Π. Λιγοξυγκάκης: Τώρα είναι το τέλος του παιχνιδιού για το αν μπορέσουμε να κρατήσουμε τα κρούσματα χαμηλά

Οι μεταλλάξεις δεν περιμένουμε ότι θα δραπετεύουν τελείως από τα εμβόλια. Παρόλα αυτά μία πιο μεταδοτική μετάλλαξη θα επιφέρει μεγαλύτερο αριθμό θανάτων. Σε βάθος χρόνου θα υπάρχουν μεταλλάξεις που μπορεί να ξεφεύγουν από την ανοσία μας.

Επειδή όμως οι τωρινές είναι χρονικά κοντά, θα υπάρχει ανοσία για το προηγούμενο στέλεχος, που θα λειτουργεί και σε αυτές. Αντίθετα θα υπάρχει ένα ποσοστό δραπέτευσης των μεταλλαγμένων ιών από τα μονοκλωνικά αντισώματα, γιατί έχουν αναπτυχθεί για το παλιό στέλεχος, και άρα πρέπει να επανασχεδιαστούν.

Τα συμπεράσματα ανήκουν στον Χανιώτη καθηγητή ανοσολογίας στο τμήμα βιοχημείας του πανεπιστημίου της Οξφόρδης κύριο Πέτρο Λιγοξυγκάκη, ο οποίος μιλά στο Πρακτορείο FM και στην εκπομπή «104,9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ» για το πόσο πιο μεταδοτική είναι η νέα μετάλλαξη του βρετανικού στελέχους του κορονοϊού, που ανακοίνωσε η υπηρεσία Δημόσιας Υγείας της Αγγλίας την Τρίτη. Προαναγγέλλει ότι σε ένα ενάμιση μήνα θα υπάρχουν τα πρώτα αποτελέσματα από έρευνα που τρέχει το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης για συνδυασμό δύο διαφορετικών εμβολίων στον ίδιο ασθενή. Εξηγεί γιατί κάποιος ανεμβολίαστος που νοσεί για δεύτερη φορά με άλλο στέλεχος θα νοσήσει ηπιότερα, ενώ όσον αφορά την πορεία ανοσοποίησης στη χώρα μας αναφέρεται στην «κούρσα» που διεξάγεται αυτή τη στιγμή μεταξύ κορονοϊού και εμβολιασμού.

«Αν είναι πολλές δραστηριότητες ανοιχτές, αυτή η κούρσα είναι άνιση. Δηλαδή ο ιός αυξάνεται εκθετικά, οι εμβολιασμοί αυξάνουν με πολύ μικρότερο ρυθμό. Άρα θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει κάποιο είδος περιορισμού, και πολύ αυστηρός έλεγχος των συνόρων, κατά την διάρκεια του εμβολιασμού. Τώρα είναι το τέλος το παιχνιδιού. Αν μπορέσουμε και κρατήσουμε τα κρούσματα χαμηλά, και προχωρήσει ο εμβολιασμός, θα μπορέσουμε να ανοίξουμε ολοκληρωτικά.»

Ακολουθεί αναλυτικά το κείμενο της συνέντευξης που παραχώρησε ο καθηγητής ανοσολογίας Πέτρος Λιγοξυγκάκης στο Πρακτορείο Fm και στη δημοσιογράφο Τάνια Η. Μαντουβάλου

Ερ: Τι σημαίνει για τον άνθρωπο η νέα μετάλλαξη του βρετανικού στελέχους του κορονοϊού που έχει λάβει την κωδική ονομασία Ε484Κ και ανακοίνωσε η υπηρεσία Δημόσιας Υγείας της Αγγλίας, την Τρίτη;

