Πώς μοιράστηκε η Μακεδονία και ποιος ο ρόλος του Βενιζέλου

Η Μακεδονία είναι μια γεωγραφική περιοχή την οποία διεκδίκησαν Έλληνες, Βούλγαροι και Σέρβοι, στα τέλη του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα, όταν πλέον ήταν ορατή η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Το 1913, ενόψει του τέλους των Βαλκανικών Πολέμων, έγινε η Διεθνής Διάσκεψη του Βουκουρεστίου, ουσιαστικά για να μοιραστούν τα εδάφη των Βαλκανίων. Ελλάδα, Σερβία και Ρουμανία ήταν θεωρητικά σε πλεονεκτική θέση, έναντι της Βουλγαρίας η οποία είχε υποστεί σημαντικές στρατιωτικές ήττες.

Εκεί η Ελλάδα διεκδίκησε τη Μακεδονία. Όχι ολόκληρη. Είχε ήδη καταφέρει πριν ένα χρόνο, να εντάξει τη Θεσσαλονίκη στην εδαφική της επικράτεια.

Οι Βούλγαροι είχαν ως βασική απαίτηση την προσάρτηση της Καβάλας, για να μπορούν να έχουν πρόσβαση στο Αιγαίο. Μην πει κανένας «από πού και ως πού» και «ήταν αδύνατο να συμβεί». Ακόμα και ως ηττημένοι, με την στήριξη της τσαρικής Ρωσίας αλλά και της Αυστροουγγαρίας, είχαν ακόμα ερείσματα.

Απέναντι τους δεν είχαν δα κανά θηρίο. Η Ελλάδα, ήταν λιγότερο από τη μισή που είναι σήμερα. Δεν υπήρχε Κρήτη, τα περισσότερα νησιά και φυσικά το σύνολο της σημερινής ελληνικής Μακεδονίας και Θράκης.

Σε αυτές τις συνθήκες όμως, είχε έναν άνθρωπο που μπορούσε να διακρίνει το μείζον από το έλασσον. Και είχε επίσης βαθιά γνώση τόσο της ιστορίας όσο και της διεθνούς σκακιέρας.

Ο Βενιζέλος δεν πήγε με τα τσαρούχια να διεκδικήσει όλη τη Μακεδονία.

Πήγε συνετά και με όλα τα επιχειρήματα υπέρ του, να πάρει τις περιοχές που είχε επικρατήσει στρατιωτικά, υπήρχε έντονο ελληνικό στοιχείο – λέω έντονο και όχι κυρίαρχο γιατί το να ισχυρίζεται κάποιος ότι ήταν κάπου κυρίαρχο τότε, είναι αστείο – και κατάφερε και στο φλέγον ζήτημα της Καβάλας, να επικρατήσει.

Η Συνθήκη εν συντομία, προέβλεπε το διαμοιρασμό των εδαφών ως εξής:

Η Σερβία έπαιρνε τη Βόρεια Μακεδονία έως τη Ραντόβιτσα και τη Στρώμνιτσα, με το Μοναστήρι και το μεγαλύτερο μέρος της κοιλάδας του Βαρδάρη.

Η Ελλάδα έπαιρνε τη Θεσσαλονίκη, τη Χαλκιδική, το Λιμάνι της Καβάλας, μ’ ολόκληρη σχεδόν την ενδοχώρα, τη νότια Ηπειρο με τα Ιωάννινα, τα νησιά του Αιγαίου – εκτός από τα Δωδεκάνησα που έμεναν στους Ιταλούς, την Ιμβρο και την Τένεδο που έμεναν στην τουρκική κατοχή.

Στη Βουλγαρία δινόταν έξοδος στο Αιγαίο ανάμεσα στο Πόρτο – Λάγο και το Δεδέαγατς – τη σημερινή Αλεξανδρούπολη, που πέρασε στην Ελλάδα μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η Ρουμανία πήρε τη Νότιο Δοβρουτσά και η Τουρκία κράτησε την Ανατολική Θράκη με την Ανδριανούπολη.

Για την ιστορία, ο Βενιζέλος, διαπραγματευόταν κάτω από αντίξοες συνθήκες λόγω πάλι κάποιων στο εσωτερικό που πουλάγανε εθνικισμό.

Η σύνοδος ξεκίνησε με την Ελλάδα να είναι η μοναδική χώρα η οποία δεν είχε σταματήσει τις εχθροπραξίες. Ο λόγος, η διαφωνία του – αρχηγού του στρατεύματος – Βασιλιά Κωνσταντίνου στο ενδεχόμενο ανακωχής, λέγοντας χαρακτηριστικά σε τηλεγράφημα του στον Πρωθυπουργό: «το στρατιωτικόν συμφέρον απήτει να τελειώση ο πόλεμος με πλήρη ήτταν της Βουλγαρίας».

