Στήλη των όφεων – Περιοχή Ιπποδρομίου Κωνσταντινούπολης

Ο περήφανος χάλκινος «τρικάρηνος όφις», η βάση που στήριζε τον χρυσό τρίποδα του μνημείου των Πλαταιών, βρίσκεται σήμερα στον αρχαίο ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης.
Το μνημείο το γνωρίζουμε από τον Ηρόδοτο (Βιβ. IX, 81), που κατέγραψε τους περσικούς πολέμους. Είναι σπάνιο να περιγράφει Αρχαίος συγγραφέας μνημείο το οποίο να σώζεται ως σήμερα. Ο Ηρόδοτος λοιπόν αναφέρει ότι μετά το πέρας της μάχης των Πλαταιών τα λάφυρα περισυνελέγησαν και ότι το ένα δέκατο από αυτά αφιερώθηκε στον θεό Απόλλωνα στους Δελφούς. Ο Ηρόδοτος στη συνέχεια περιγράφει ότι με τα λάφυρα αυτά κατασκευάστηκε τρίποδας χρυσός με χάλκινο τρικέφαλο φίδι ως υποστήριγμα και ότι το λαμπρό αυτό μνημείο στήθηκε πολύ κοντά στον βωμό του Δελφικού ναού του Απόλλωνος ως αφιέρωμα. Το αρχαίο κείμενο είναι πλήρως κατατοπιστικό.
«Συμφορήσαντες δε τα χρήματα και δεκάτην εξελόντες τω εν Δελφοίσι Θεώ, απ’ ης ο τρίπους ο χρύσεος ανετέθη επί του τρικαρήνου όφιος του χαλκέου επεστεώς άγχιστα του βωμού»,
αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ηρόδοτος.
Ο τρίποδας τοποθετήθηκε πολύ κοντά στο βωμό του ναού του Απόλλωνα και επάνω στα σώματα των όφεων που συστρέφονται – στην πραγματικότητα πρόκειται για τρία φίδια – χαράχθηκαν τα ονόματα των 31 ελληνικών πόλεων που πήραν μέρος στη μάχη: Λακεδαιμόνιοι, Αθηναίοι, Κορίνθιοι, Θεσπιείς, Τήνιοι, Λευκάδιοι, Κύθνιοι, Σίφνιοι και άλλοι.
H λίθινη βάση του υπάρχει και μπορεί κανείς να τη δει και σήμερα καθώς ανεβαίνει την ιερά οδό λίγο πριν από την είσοδο στον ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς. Τι απέγινε όμως το μνημείο αυτό; Στην Κωνσταντινούπολη, σε πολύ μικρή απόσταση από την Αγία-Σοφία, στο χώρο του βυζαντινού ιπποδρόμου, υπάρχει ανάμεσα σε άλλα μνημεία και το κάτω μέρος του περίφημου Χάλκινου Τρίποδα των Πλαταιών, που κοσμούσε κάποτε το χώρο απέναντι από το μεγάλο βωμό του Απόλλωνα στο Μαντείο των Δελφών. Τρία μεγάλα φίδια σε σύμπλεγμα αποτελούσαν τη βάση του , ενώ τα κεφάλια τους συγκρατούσαν ένα λέβητα και η όλη κατασκευή ήταν επίχρυση Ο περήφανος χάλκινος «τρικάρηνος όφις» στήθηκε στο μέσον του ιπποδρόμου, εκεί που αργότερα (το 532) ξέσπασε η Στάση του «Νίκα». Εκεί λοιπόν που το άφησε ο «Μέγας» Κωνσταντίνος βρίσκεται και σήμερα το χάλκινο φίδι.
Ο ιππόδρομος δεν διατηρείται βέβαια στην αρχική του μορφή, όμως μερικά από τα μνημεία που τον κοσμούσαν παραμένουν στην πλατεία Σουλτάν Αχμέτ της Κωνσταντινούπολης, μπροστά από την Αγιά Σοφιά.
Ο «τρικάρηνος όφις» στέκει όρθιος αλλά ακέφαλος, φυλακισμένος αλλά και περιβαλλόμενος από κιγκλίδωμα.  Ας σημειωθεί ότι τα τρία κεφάλια του είχαν ήδη αποκοπεί από τον κορμό τους από το 1700. Ένα από αυτά βρίσκεται στο Μουσείο της Κωνσταντινούπολης.
Ο Τρίποδας των Πλαταιών μεταφέρθηκε από τον «Μέγα» Κωνσταντίνο στην Κωνσταντινούπολη μαζί με πολλά άλλα Αρχαία μνημεία, όπως το άγαλμα της Αθηνάς από τον Παρθενώνα, το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία από την Ολυμπία και άλλα.