Απ: Αυτή είναι μία επιπλέον μετάλλαξη του στελέχους Β117 (Νοτίου Αγγλίας) που πρώτο απομονώθηκε στο Κεντ το Δεκέμβρη και πλέον έχει σχεδόν το 90% των κρουσμάτων στη Βρετανία. Όλες αυτές οι μεταλλάξεις είναι η προσπάθεια του ιού να προσαρμοστεί καλύτερα στην είσοδο του στα ανθρώπινα κύτταρα. Είναι ένα παθογόνο που εξερευνά ένα καινούργιο ξενιστή, και θέλει να μπορέσει να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο στο λιγότερο δυνατό χρόνο, με το μεγαλύτερο δυνατό πολλαπλασιαστικό ιικό φορτίο. Οπότε αυτή η μεταλλαγή βοηθάει στην καλύτερη αναγνώριση του υποδοχέα, δηλαδή τα ανθρώπινα κύτταρα, ώστε να γίνεται αυτό.

Ερ: Είναι ενωρίς να ρωτήσω πόσο πιο μεταδοτικό γίνεται;

Απ: Το Β117 ήταν γύρω στο 50-70% πιο μεταδοτικό από το αρχικό στέλεχος. Φαντάζομαι ότι το Ε484Κ θα είναι το ίδιο, ίσως και πιο μεταδοτικό. Προς το παρόν δεν έχουμε άλλα δεδομένα. Προσπαθούμε να δούμε αν η ανοσία που προσφέρουν τα εμβόλια, είναι ικανή να το εξουδετερώσει. Εγώ θεωρώ ότι θα είναι ικανή, όπως εξουδετερώνει, σε ένα μεγάλο ποσοστό, όχι 100% και τις άλλες μεταλλάξεις. Οπότε περιμένει κανείς ένα 50-60% να τις εξουδετερώνει το εμβόλιο.

Ερ: Πόσο ανοχύρωτοι είμαστε απέναντι στις μεταλλάξεις;

Απ: Παρότι είναι μεταλλάξεις ώστε ο ιός να προσαρμοστεί στη μεγαλύτερη μετάδοση, (δηλαδή να μικρύνει το χρόνο μετάδοσης, από άνθρωπο σε άνθρωπο) δεν περιμένουμε ότι θα δραπετεύουν τελείως από τα εμβόλια, γιατί δεν δημιουργήθηκαν παρουσία των εμβολίων. Πχ τα βακτήρια αναπτύσσουν ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά, γιατί τα αντιβιοτικά υπάρχουν. Ενώ οι μεταλλάξεις του ιού δημιουργούνται σε ένα περιβάλλον που δεν υπάρχουν τα εμβόλια. Παρόλα αυτά το πρόβλημα είναι ότι μία πιο μεταδοτική μετάλλαξη και η μετάδοση ενός τέτοιου στελέχους θα επιφέρει μεγαλύτερο αριθμό θανάτων.

Ερ: Ποια από όλες (Νοτίου Αγγλίας, Νοτίου Αφρικής, Βραζιλίας) σας ανησυχεί περισσότερο και γιατί, ειδικά σε σχέση με τα εμβόλια;

Απ: Της Νοτίου Αφρικής, η Β1351, γιατί φαίνεται ότι είναι αυτή που δραπετεύει περισσότερο, όχι ολοκληρωτικά, από τα εμβόλια που έχουν δοκιμαστεί.

Eρ: Υπάρχει περίπτωση κάποιος ανεμβολίαστος που έχει νοσήσει με τον αρχικό ιό να ξανανοσήσει με κάποια από τις μεταλλάξεις; Και αυτή η δεύτερη νόσηση θα είναι ηπιότερη ή το αντίθετο;

Απ: Θα είναι ηπιότερη. Σε βάθος χρόνου θα υπάρχουν μεταλλάξεις που μπορεί να ξεφεύγουν από την ανοσία μας. Ωστόσο επειδή οι τωρινές μεταλλάξεις είναι χρονικά κοντά, θα υπάρχει ανοσία για το προηγούμενο στέλεχος, που θα λειτουργεί και σε αυτές.