Για να αναγκαστεί βέβαια λίγες μέρες μετά, να παραδεχθεί ότι: «Ο στρατός μου ήχθη εις τα φυσικά και ηθικά όρια. Κατόπιν των συνθηκών τούτων δεν δύναμαι πλέον να αρνούμαι την ανακωχήν ή την αναστολήν των εχθροπραξιών. Προσπαθήσατε να ευρήτε τρόπον να επιτύχητε αναστολήν εχθροπραξιών ει δυνατόν από αύριον».

Η απάντηση του Βενιζέλου, μία μέρα πριν τη Σύνοδο, ήταν μνημειώδης και με την απαραίτητη ειρωνεία: «Θα κάμω ό,τι δυνατόν όπως επιτύχω τουλάχιστον αναστολήν εχθροπραξιών, καίτοι είναι ευνόητον ποίας παρουσιάζει το πράγμα δυσχερείας, όταν χθες ακόμη απεκρούσαμεν ταύτην προσφερομένην».

Με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου, ο Βενιζέλος διπλασίασε εδαφικά την Ελλάδα. Στους χάρτες που αποφασίστηκαν σε εκείνη τη συνθήκη, ο γεωγραφικός χώρος της Μακεδονίας μοιράστηκε ανάμεσα στην Ελλάδα, τη Σερβία και τη Βουλγαρία.

Ο σημαντικότερος Έλληνας πολιτικός, με το Βουκουρέστι το 1913 και τη Λωζάννη το 1923, κατόρθωσε να ορίσει τα σύνορα της χώρας που ζούμε σήμερα.

Φυσικά και ο Βενιζέλος, έχει χρεωθεί ιστορικά, την τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ορθή η κριτική στο γιατί την ξεκίνησε, ιστορικά αναληθής η ταύτιση του με τα αποτελέσματα αυτής και τους διωγμούς στα παράλια.

Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα από το 1923 και μετά,
υπερασπίζεται την εδαφική της ακεραιότητα στα όρια που της εξασφάλισε ο Βενιζέλος.
Αυτή είναι η ακριβής και αδιαμφισβήτητη «εθνική γραμμή», πάνω από 90 χρόνια.

Ο αναθεωρητισμός, που αποπειράθηκε να γίνει επίσημη θέση του ελληνικού κράτους τη δεκαετία του ’90 με άξονα το Μακεδονικό, είναι πολλαπλά επικίνδυνος.

Δεν γίνεται να μας ταράζει ο Ερντογάν που αμφισβητεί τη Συνθήκη της Λωζάννης, διεκδικώντας τη Θράκη και νησιά του Αιγαίο. Και την ίδια ώρα να κάνουμε εμείς σκουπίδι τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου, μιλώντας για κυριαρχία της Ελλάδας στο σύνολο της Μακεδονίας.

Δεν πιστεύω ότι όλοι όσοι διαφωνούν με τη συμφωνία για το Μακεδονικό είναι εθνικιστές.

Είμαστε άλλωστε, όλοι και όλες, παιδιά του περιβάλλοντος και των συνθηκών που μεγαλώσαμε.

Όσοι πήγαμε σχολείο τη δεκαετία του ‘90, διδαχθήκαμε ότι «η Μακεδονία είναι ελληνική». Όχι αυτό που αποδέχθηκε το επίσημο ελληνικό κράτος και το 1913 και το 1923, όταν όριζε τα σύνορα του.

Δηλαδή, ότι η Μακεδονία είναι ΚΑΙ ελληνική.
Ή όπως πολύ σωστά το’ χε γράψει ο Ελεφάντης εν μέσω εθνικιστικής έξαρσης: «Η ελληνική Μακεδονία είναι ελληνική»

Δε μας μίλησε κανένας επί της ουσίας για το πώς ορίστηκαν τα σύνορα της σύγχρονης Ελλάδας. Μάθαμε για το Βενιζέλο, μόνο τα απολύτως απαραίτητα. Δε μάθαμε για τις τραγικές συνέπειες του εθνικού διχασμού και όσους έλεγαν το Βενιζέλο όργανο της Αγγλίας και εθνοπροδότη.

Είναι όμως ασυγχώρητο, για ένα λαό και κυρίως τις νεότερες γενιές του, να περηφανεύεται στα λόγια για την πλούσια ιστορία και την παράδοση του, αλλά τελικά στην πράξη, να την κάνει κουρελόχαρτο.

Είναι τόσο απλό, να το αποφύγει κάποιος. Αρκεί να ξεκινήσει, πληκτρολογώντας τη λέξη «Μακεδονία», στην – ελληνική – Wikipedia και να δει το χάρτη στα δεξιά.