Πώς οι ελληνικές ακτοπλοϊκές έχασαν τελικά τη «ναυμαχία» της Αδριατικής

Γεγονός αποτελεί πλέον, και επισήμως, η κατά κράτος επικράτηση της ιταλικής ακτοπλοΐας στην Αδριατική. Μετά την έξοδο των Μινωικών Γραμμών από τη συγκεκριμένη αγορά, που δημιουργήθηκε και γιγαντώθηκε από τους Ελληνες επιχειρηματίες του κλάδου κατά τη δεκαετία του ’90, μόνον ένας ελληνικός όμιλος, η κοινοπραξία Attica Group και ΑΝΕΚ, μένει να ταξιδεύει εκεί με την ελληνική σημαία.

Ο έντονος ανταγωνισμός από την Ιταλία, οι ευέλικτες και ολιγάριθμες επανδρώσεις των πλοίων της, οι επιδοτούμενες από τη Ρώμη εργοδοτικές εισφορές και οι χαμηλοί συντελεστές ΦΠΑ, κατάφεραν, αργά αλλά σταθερά, να εκτοπίσουν τους Ελληνες ανταγωνιστές, που τα τελευταία χρόνια έπρεπε να παλέψουν επιπλέον με αυξημένα φορολογικά βάρη και απαρχαιωμένο, μη ανταγωνιστικό, πλαίσιο λειτουργίας.

Η αλήθεια είναι πως το τέλος της ελληνικής παντοκρατορίας στην Αδριατική είχε ήδη επέλθει εδώ και καιρό. Από 40 και πλέον πλοία που έπλεαν στην Αδριατική με υψωμένη την ελληνική σημαία στα τέλη της δεκαετίας του ’90, τα τελευταία χρόνια είχαν μείνει περί τα 10.

Τώρα, τον διάπλου εκτελούν μόνον επτά. Η αλήθεια είναι πως τα δύο πλοία που οι Μινωικές Γραμμές – ιταλικών συμφερόντων οι ίδιες– είχαν στην Αδριατική, ανήκαν ούτως ή άλλως στον μητρικό όμιλο Grimaldi. Ναυλωμένα από την κρητική εταιρεία, μαζί με το 2016 εξέπνευσαν και τα ναυλοσύμφωνα και έτσι επιστράφηκαν στη μητρική, η οποία αναδιαρθρώνει τις λειτουργίες της ανά αγορά, αφήνοντας τις Μινωικές εστιασμένες στις γραμμές του Αιγαίου.

Η απώλεια της Αδριατικής αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα πλήγματα για όλο τον κλάδο της ελληνικής ακτοπλοΐας και δεν συνιστά απλώς συναισθηματικό ζήτημα ή ζήτημα εθνικής υπερηφάνειας. Οι ταμειακές ροές και τα κέρδη που παρήγαγαν οι ελληνικές επιχειρήσεις εκεί χρηματοδοτούσαν για πολλά χρόνια τη ζημιογόνο αγορά του Αιγαίου, όπου ο ανταγωνισμός μαίνεται. Είναι χαρακτηριστικό πως λίγο πριν ξεσπάσει η οικονομική κρίση στην Ελλάδα, το 2006, το ποσοστό του κύκλου εργασιών της ελληνικής ακτοπλοΐας, συνολικά κατά 57%, προερχόταν από την Αδριατική και μόλις το 36% από την Ελλάδα, με το υπόλοιπο από διεθνείς δραστηριότητες, όπως στη Βόρεια Ευρώπη.

Η ιστορία ξεκίνησε το ’90

Η ακτοπλοϊκή αγορά της Αδριατικής, στα μεγέθη που αναπτύχτηκε, δεν υπήρχε ανέκαθεν. Γεννήθηκε «μέσα» από τον πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία, που στις αρχές της δεκαετίας του ’90 είχε ως αποτέλεσμα να κλείσουν οι οδικές και σιδηροδρομικές αρτηρίες. Ετσι, μεγάλο μέρος του εμπορίου από και προς την Ελλάδα και κυρίως το διερχόμενο από την Εγγύς Ανατολή και όχι μόνον, αναγκάστηκε να αναζητήσει εναλλακτικές. Από την Πάτρα απέναντι, χρειαζόταν μιάμιση τουλάχιστον μέρα ένα φορτηγό. Καμπίνες δεν υπήρχαν παρά λιγοστές κουκέτες μόνον για οδηγούς αλλά και απλούς επιβάτες.

Ηταν τότε που ο Περικλής Παναγόπουλος ανταποκρινόμενος στην αυξανόμενη ζήτηση για μεταφορικό έργο και καλύτερες υπηρεσίες, παρήγγειλε το 1993 τα πλοία «Superfast Ι» και «Superfast II». Χτίστηκαν στα γερμανικά ναυπηγεία του Bremerhaven και στις 25 Μαρτίου του 1995, καθελκύστηκαν και δρομολογήθηκαν στη γραμμή Πάτρα-Ανκόνα-Πάτρα, μειώνοντας το ταξίδι σε 20 ώρες από 36 που διαρκούσε μέχρι τότε.

Η επιτυχία των Superfast (που αργότερα ξεπέρασαν τα δέκα) ήταν άμεση και μέσα σε οκτώ μόλις μήνες η εταιρεία με τα δύο πλοία κατάφερε να συγκεντρώσει το 40% της κίνησης της γραμμής, όταν οι κύριοι ανταγωνιστές Μινωικές Γραμμές και Στρίντζης είχαν 40% αλλά με 6 πλοία. Το 1995 η Μινωικές και η Strintzis Lines δημιούργησαν κοινοπραξία για να ανταγωνιστούν τα Superfast αλλά δεν είχαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Ετσι, ο Στρίντζης πέρασε στις Επιχειρήσεις Αττικής και μαζί προχώρησαν σε παραγγελίες για τη Superfast, ανταγωνιζόμενοι τις Μινωικές και την ΑΝΕΚ από την Κρήτη που γνώριζαν κι αυτές την αγορά.

Με την πάροδο του χρόνου και μέσα από μια κοσμογονία επιχειρηματικών κινήσεων και μεγάλων συγχωνεύσεων, εξαγορών και αγοραπωλησιών πλοίων, ο όμιλος Grimaldi, απέκτησε μεγάλη θέση στις Μινωικές (κατά 95% πλέον) και αυξάνει τώρα θέση και στη Hellenic Seaways (έχει ήδη το 48,4%), την «απόγονο» των Minoan Flying Dolphin και δημιούργημα με τη σειρά τους του Παντελή Σφηνιά που ενσωμάτωσε και τις Ceres του ομίλου Λιβανού.

Η ιστορία όμως συνεχίζεται ακόμα και σήμερα με την προσπάθεια Grimaldi να δημιουργήσει γύρω από τις Μινωικές, μέσω της εξαγοράς της πλειοψηφίας της Hellenic Seaways, το αντίπαλο δέος της Attica Group, η οποία έχει συμμαχήσει κοινοπρακτικά με την ΑΝΕΚ στο Αιγαίο.

Δεδηλωμένο δόγμα του, η παλινόρθωση του Mare Nostrum, έκφραση που χρησιμοποιούσαν οι Ρωμαίοι της αυτοκρατορικής περιόδου για να χαρακτηρίσουν τη Μεσόγειο…