Ερ: Πως βλέπετε να εξελίσσεται η ανοσοποίηση στην Ελλάδα με τις μεταλλάξεις να έχουν χτυπήσει ήδη την πόρτα μας και τον εμβολιασμό να προχωρά όχι με τους ρυθμούς που θα θέλαμε.

Απ: Το ιδεατό είναι αυτό που έκανε το Ισραήλ. Που σφράγισε τα σύνορα, έβαλε τον πληθυσμό σε εγκλεισμό, και έκανε πάρα πολύ γρήγορα τον εμβολιασμό, έτσι ώστε όταν «απελευθερωθεί» ο πληθυσμός να είναι όλοι εμβολιασμένοι, άρα όλοι προστατευμένοι. Από τη στιγμή που όμως δεν γίνεται κάτι τέτοιο στην Ελλάδα, υπάρχει μία κούρσα μεταξύ το ιού και του εμβολιασμού. Και το πρόβλημα είναι ότι αν είναι πολλές δραστηριότητες ανοιχτές, αυτή η κούρσα είναι άνιση. Δηλαδή ο ιός αυξάνεται εκθετικά, οι εμβολιασμοί αυξάνουν με πολύ μικρότερο ρυθμό. Άρα θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει κάποιο είδος περιορισμού, και πολύ αυστηρός έλεγχος των συνόρων κατά την διάρκεια του εμβολιασμού. Τώρα είναι το τέλος το παιχνιδιού. Αν μπορέσουμε και κρατήσουμε τα κρούσματα χαμηλά, και προχωρήσει ο εμβολιασμός, θα μπορέσουμε να ανοίξουμε ολοκληρωτικά.

Ερ: Έχουμε νεότερα δεδομένα σχετικά με το κατά πόσον τα εμβόλια σταματάνε τη μετάδοση του ιού;

Απ: Φαίνεται ότι από τις έρευνες που έχουν γίνει εδώ στην Οξφόρδη, στο «Jenner Institute» από την ομάδα των εμβολίων, ότι το εμβόλιο που αναπτύσσεται μαζί με την Astrazeneca κόβει τις γραμμές μετάδοσης κατά 67% 22 μέρες μετά την δεύτερη δόση και για τουλάχιστον 3 μήνες. Αυτό είναι ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία που πρέπει να γνωρίζει κανείς για να ξέρει πως πρέπει να συμπεριφερθεί ο πληθυσμός μετά, ή ακόμα και κατά τη διάρκεια του εμβολιασμού. Το στοιχείο αυτό προκύπτει από προδημοσίευση στο «Lancet».

Ερ: Για το οποίο εμβόλιο υπάρχει ζήτημα όσον αφορά τη χορήγηση του σε άτομα άνω των 65, σε αρκετές χώρες μεταξύ των οποίων και η δική μας. Παρά το γεγονός ότι σε Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ, ήδη έχουν διενεργηθεί εμβολιασμοί σε αυτές τις ηλικιακές ομάδες. Στην Ελλάδα η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών ανακοίνωσε χθες ότι δεν θα το χορηγήσει προς ώρας σε άτομα άνω των 65. Όπως είπε ο ΓΓ ΠΦΥ Μάριος Θεμιστοκλέους «δεδομένου ότι θα έχουμε την αποτελεσματικότητα του εμβολίου στις ομάδες αυτές μέχρι τα τέλη του μήνα, τότε αναμένεται να αλλάξουμε και την απόφαση αυτή».

Απ: Νομίζω ότι αυτή η ιστορία έχει διογκωθεί χωρίς μεγάλο λόγο. Είναι γεγονός ότι στην κλινική δοκιμή υπήρχαν λιγότεροι άνω των 65. Το πρωτόκολλο βιοηθικής της Οξφόρδης ήταν πολύ πιο αυστηρό από της Moderna και της Astrazeneca.

