε ένας αρραβώνας και, επειδή πιστεύανε ότι ίσως ήτανε ανεπάρκεια στο κρασί εστείλανε εμένα και άλλο ένα παιδί στο Ασκύφου και φέραμε με τη ράχη μας δύο κανίστρες κρασί και πατούσαμε χιόνι στη μεγαλύτερη διαδρομή σε πολλά σημεία πάνω από ένα μέτρο, ήτανε όμως πάγος, σκληρό σα μάρμαρο.

Το 1949 έκαμε ίσως τη μεγαλύτερη χιονιά του 20^ου αιώνα. Εγώ τότε υπηρετούσα στρατιώτης στα Μέγαρα. Όταν έφυγα από το σπίτι μας επήρα κάποια χρήματα με την εντύπωση ότι θα μου στέλνουνε μετά στη μονάδα μου, μα για πάνω από 40 μέρες ήτανε η επαρχία αποκλεισμένη και δεν είχε ούτε ταχυδρόμο και άργησα να λάβω επιταγή. Εξόδεψα τα λεφτά που κρατούσα και τις 45 δρχ. που μας δίνανε και έμεινα τελείως άφραγκος. Είχα δηλώσει ασθένεια και πήγα τρεις φορές στην Αθήνα χωρίς φράγκο. Επήγαινα και γύριζα με στρατιωτικά αυτοκίνητα, έτρωγα στο 401 στρατιωτικό νοσοκομείο, και την ελεύθερη ώρα μου εγύριζα και χάζευα στις βιτρίνες. Δεν κατάφερα να βρω δανεικά.

Είπαμε ότι είχανε τα Σφακιά αποκλεισμό πάνω από 40 μέρες και εξαντληθήκανε τα πάντα από τα μπακάλικα της Χ. Σφακίων και αυτά των μικρότερων χωριών. Ένα καράβι ήρθε στη Χώρα Σφακίων φορτωμένο στάρι και πηγαίνανε και το αλέθανε στο Φραγκοκάστελλο που υπήρχε ένας πετρελαιοκίνητος αλευρόμυλος.

Το 1983 είχαμε μια χιονιά που δεν έπεσα πάρα πολύ χιόνι, μα όμως στο κάμπο το χιόνι έφτασε μέχρι την θάλασσα και ακόμα σε αυτή τη χιονιά είδα για μοναδική φορά να φαίνεται χιόνι στη Γαύδο.

"google ad"