Ερ: Τι εννοείτε ;

Απ: Όταν δοκιμάζεις ένα εμβόλιο για μία ασθένεια, η οποία είναι μολυσματική και το μεγαλύτερο ρίσκο είναι της ηλικίας, δηλαδή οι πιο ηλικιωμένοι είναι και πιο επίφοβοι για να νοσήσουν σοβαρά, τότε πρώτα το δοκιμάζεις στους νέους. Είσαι σίγουρος για το προφίλ ασφάλειας, και μετά το δοκιμάζεις στους άνω των 65. Η Pfizer και η Moderna το δοκιμάσανε ταυτόχρονα σε όλους για αυτό και περάσανε μπροστά στις κλινικές δοκιμές.

Ερ: Υπάρχει το ενδεχόμενο να δούμε σύντομα συνδυασμό δύο εμβολίων; Το πανεπιστήμιο σας την Πέμπτη ανακοίνωσε ότι ξεκινά έρευνα για να ελέγξει την ανοσολογική αντίδραση που παράγεται εφόσον συνδυαστούν δύο δόσεις διαφορετικών εμβολίων κατά της covid-19 – της AstraZeneca και της Pfizer – σε έναν ασθενή. Πότε θα έχουμε τα πρώτα αποτελέσματα;

Απ: Σε ένα ενάμιση μήνα θα έχουμε τα πρώτα αποτελέσματα. Πάει πολύ γρήγορα αυτή η μελέτη, γιατί έχει ήδη ξεκινήσει εδώ και καιρό, ασχέτως αν ανακοινώθηκε αυτή τη βδομάδα. Με αυτό τον τρόπο καλύπτονται δύο ανάγκες. Η μία είναι η ανάγκη για διανομή και παραγωγή εμβολίου, όπου υπάρχουν κενά. Και η δεύτερη ανάγκη που θα καλύψει, είναι ότι θα ελευθερώσει τα εμβολιαστικά κέντρα, έτσι ώστε να κάνουν τις πρώτες δόσεις με ότι εμβόλιο υπάρχει, και μετά να ακολουθούν επίσης τη δεύτερη δόση με ότι εμβόλιο υπάρχει.

Ερ: Ποια κατά τη γνώμη σας έχει αποδειχτεί από την αρχή της πανδημίας μέχρι αυτή τη στιγμή που μιλάμε η πιο ελπιδοφόρα θεραπεία έναντι στον κορονοϊό; Μέχρι τώρα έχουμε ακούσει για ρεμδεσιβίρη, δεξαμεθαζόνη, κολχικίνη. Και πριν από μερικές μέρες διάβασα για την θαψιγαργίνη.

Απ: Από τις κλινικές μελέτες που έχουν γίνει η δεξαμεθαζόνη είναι αυτή που δίνει τα καλύτερα αποτελέσματα. Είναι ένα αντιφλεγμονώδες, πολύ παλιό φάρμακο, το οποίο ουσιαστικά προλαβαίνει την υπερβολική αντίδραση του κορονοϊού στον οργανισμό. Όσον αφορά την θαψιγαργίνη, μέχρι στιγμής υπάρχει μία περιορισμένη μελέτη. Είναι ακόμη νωρίς. Θα πρέπει να τη δούμε να εφαρμόζεται σε μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού.

Ερ: Τα μονοκλωνικά πως επιδρούν στις μεταλλάξεις;

Απ: Θα υπάρχει ένα ποσοστό δραπέτευσης των μεταλλαγμένων ιών από τα μονοκλωνικά, γιατί έχουν αναπτυχθεί για το παλιό στέλεχος. Πρέπει να επανασχεδιαστούν. Ουσιαστικά αποτελούν ένα κοκτέιλ αντισωμάτων. Δηλαδή από δω και πέρα φαντάζομαι ότι θα σχεδιαστούν έτσι, ώστε κάθε δόση να είναι πολλά αντισώματα μαζί, που να καλύπτουν και τις μεταλλάξεις.